Omdlenia - przyczyny. Czym są spowodowane omdlenia?

2014-01-17 11:11

Omdlenie to objaw chorobowy, którego przyczyny są zróżnicowane. Omdlenie może być reakcją emocjonalną, np. na silny ból lub na widok krwi. Wówczas nie ma powodów do niepokoju. Niestety, z doświadczeń lekarzy wynika, że chwilowa utrata przytomności zwykle wskazuje na poważne problemy zdrowotne, zwłaszcza jeśli występuje u osób, która zmagają się z chorobami serca. Sprawdź, czym są spowodowane omdlenia.

Spis treści

Omdlenia kardiogenne - przyczyny
Omdlenia - zmiany naczyniowo-mózgowe
Omdlenia neurokardiogenne (wazowagalne) - przyczyny
Omdlenia ortostatyczne - przyczyny
Omdlenia - hiperwentylacja
Omdlenia - ciąża
Omdlenia - choroby psychiczne

Omdlenie to nagła, krótkotrwała utrata przytomności z utratą napięcia posturalnego i następczym samoistnym powrotem do zdrowia. Napięcie posturalne to napięcie mięśniowe, które pozwala bez trudu przeciwstawiać się sile ciążenia, a jego utrata jest przyczyną upadku podczas omdlenia.

Do omdlenia dochodzi w wyniku krótkotrwałego zmniejszenia dopływu tlenu do mózgu. Przejściowe niedotlenienie tego narządu jest konsekwencją niewystarczającego przepływu krwi, który z kolei jest uzależniony od odpowiedniej pracy serca, wystarczającej objętości krążącej krwi oraz jej odpowiedniego przepływu w naczyniach. Upośledzenie któregoś z tych mechanizmów może przyczynić do omdlenia.

Omdlenia kardiogenne - przyczyny

1. Utrudnienie odpływu krwi z serca i napełnienia serca krwią

choroba zastawkowa: szorstki szmer, o późnym szczycie u podstawy serca, promieniujący do tętnic szyjnych, sugeruje zwężenie zastawki aortalnej. Inne choroby zastawkowe, które są przyczyną omdleń wysiłkowych, to zwężenie zastawki mitralnej, tetralogia Fallotta, rozejście się sztucznej zastawki. Ww. objawy mogą być także wynikiem nieprawidłowej pracy sztucznej zastawki.
kardiomopatia przerostowa, miopatia restrykcyjna, tamponada czy pęknięcie mięśnia sercowego zwykle dają objawy, takie jak szmer skurczowy, który narasta podczas próby Valsavy i znika podczas kucania
omdlenie zwykłe z powodu dużego zatoru, połączone z dusznością, częstoskurczami i przyśpieszeniem oddechu wskazuje na zator płucny, zator płynem owodniowym lub, rzadko, zator powietrzny.
klik i szmer słyszalny wcześnie podczas skurczu i wyraźniej w pozycji stojącej może oznaczać wypadanie płatka zastawki dwudzielnej
guzy serca lub skrzepliny

2. Zaburzenia rytmu serca

Zaburzenia rytmu serca powodują omdlenie, kiedy częstość akcji serca jest zbyt szybka, aby zapewnić dostateczne napełnienie komorowe (tachykardia np. >150-180 uderzeń/min), lub zbyt wolna, aby zapewnić wystarczający rzut (bradykardia, <30-35 uderzeń /min).

Przyczyną bradykardii, która często pojawia się u ludzi w podeszłym wieku, mogą być zespół chorego węzła zatokowego lub bloku przedsionkowo-komorowego wysokiego stopnia. Niskie tętno może być także konsekwencją przyjmowania niektórych leków (m.in. beta-blokerów, blokerów kanału wapniowego czy dioksyny)

Z kolei częstoskurcz, czyli tachykardia, może wskazywać na niedokrwienie, niewydolność serca i choroby mięśnia sercowego. Zaburzenia elektrolitowe (np. w przebiegu anemii) również mogą przyczynić się do tachykardii. Wśród leków, które powodują przyśpieszenie akcji serca, znajdują się m.in. leki przeciwarytmiczne i chinidyna.

3. Dysfunkcja komorowa

Dysfunkcje komorowe, takie jak świeży zawał mięśnia sercowego, zapalenie mięśnia sercowego, dysfunkcja skurczowa lub rozkurczowa, kardiomopatia, rzadko objawiają się omdleniem. Jeśli jednak już występują, to znacznie częściej u osób w podeszłym wieku, z zaburzeniami rytmu serca.

Omdlenia - zmiany naczyniowo-mózgowe

Zmiany naczyniowo-mózgowe, takie jak przemijające napady niedokrwienia mózgu w obszarze unaczynienia tętnicy postawnej lub udar, mogą być przyczyną utraty przytomności. Wówczas pojawia się ataksja, czyli zespół objawów określających zaburzenia koordynacji ruchowej ciała.

Przyczyną omdlenia może być także migrena, na którą wskazuje aura z objawami ocznymi i światłowstrętem.

Omdlenia neurokardiogenne (wazowagalne) - przyczyny

Najczęściej występującą postacią omdleń są omdlenia wazowagalne, wynikające z dysfunkcji wegetatywnego układu nerwowego, który odpowiada m.in. za regulację ciśnienia tętniczego krwi i częstości akcji serca.

Wyróżnia się dwa typy omdleń wazowagalnych: obwodowy i centralny. Typ obwodowy omdlenia jest wywoływany przez długotrwałe stanie w bezruchu. Z kolei w typie centralnym, o podłożu emocjonalnym, omdlenie ma miejsce bezpośrednio po zadziałaniu nieprzyjemnego bodźca fizycznego (np. stresowa sytuacja, silny ból, strach, widok krwi). Bezpośrednią przyczyna omdlenia jest w każdym przypadku występujące u danej osoby niedociśnienie i bradykardia.

Inną przyczyną omdlenia neurokardiogennego może być wzrost ciśnienia w klatce piersiowej, którego przyczyną może być odma prężna, kaszel, kichnięcie, wysiłek podczas oddawania moczu lub kału. Konsekwencją może być zahamowanie powrotu żylnego do prawego przedsionka (poprzez ucisk na żyłę odprowadzająca krew do serca) i omdlenie.

Omdlenia ortostatyczne - przyczyny

Do rzadkich przyczyn omdleń zaliczana jest hipotonia ortostatyczna, czyli spadek ciśnienia tętniczego krwi. Omdlenia te wynikają zwykle z gwałtownej zmiany pozycji z leżącej na stojącą lub długotrwałego stania bez ruchu. Jeśli jednak poprzedzają je przewlekłe zmęczenie, niekiedy ciemne stolce i obfite miesiączki, mogą wskazywać na niedokrwistość. Także przyjmowanie leków (np. przeciwnadciśnieniowych, przeciwpsychotycznych, lewodopy, diuretyków pętlowych i winkrystyny) może być przyczyną omdleń ortostatycznych.

Omdlenia - hiperwentylacja

Hiperwentylacja, czyli zbyt szybkie oddychanie, prowadzi do zaburzeń metabolicznych, które objawiają się mrowieniem wokół ust lub palców, drętwieniem, kurczami warg, twarzy, dłoni i stóp, a następnie omdleniem. Hiperwentylacja często jest związana z silnym przeżyciem emocjonalnym lub lękiem.

Omdlenia - hipowolemia

Omdlenie może być spowodowane zbyt małą objętością krążącej krwi, spowodowaną odwodnieniem lub krwotokiem. Ilość krwi krążącej w naczyniach wskutek wykrwawienia lub płynów pozakomórkowych może być zbyt mała, by zapewnić dotlenienie wszystkich narządów, w tym mózgu.

Omdlenia - ciąża

Omdlenie zdrowej kobiety w wieku rozrodczym, która nie skarży się na inne dolegliwości, zwykle wskazuje na wczesną lub nierozpoznaną ciążę. Omdlenie jest wówczas następstwem spadku ciśnienia tętniczego, które jest w pierwszych miesiącach ciąży dość powszechnym zjawiskiem.

Z kolei kobiety w ostatnim trymestrze ciąży mogą zmagać się z omdleniami podczas leżenia na plecach. Wówczas utrata przytomności jest skutkiem ucisku macicy na żyłę główną dolną, czego konsekwencją jest utrudnienie powrotu krwi z naczyń do serca.