Jakie choroby objawiają się bezsennością?

Bezsenność zdecydowanie powinna zostać skonsultowana z lekarzem i to nie tylko ze względu na jej niebezpieczne następstwa. Czasami bywa ona bowiem objawem jakichś poważnych chorób. W przebiegu jakich więc schorzeń dochodzić może do występowania zaburzeń snu? Do jakiego lekarza należy się udać, aby udało się pokonać ten problem?

Spis treści

1. Bezsenność a zaburzenia psychiczne
2. Bezsenność a choroby neurologiczne
3. Bezsenność a choroby endokrynologiczne
4. Bezsenność a menopauza
5. Bezsenność a choroby układu oddechowego
6. Bezsenność a refluks
7. Bezsenność a dolegliwości bólowe
8. Bezsenność a cukrzyca
9. Bezsenność a choroby genetyczne
10. Bezsenność u dzieci
11. Bezsenność a leki
12. Do jakiego lekarza powinien udać się pacjent cierpiący na bezsenność?

O tym, że sen jest ludziom niezbędny do życia, prawdopodobnie nie trzeba nikogo przekonywać. Gdy człowiek sypia niedostateczną ilość godzin, dochodzić może u niego do występowania za dnia m.in. zmęczenia, nadmiernej drażliwości czy problemów z koncentracją uwagi. Wtedy, gdy pacjent zmaga się z bezsennością jedynie okresowo, powodów do obaw zasadniczo nie ma. Inaczej dzieje się jednak już wtedy, gdy problemy ze spaniem przytrafiają się komuś codziennie.

Przyczyny bezsenności bywają różne i często problem miewa bardzo prozaiczne podłoże. Zdarza się, że trudności ze snem wynikają z nieodpowiednich warunków panujących w sypialni, w której może być np. zbyt głośno, za jasno czy zbyt ciepło. Czasami trudności z zaśnięciem biorą się z niewłaściwych zachowań pacjentów bezpośrednio przed snem, takich jak m.in. zjedzenie obfitego posiłku, intensywna aktywność fizyczna czy oglądanie emocjonującego horroru.

Są to częste, ale niejedyne możliwe przyczyny bezsenności. Może ona mieć charakter zarówno pierwotny, jak i wtórny. W drugim z wymienionych przypadków bywa ona jednym z objawów jakiegoś schorzenia. Część z tych chorób jest bardzo niebezpieczna, dlatego też problemów ze snem nie wolno bagatelizować i w razie utrzymywania się ich przez dłuższy czas konieczna staje się wizyta u lekarza.

Bezsenność a zaburzenia psychiczne

Bezsenność spotykana bywa w przebiegu wielu różnych zaburzeń psychicznych. W przypadku części z nich wykrycie u pacjenta problemów ze snem może zresztą potwierdzać ich rozpoznanie. Zaburzenia snu miewają pacjenci z depresją, u których spotykana bywa zarówno bezsenność, jak i nadmierna senność.

Trudności z zapadnięciem w sen związane mogą być z występowaniem u pacjenta schizofrenii, ale i jakiegoś rodzaju zaburzeń nerwicowych (np. zespołu lęku uogólnionego czy zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych).

Problemowi, któremu warto przyjrzeć się bliżej ze względu na jego związek ze snem, jest choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD). W przebiegu epizodu maniakalnego pacjenci mogą zmagać się z różnymi dolegliwościami, takimi jak m.in. gonitwa myśli, podwyższony nastrój czy zwiększona aktywność psychomotoryczna.

Dochodzić może u nich również i do zmniejszenia potrzeby snu – osoby z chorobą dwubiegunową mogą podczas manii sypiać nawet po 2-3 godziny na dobę, a potem, w ciągu dnia, zazwyczaj wcale nie skarżą się one na senność czy zmęczenie.

Bezsenność a choroby neurologiczne

Trudności ze snem mogą być przejawem pewnych chorób z kręgu zainteresowania neurologii. Bezsenność pojawiać się może chociażby w przypadku zaburzeń otępiennych, takich jak np. choroba Alzheimera.

W ich przebiegu u pacjentów dochodzić może do zaburzeń rytmu snu i czuwania, które objawiać się mogą m.in. właśnie trudnościami z zapadnięciem w sen nocną porą.

Bezsenność a choroby endokrynologiczne

Możliwą przyczyną zaburzeń snu bywają choroby endokrynologiczne, takie jak np. zaburzenia czynności tarczycy. W ich przypadku ich wpływ na sen okazuje się dość interesujący. Do bezsenności może prowadzić zarówno niedoczynność, jak i nadczynność tarczycy.

Niedoczynność tarczycy przejawiać się może na wiele sposobów. U pacjentów pojawiać się mogą m.in.:

• zaburzenia koncentracji,
• zaparcia,
• suchość skóry
• czy spowolnienie czynności serca.

Związane z nią mogą być jednak i inne jeszcze problemy, takie jak obturacyjny bezdech senny, który to może z kolei być przyczyną bezsenności.

Podobnie jak w przypadku niedoczynności, tak i w przypadku nadczynności tarczycy pacjenci skarżyć się mogą na różne dolegliwości. Dochodzić u nich może m.in. do:

• występowania drażliwości,
• problemów ze skupieniem uwagi,
• biegunek
• czy utraty masy ciała.

Nierzadkie są jednak takie dolegliwości, jak uczucie ciągłego niepokoju czy znaczne wzmożenie potliwości, które są nie tylko uciążliwe, ale i mogą one prowadzić do bezsenności.

Bezsenność a menopauza

Menopauza i związane z nią dolegliwości dla wielu kobiet bywają wyjątkowym wręcz utrapieniem. Pacjentki mogą zmagać się m.in. z takimi problemami, jak znaczne wahania nastroju, drażliwość czy suchość pochwy i spadek libido.

Niejedna kobieta w okresie okołomenopauzalnym skarży się również i na problemy ze snem. Dochodzić do nich może ze względu na związane z menopauzą wahania poziomów żeńskich hormonów w organizmie, ale i przez występowanie wieczorną lub nocną porą uderzeń gorąca czy wzmożonej potliwości.

Bezsenność a choroby układu oddechowego

Schorzenia dotyczące układu oddechowego, takie jak np. przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), astma czy mukowiscydoza bywają kolejnymi jednostkami, które mogą mieć wpływ na sen.

W ich przebiegu dochodzić może do występowania różnorakich dolegliwości, jedną z możliwych jest kaszel. Wtedy, gdy jest on uporczywy i pojawia się nocną porą, może wybudzać pacjenta ze snu. W sytuacji, gdy dzieje się tak kilkukrotnie w ciągu jednej nocy, pacjent zwyczajnie może nie być w stanie się wyspać.

Bezsenność a refluks

Chorobą układu pokarmowego, która może być związana z bezsennością, jest refluks żołądkowo-przełykowy. Wtedy, gdy kwaśna treść dostaje się do przełyku, pacjenci odczuwają nieprzyjemne dolegliwości, takie jak np. uczucie pieczenia czy ból w okolicy zamostkowej. Bywają one czasami bardzo nawet nasilone i u niektórych osób prowadzą właśnie do bezsenności.

Bezsenność a dolegliwości bólowe

Problemy ze snem spotykane bywają stosunkowo często u osób, które zmagają się z przewlekłymi dolegliwościami bólowymi. Na bezsenność skarżyć się mogą m.in. pacjenci z:

• reumatoidalnym zapaleniem stawów,
• chorobami nowotworowymi,
• zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa
• czy osoby zmagające się z chorobą zwyrodnieniową stawów.

Gdy ból jest wyjątkowo silny, może on zwyczajnie wybudzać chorych ze snu. Dodatkowo mogą oni wtedy odczuwać niepokój, który nie pomaga w ponownym zaśnięciu.

Bezsenność a cukrzyca

Teoretycznie cukrzycy ze spaniem nie łączy nic. W praktyce jednak choroba ta może mieć bardzo duży wpływ na przebieg nocnego wypoczynku. Pacjenci chorujący na nią miewają epizody częstomoczu, przez które mogą oni odczuwać potrzebę odwiedzenia w nocy toalety.

Negatywnie na sen wpływać mogą również wahania poziomu glukozy we krwi, jak i doświadczane przez pacjentów dolegliwości bólowe. Szczególnie nasilone mogą one być u osób, u których rozwinie się neuropatia cukrzycowa.

Bezsenność a choroby genetyczne

Chorobą genetyczną, która jest bezpośrednio związana z zaburzeniami snu, jest śmiertelna bezsenność rodzinna. Dotychczas na całym świecie stwierdzono ją u zaledwie kilkudziesięciu rodzin. Choroba ta prowadzi nie tylko do bezsenności, ale i do zaburzeń termoregulacji, nieprawidłowości dotyczących pracy serca czy objawów z kręgu zainteresowania psychiatrii, takich jak ataki paniki czy omamy.

Bezsenność u dzieci

Najczęściej na bezsenność skarżą się dorośli. Problem pojawiać się jednak może również i u dzieci. Czasami bywa on związany ze zmianami hormonalnymi pojawiającymi się w okresie dojrzewania, czasami jednak problemy ze snem miewają całkowicie inne podłoże.

Bezsenność u dzieci spotykana bywa m.in. w przypadku zaburzeń hiperkinetycznych (ADHD), oprócz tego na problemy ze snem u swoich pociech skarżą się często rodzice dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu.

Bezsenność a leki

Czasami zdarza się, że problemy ze snem wynikają z przyjmowania przez pacjenta jakichś leków. Wśród farmaceutyków, których stosowania bywa przyczyną bezsenności, wymienić można:

• leki przeciwdepresyjne,
• glikokortykosteroidy,
• beta-blokery (stosowane m.in. w leczeniu zaburzeń rytmu serca),
• leki hipotensyjne (obniżające ciśnienie tętnicze krwi, takie jak np. inhibitory konwertazy angiotensyny),
• statyny.

Do jakiego lekarza powinien udać się pacjent cierpiący na bezsenność?

Biorąc pod uwagę możliwe przyczyny bezsenności, trudno się dziwić temu, że niektórzy pacjenci mający problemy ze snem mogą nie wiedzieć, do jakiego specjalisty powinni się oni udać.

W pierwszej kolejności można zapisać się na wizytę do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Na podstawie zebranego wywiadu, jak i przeprowadzonego badania przedmiotowego, może on zlecić podstawowe badania i dodatkowo – w razie potrzeby – zasugerować konieczność konsultacji z innymi specjalistami, np. neurologiem, psychiatrą czy endokrynologiem.