Od anemii do udaru. Objawy tych chorób łatwo dostrzeżesz w oczach

Nie bez powodu wielu lekarzy w trakcie wizyty nie tylko osłuchuje pacjentów, ale też uważnie przygląda się ich oczom. Na tęczówce, białku czy powiekach można niekiedy zobaczyć to, co później potwierdzą badania: podwyższony poziom cholesterolu, zbyt niski poziom żelaza, za wysoki cukier czy problemy z tarczycą, a nawet początek udaru. Takie zmiany są charakterystyczne i można je również dostrzec samemu – trzeba tylko wiedzieć, gdzie patrzeć i czego szukać.

Oczy to nie tylko zwierciadło duszy: zmiany w ich wyglądzie mogą sygnalizować, że w organizmie rozwija się jakaś choroba, jeszcze nim pojawią się jej inne objawy. Niekiedy takim sygnałem jest nagłe pogorszenie widzenia, ale zazwyczaj są to mniejsze lub większe zmiany bezpośrednio na oku lub w jego najbliższym sąsiedztwie.

O każdej takiej zmianie trzeba powiedzieć lekarzowi. A czego szukać? O najbardziej charakterystycznych symptomach chorób, które można zobaczyć w oczach mówi brytyjska lekarka dr Rachel Ward.

Jasna śluzówka dolnej powieki

Delikatnie odciągnij dolną powiekę i przyjrzyj się, jaki kolor ma śluzówka. Jeśli jest różowo-czerwona to znak, że wszystko jest w porządku. Jeśli jednak jest jasna, może to świadczyć o niskim poziomie czerwonych krwinek i oznaczać, że masz anemię – wyjaśnia dr Rachel Ward.

O anemii mogą świadczyć różne objawy – w tym przewlekłe zmęczenie, duszności, kołatanie serca. W przypadku kobiet anemia najczęściej wynika z niedoboru żelaza. Może ją wykryć morfologia krwi i oznaczenie poziomu żelaza lub – w zależności od wskazania lekarza – ferrytyny. Ten stan wymaga leczenia, gdyż niedokrwistość z niedoboru żelaza może prowadzić m.in. do osłabienia odporności.

Białe lub żółtawe grudki na powiekach

To tak zwane żółtaki lub kępki żółte – podskórne złogi mogące świadczyć o zbyt wysokim poziomie cholesterolu. Żółtaki najczęściej występują na powiekach, zarówno na górnych, jak i na dolnych, w okolicy wewnętrznego kącika oka. Często obserwowane są symetrycznie na obu oczach.

Mogą mieć różny kształt i wielkość, stopniowo się powiększają i po pewnym czasie mogą się ze sobą zlewać. Jeśli je zauważysz, warto poprosić lekarza o skierowanie na badanie poziomu cholesterolu we krwi – radzi dr Rachel Ward. Zbyt wysokie jego stężenie może bowiem prowadzić do miażdżycy, czyli odkładania się złogów cholesterolu w tętnicach, co stopniowo zwęża ich światło. Bezpośrednim następstwem miażdżycy może być choroba serca, zawał serca lub udar mózgu.

Biała lub szara obwódka wokół tęczówki

To tak zwany Arcus senilis, który początkowo ma formę niepełnego łuku, a wraz z upływem czasu obejmuje całą tęczówkę. To również objaw, który może świadczyć o zbyt wysokim poziomie cholesterolu. Objaw ten jest typowy dla osób starszych, jednak może pojawić się również u młodych ludzi i wówczas może wskazywać na rodzinne obciążenia wysokim cholesterolem, tzw. hipercholesterolemii rodzinnej.

To choroba uwarunkowana genetycznie, a w jej przebiegu, mimo właściwej diety, we krwi stwierdzane jest zbyt wysokie stężenie cholesterolu, zarówno całkowitego, jak i LDL-cholesterolu. Nie wolno go lekceważyć ze względu na możliwe powikłania wysokiego cholesterolu, w tym ryzyko chorób serca.

Zażółcenie białek oczu

Niepokojącym objawem jest zmiana koloru białek w oczach na żółty. Najczęściej – jak wyjaśnia dr Rachel Ward – świadczy to o zbyt wysokim poziomie bilirubiny we krwi, inaczej mówiąc o żółtaczce.

Może mieć ona różne przyczyny – od infekcji wątroby przez kamienie żółciowe i problemy z trzustką po nowotwór. Dlatego objawu tego nie wolno lekceważyć – trzeba skontaktować się z lekarzem i wykonać zalecone przez niego badania.

Pękające naczynka w oku

Siateczka popękanych naczyń krwionośnych w oku i mini wylewy krwi do ciałka szklistego to nie tylko defekt estetyczny. Mogą one świadczyć zarówno o zbyt wysokim poziomie cukru we krwi, jak o nadciśnieniu. Dlatego jeśli po raz kolejny zauważysz, że na białku oka pojawiło się kolejne pęknięte naczynko, czas na wizytę u lekarza.

Wytrzeszcz oczu

Objawem, który może – i powinien – budzić niepokój, są wytrzeszczone gałki oczne, czemu może towarzyszyć uczucie suchości i piasku pod powiekami, a niekiedy również podwójne widzenie. To możliwy objaw choroby Gravesa-Basedowa, jednej z chorób tarczycy mającej podłoże autoimmunologiczne.

Nie jest to jedyny jej objaw: schorzeniu temu towarzyszą zwykle objawy typowe dla nadczynności tarczycy, takie jak nadmierna nerwowość, ubytek masy ciała, zmęczenie, nadpotliwość, nietolerancja ciepła czy kołatanie serca. By potwierdzić lub wykluczyć tę chorobę konieczne są badania stężenia hormonów we krwi.

Zaburzone pole widzenia

Zaburzenia widzenia, przede wszystkim w jednym oku, mogą również sygnalizować udar mózgu. Jak wyjaśnia dr Rachel Ward, w trakcie udaru na skutek krwawienia do mózgu lub niedokrwienia jego określonej części wzrok może nagłemu ulec pogorszeniu – może pojawić się podwójne widzenie, ograniczenie pola widzenia, a w niektórych przypadkach również całkowita utrata wzroku.

Poza tym udar daje cały szereg innych objawów, takich jak bełkotliwa mowa, niepewny chód, kłujący, bardzo silny ból głowy, czy niemożność wypowiadania słów. W przypadku podejrzenia udaru konieczna jest jak najszybsza pomoc medyczna.

Katarzyna Hubicz