Najczęstsze objawy zespołu jelita drażliwego. Sprawdź, czy masz objawy IBS

Objawy zespołu jelita drażliwego często lekceważymy, sądząc, że to niestrawność, stresujący tryb życia czy błędy dietetyczne. Tymczasem wzdęcia, częste bóle brzucha czy uczucie przelewania w jelitach zdecydowanie powinny zwrócić uwagę. Zespół jelita drażliwego, czyli IBS to choroba przewlekła, która - gdy nie jest leczona - może bardzo utrudnić życie. Jakie są najczęstsze objawy zespołu jelita drażliwego i co powinno skłonić do diagnostyki IBS?

Zespół jelita drażliwego - w skrócie IBS (Irritable Bowel Syndrome) to bardzo częste schorzenie przewodu pokarmowego - cierpi nań niemal 30 proc. dorosłej populacji. Jego przyczyny nie są do końca jasne - za najbardziej prawdopodobne uznawane są zaburzenia mikroflory jelitowej, a także siedząca praca, brak aktywności fizycznej i ciężkostrawna dieta, czy długotrwałe przyjmowanie leków, w tym leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych bez recepty.

Objawy IBS nasilają się pod wpływem stresu (dlatego dawniej IBS określano jako nerwicę jelit). Choroba jest przewlekła, i chociaż nie stanowi zagrożenia dla życia, ani nie zwiększa ryzyka wystąpienia nowotworu przewodu pokarmowego, potrafi bardzo utrudnić życie, jest też częstą przyczyną zwolnień lekarskich.

Jakie objawy powinny skłonić do wizyty u lekarza i diagnostyki w kierunku zespołu jelita drażliwego?

Najczęstsze objawy zespołu jelita drażliwego

Do najczęstszych objawów IBS zaliczane są: 

Zaparcia, niekiedy na zmianę z biegunką. W zespole jelita drażliwego dochodzi do zaburzenia perystaltyki jelit - przy zbyt szybkiej perystaltyce pojawia się biegunka, przy zwolnionej natomiast dochodzi do zaparć. Stolec może być więc półpłynny lub wręcz wodnisty, a do wypróżnień dochodzi na skutek stresu lub niedługo po posiłku. Przy zaparciach z kolei stolec jest zbity, wypróżnieniu towarzyszy wysiłek i często również ból. U niektórych osób występują tylko biegunki, u innych tylko zaparcia, jeszcze u innych chorych zaparcia i biegunka mogą pojawiać się na przemian (to postać mieszana IBS). Często też chory ma uczucie niepełnego wypróżnienia.

Kurczowe, kłujące lub piekące bóle brzucha. To powszechny objaw IBS: ból brzucha nawraca lub jest odczuwalny stale. Zlokalizowany jest w podbrzuszu i dolnej lewej części brzucha. Często jest opisywany jako ostry, kłujący, kurczowy, kolkowy. Występuje prawie wyłącznie w ciągu dnia - nie budzi w nocy, jeśli pojawia się o tej porze to tylko u osób pracujących na nocne zmiany lub cierpiących na bezsenność.

Wzdęcia i gazy. Przewód pokarmowy osób z zespołem jelita drażliwego jest bardzo wrażliwy na bodźce, w tym mechaniczne. Dlatego nawet przy niewielkiej ilości gazów w jelitach mogą pojawić się wzdęcia, przy czym nie dochodzi wtedy do powiększenia się obwodu brzucha. Nadmiar gazów jest zresztą również charakterystycznym objawem tej przypadłości.

Uczucie ucisku i pełności w żołądku. Nieprzyjemny ucisk w żołądku jest normalny po obfitym posiłku, powinien natomiast niepokoić, gdy odczuwany jest stale lub uczucie pełności pojawia się krótko po rozpoczęciu jedzenia. Uczucie to może być wynikiem nadmiernej wrażliwości przewodu pokarmowego, cechującej zespół jelita drażliwego.

"Przelewanie" w brzuchu. Dla zespołu jelita drażliwego charakterystyczne jest również uczucie głośnego "przelewania się"treści pokarmowej w brzuchu. To, że pokarm w jelitach się przemieszcza, jest zupełnie normalne - słyszalne dźwięki są efektem zmieszania treści pokarmowej z sokami żołądkowymi lub zalegających w jelitach gazów, które za sprawą ruchów robaczkowych wydają dziwne odgłosy.

"Owczy stolec", niekiedy z domieszka śluzu. Zespołowi jelita drażliwego może towarzyszyć również zmiana wyglądu stolca - chorzy często obserwują stolec przypominający owcze bobki. Niekiedy pojawia się w nim domieszka śluzu bez krwi.

Dotychczas nie udało się jednoznacznie ustalić przyczyny choroby, dlatego terapia ukierunkowana jest właśnie na łagodzenie objawów.

W związku z istotną rolą mikrobioty jelitowej w patogenezie IBS ważne wydaje się być dbanie o jej korzystną modyfikację. Można to osiągnąć za pomocą odpowiedniej diety lub probiotyków, czyli żywych drobnoustrojów, które — podawane w odpowiednich ilościach — wywierają korzystny efekt zdrowotny. Rekomendacje zalecają jednak rozważne stosowanie szczepów przebadanych pod względem skuteczności i bezpieczeństwa¹.

Czy to IBS? Diagnostyka nie jest prosta

Diagnostyka IBS obejmuje wywiad lekarski, USG jamy brzusznej (które pozwala wykluczyć inne dolegliwości), niekiedy lekarz zleca również badania laboratoryjne - morfologię, CRP, oznaczenie kalprotektyny w kale, badanie kału w kierunku zakażeń pasożytniczych, a także badania serologiczne w kierunku celiakii. W uzasadnionych przypadkach zlecany są testy w kierunku zespołu SIBO lub nietolerancji pokarmowych.

Katarzyna Hubicz