Leki, suplementy, produkty spożywcze – 9 niebezpiecznych interakcji

Weryfikacja

Autor: lek. Patryk Jasielski

Leki wywierają różnorodne i nie zawsze łatwe do przewidzenia działanie na organizm. Są stosowane w konkretnym celu – pozbycia się choroby. Bywa jednak, że mogą one wchodzić w rozmaite interakcje z różnego rodzaju produktami, suplementami, a nawet składnikami z pożywienia. Jakie połączenia leków z poszczególnymi produktami mogą być niebezpieczne?

Spis treści

1. Leki przeciwkrzepliwe – warfaryna i acenokumarol a produkty spożywcze bogate w witaminę K
2. Łączenie antybiotyków z alkoholem
3. Antybiotyki a mleko i jego przetwory
4. Alkohol i niesteroidowe leki przeciwzapalne
5. Sok grejpfrutowy a statyny i leki na nadciśnienie
6. Inhibitory monoaminooksydazy (MAO) a sery długo dojrzewające
7. Insulina i alkohol
8. Lewotyroksyna i jedzenie
9. Dziurawiec i leki przeciwdepresyjne

Leki mogą wchodzić w niebezpieczne interakcje z różnymi składnikami pożywienia oraz z powszechnie stosowanymi suplementami diety. Ponadto, to co jemy może zmniejszać wchłanianie, osłabiać, albo wręcz przeciwnie, nasilać działanie stosowanych leków. Warto o tym pamiętać i zawsze przestrzegać zaleceń lekarza oraz zapoznawać się z ulotką dołączoną do opakowania. Często możemy tam znaleźć przydatne informacje odnośnie sposobu przyjmowania oraz interakcji danego medykamentu z innymi substancjami.

Leki przeciwkrzepliwe – warfaryna i acenokumarol a produkty spożywcze bogate w witaminę K

Warfyna i acenokumarol to powszechnie stosowane leki zmniejszające krzepliwość krwi. Są stosowane do rozrzedzenia krwi w terapii chorych na migotanie przedsionków czy po udarze mózgu.

Ich działanie polega na blokowaniu wytwarzania w wątrobie czynników odpowiedzialnych za krzepnięcie. Synteza tych czynników jest z kolei pobudzana przez witaminę K. Leki te działają więc w stosunku do niej antagonistycznie.

Nadmiar witaminy, dostarczany w suplementach diety czy w żywności, zwiększa więc syntezę czynników krzepnięcia i przez to osłabia działanie warfaryny i acenokumarolu. Może mieć to poważne konsekwencje zdrowotne.

Zbyt słabe działanie terapeutyczne leków zwiększa krzepliwość krwi i prowadzi do powstawania zakrzepów, które mogą zamykać światło tętnic, np. w mózgu.

Do produktów bogatych w witaminę K, których trzeba unikać gdy stosuje się te leki należą zielone warzywa. Są to przede wszystkim:

• ogórki,
• sałata,
• brokuły,
• jarmuż,
• rukola,
• szpinak
• czy szparagi.

Inne źródła to m.in.:

• truskawki,
• orzechy,
• jajka,
• wątróbka
• oraz mleko i jego przetwory.

Łączenie antybiotyków z alkoholem

To, że nie powinno się pić alkoholu podczas stosowania antybiotyków wie zdecydowana większość z nas. Istnieje dla tego kilka uzasadnień. Część działań niepożądanych wybranych antybiotyków może być nasilane przez alkohol. Są to takie objawy jak nudności czy zawroty głowy.

Inne antybiotyki mają osłabione działanie gdy są przyjmowane wraz z alkoholem. Należy do nich doksycylina. Większość antybiotyków może być zażywana wraz z alkoholem, bo nie ma między innymi interakcji.

Istnieją jednak dwa, które wykazują silną interakcje z alkoholem i podczas ich stosowania należy zachować bezwzględną abstynencję. Tymi antybiotykami są metronidazol i tynidazol. Są to leki stosowane m.in. w infekcjach intymnych, pierwotniakowych i bakteriami beztlenowymi.

Gdy się je połączy z alkoholem powstaje silna reakcja, tzw. reakcja disulfiramopodobna. Towarzyszą jej objawy takie jak:

• uderzenia gorąca,
• ból brzucha,
• uczucie ogólnego rozbicia.

Może pojawić się także szybkie bicie serca, bóle i zawroty głowy.

Antybiotyki a mleko i jego przetwory

Aby antybiotyki mogły prawidłowo działać w organizmie muszą być w pełni wchłonięte w przewodzie pokarmowym. Na proces wchłaniania mogą wpływać różne czynniki. Jednym z istotniejszych jest wiązanie części antybiotyków w jelitach przez spożywane pokarmy. Związane antybiotyki stają się niewchłanialne i są wydalane zamiast być przyswojone.

Wśród podatnych na taki proces znajdują się antybiotyki z grup fluorchinolonów:

• cyprofloksacyna,
• lewofloksacyna, stosowane w cięższych infekcjach

oraz tetracyklin:

• doksycyklina,
• minocyklina, stosowane powszechnie w leczeniu trądziku.

Mogą być one wiązane przez wapń, żelazo i magnez, które występują w dużych ilościach w takich produktach jak:

• mleko,
• jogurty,
• sery
• oraz w suplementach diety.

Z tego powodu zaleca się przyjmowanie powyższych antybiotyków 1-2 h przed spożyciem produktów mlecznych albo 4 h po spożyciu.

Alkohol i niesteroidowe leki przeciwzapalne

Niesteroidowe leki przeciwzapalne do których należy m.in. ibuprofen, to często stosowane leki w łagodzeniu bólu głowy, mięśni czy zbijaniu gorączki. Mimo tego, że część z nich można kupić bez recepty, nie są to substancje obojętne dla organizmu. Działają drażniąco na śluzówkę żołądka oraz uszkadzają wątrobę.

Podobne właściwości wykazuję alkohol. Nadużywany wywołuje wymioty, uszkadza żołądek i wątrobę. Połączenie leków przeciwzapalnych z alkoholem nasila te niekorzystne procesy i może prowadzić do krwawienia z żołądka czy do powiększenia i bolesności wątroby.

Sok grejpfrutowy a statyny i leki na nadciśnienie

Sok grejpfrutowy wykazuje niekorzystne interakcje z różnymi lekami. Hamuje on działanie enzymów wątrobowych, tzw. cytochromów, odpowiedzialnych za metabolizowanie leków. W ten sposób, przedłuża i nasila ich działanie. Może to prowadzić do przedawkowania i zatrucia.

Istotna interakcja występuje pomiędzy sokiem grejpfrutowym a statynami, czyli lekami stosowanymi w obniżaniu poziomu cholesterolu i blokerami kanałów wapniowych, stosowanymi w leczeniu nadciśnienia tętniczego.

Łączenie soku z tymi lekami nasila ich działanie. Może to prowadzić do takich objawów jak:

• bóle,
• uszkodzenie mięśni i wątroby,
• zbyt duże spadków ciśnienia
• i zaburzenia rytmu serca.

Inhibitory monoaminooksydazy (MAO) a sery długo dojrzewające

MAO to grupa leków hamujących rozkład neuroprzekaźników, takich jak:

• serotonina,
• dopamina
• i noradrenalina przez blokowanie enzymu - monoaminooksydazy.

Stosowane są w leczeniu depresji i choroby Parkinsona. Produkty spożywcze, takie jak:

• wino,
• piwo,
• sery długo dojrzewające,
• banany,
• ryby poddane różnym procesom konserwacji,
• przetworzone mięsa
• i czekolada

zawierają dużą ilość substancji o nazwie tyramina.

Jest to amina biogenna o określonych właściwościach w organizmie, rozkładana przez monoaminooksydazę.

W przypadku stosowania inhibitorów MAO nadmiar tej aminy nie może być przetworzony i gromadzi się w organizmie. Może powodować to wówczas gwałtowny wzrost ciśnienia tętniczego, łącznie z kryzą nadciśnieniową, czyli bezpośrednim zagrożeniem życia.

Objawia się to m.in.:

• silnym bólem głowy i za mostkiem,
• podwyższoną temperaturą ciała,
• zaburzeniami widzenia,
• szybkim bicie serca
• i zapaścią.

Może dochodzić także do:

• krwotoków wewnątrzczaszkowych
• i zawału serca.

W przypadku stosowania leków z tej grupy należy zachować ostrożność i konsultować się z lekarzem w przypadku wątpliwości czy dany produkt spożywczy nie jest niebezpieczny.

Insulina i alkohol

Insulina jest stosowana w leczeniu cukrzycy. Jej działanie polega na obniżaniu poziomu glukozy we krwi. Podobne działanie wykazuje również alkohol.

Hamuje on wydzielanie glukozy z jej zapasów w wątrobie. Połączenie insuliny z alkoholem może prowadzić do groźnego stanu jakim jest hipoglikemia, czyli obniżony poziom cukru we krwi.

Objawia się to:

• bladością,
• drżeniem,
• silnym uczuciem głodu,
• niepokojem,
• pojawiają się zimne poty
• i szybkie bicie serca.

W przypadku braku pomocy człowiek w hipoglikemii może stracić przytomność i zapaść w śpiączkę. Dlatego tak ważne jest dbanie o odpowiedni poziom glukozy we krwi gdy przyjmuje się insulinę i nie łączenie jej z alkoholem.

Lewotyroksyna i jedzenie

Lewotyroksyna to syntetyczna forma hormonów tarczycy. Stosowana jest jako lek w przypadku niedoczynności tarczycy. Jej wchłanianie w jelitach jest blokowane przez pokarm.

Może to prowadzić do sytuacji że pomimo przyjmowania odpowiedniej dawki lek nie spełni swojej funkcji. Dlatego należy przyjmować ją na czczo, (czyli po 8-12 godzinach bez posiłku) 30-60 minut przed śniadaniem. Daje to pewność, że lek wchłonie się w pełni.

Dziurawiec i leki przeciwdepresyjne

Dziurawiec zwyczajny to ziołowy suplement diety ogólnie dostępny w postaci herbaty ziołowej. Stosowany jest w obniżonym nastroju, depresji i stanach lękowych.

Jego działanie polega na hamowanie wychwytu zwrotnego serotoniny – jednego z neuroprzekaźników w mózgu. Podobne działanie wykazują leki przeciwdepresyjne – inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI).

W przypadku stosowania obu preparatów jednocześnie może dochodzić do gromadzenia się nadmiernej ilości serotoniny i do powstania tzw. zespołu serotoninowego.

Objawia się on m.in.:

• drżeniem i sztywnością mięśni,
• gorączką,
• nadmiernym poceniem się
• i halucynacjami.

Dziurawiec należy stosować ostrożnie, zwracając uwagę czy w tym samym czasie nie przyjmuję się jakiś leków.

Wiele leków wykazuje niebezpieczne interakcje z żywnością i suplementami diety. Należy mieć tego świadomość i przed zastosowaniem leku zapoznać się z ulotką dołączoną do opakowania.

W razie wątpliwości warto skonsultować się z odpowiednim specjalistą. Pomoże to uchronić się przed działaniami niepożądanymi i zapewni odpowiednie działanie leku w organizmie.

lek. Patryk Jasielski