Nagminnie przedawkowujemy fosfor. Może się skończyć nawet dializą

Przywykliśmy do tego, że jeśli chodzi o substancje odżywcze, to zwykle zmagamy się z niedoborami. Tymczasem, jeśli chodzi o tę substancję, w tym przypadku często zdarza się, że... mamy jej w nadmiarze. Jakie jest zapotrzebowanie na fosfor, jaka jest jego rola w organizmie i czym grozi przedawkowanie? Wyjaśniamy, jak to się dzieje, że tak często zmagamy się z nadmiarem fosforu i czym to może grozić.

Fosfor - rola i funkcje w organizmie 

Fosfor tworzy nasze kości, nasze zęby, ale też tkanki miękkie. Znajdziemy go w błonach komórkowych, znajdziemy w kwasach nukleinowych.

Fosfor jest potrzebny, aby organizm mógł przewodzić bodźce nerwowe, aby dochodziło do przemian tłuszczów i węglowodanów, a także żeby równowaga kwasowo-zasadowa w organizmie była utrzymywana na właściwym poziomie.

Fosfor do naszych organizmów jest dostarczany dzięki pożywieniu. Gdzie znajdziemy fosfor i dlaczego zwykle spożywamy go za dużo?

Fosfor - pierwiastek powszechnie spożywany w nadmiarze

Zacznijmy jednak od tego, że zapotrzebowanie na fosfor zmienia się z wiekiem i dzieci oraz młodzież potrzebują tego pierwiastka więcej niż osoby dorosłe, które potrzebują ok. 1,5 g fosforu każdego dnia.

Jeśli fosforu w organizmie jest za mało, mówi się o hipofosfatemii. Ale, jak było już wspomniane, taki stan zdarza się rzadko.

Dotyczyć może np. osób z anoreksją, nadużywających alkoholu, a także pacjentów z zaburzeniami wchłaniania substancji odżywczych z powodu różnych schorzeń.

Wśród objawów wymienia się m.in. zniekształcenia kości, dolegliwości ze strony układu pokarmowego, wrażenie mrowienia i skurcze mięśni.

Natomiast nadmiar fosforu to również może być efekt chorób, ale częściej - skutek niewłaściwej diety, czyli nadmiernej podaży fosforu.

Hiperfosfatemia rzutuje z kolei na zahamowanie syntezy witaminy D3, upośledzenie wchłaniania innych minerałów, takich jak wapń, a także cynk, żelazo czy miedź.

W jakich produktach jest najwięcej fosforu?

Fosfor jest minerałem występującym w wielu produktach spożywczych, takich jak m.in. mleko, jogurty, sery, wołowina, wieprzowina, drób, a także ryby, np. łosoś i makrela. Niektóre przetwory mięsne mają dodawany fosfor w postaci konserwantów.

Fosfor znajduje się także w jajach, szczególnie w żółtkach. Oprócz tego fosfor znajdziemy w orzechach, nasionach i pełnoziarnistych produktach zbożowych. Źródła fosforu to również fasola, soczewica i groch.

Nadmiar fosforu - objawy, skutki, leczenie

Objawy nadmiaru fosforu obejmują uczucie swędzenia skóry, osłabienie mięśni, bóle stawów, problemy z kośćmi, tworzenie się kryształów w tkankach, a także zaburzenia sercowo-naczyniowe.

Hiperfosfatemia może prowadzić do zaburzeń równowagi mineralnej, co z kolei może powodować dodatkowe problemy zdrowotne.

Diagnostyka hiperfosfatemii opiera się głównie na badaniach, począwszy od wywiadu lekarskiego, przez badanie fizykalne, po badanie krwi, które pozwala określić poziom fosforu w surowicy.

W niektórych przypadkach konieczne mogą być badania obrazowe, na przykład rentgen, w celu oceny stanu kości oraz ewentualnych zmian związanych z odkładaniem się fosforu.

Leczenie hiperfosfatemii zależy od jej przyczyny oraz ciężkości stanu. Zwykle obejmuje modyfikację diety, czyli ograniczenie spożycia produktów bogatych w fosfor, takich jak nabiał, mięso, ryby, orzechy oraz napoje gazowane.

Zwiększenie spożycia warzyw i owoców o niskiej zawartości fosforu również może być korzystne. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić suplementację wapnia, aby poprawić równowagę wapniowo-fosforanową w organizmie. 

Niekiedy stosuje się leki wiążące fosfor, takie jak węglan wapnia czy leki zawierające sewelamer, które pomagają zmniejszyć jego wchłanianie w przewodzie pokarmowym.

Jeśli hiperfosfatemia wynika z chorób nerek, kluczowe jest leczenie podstawowego schorzenia. U pacjentów z ciężką hiperfosfatemią dializa może być konieczna, aby usunąć nadmiar fosforu.

Najbardziej dokuczliwe objawy niedoboru witaminy B12

Zobacz galerię 8 zdjęć

Doktórka

Śląsk. 1974 rok. Doktor Jolanta Wadowska-Król odkrywa u dzieci ołowicę, niebezpieczną chorobę wywołującą szereg poważnych dolegliwości. Skala problemu okazała się ogromna. Przebadała blisko 5 tys. najmłodszych i kierowała na dalsze leczenie. Sama wiele ryzykowała. Historię „Doktórki od familoków” poznacie w kolejnym odcinku podcastu „Polska na ucho”. Autorką reportażu jest Natalia Czarnuch.

Natalia Czarnuch, Michał Poklękowski

Polska na ucho || Natalia Czarnuch, Michał Poklękowski

Katarzyna Głuszak