Częstotliwość wypróżnień to barometr zdrowia. Na liście choroby nerek, ale też nowotwory
Regularne wypróżnienia to podstawa zdrowia. Badania wskazują jednoznacznie na fakt, że częstość wypróżnień to broń obosieczna: może świadczyć o chorobach, ale też zaburzenie rytmu wypróżnień może sprzyjać rozwojowi niektórych chorób. O czym świadczy określony „harmonogram” korzystania z toalety? Wyjaśniamy, jakie światło na korzystanie z toalety rzucają wyniki nowych badań.
Spis treści
- Ile wypróżnień dziennie jest dobre dla zdrowia?
- Zaparcia i biegunki - wpływ na stan zdrowia
- Powiedz, jak często się wypróżniasz, a będzie wiadomo, na co chorujesz
- Częstość wypróżnień wpływa na mikrobiom
- Nowotwory a zmiana rytmu wypróżnień. Jaki rak może powodować zaparcia
- Jakie nowotwory mogą objawiać się zaparciami
- Jakie nowotwory mogą powodować biegunki
- Przy jakim nowotworze pojawiają się wzdęcia
- Czy bóle brzucha mogą świadczyć o raku
- O czym świadczy krew w stolcu
- Najczęstsze objawy chorób jelit
- Czy zaburzenia rytmu wypróżnień to musi być rak?
- Siedzący tryb życia a zaburzenia pracy jelit
Ile wypróżnień dziennie jest dobre dla zdrowia?
Kwestia wypróżnień to temat stary jak świat. Można rzec, że nawyki związane z wypróżnianiem, kształtowały rzeczywistość na przestrzeni wieków – wpływały na relacje społeczne, na rozprzestrzenianie chorób, na plany zabudowy miast.
Rytm wypróżnień to z kolei jeden z ważnych wskaźników, dotyczących stanu zdrowia. Naukowcy coraz częściej wskazują na związki stanu jelit z funkcjonowaniem reszty organizmu.
Na łamach Cell Reports Medicine opublikowano wyniki badań wskazujących na to, że częstotliwość wypróżnień ma istotny wpływ na stan zdrowia. Jak ustalono, najlepsze wyniki można uzyskać, oddając stolec raz lub dwa razy dziennie przez dłuższy czas.
Zaparcia i biegunki - wpływ na stan zdrowia
Wcześniej realizowane badania wskazywały m.in. na związki zaparć i biegunek ze zwiększonym ryzykiem infekcji i chorób neurodegeneracyjnych. Badania były jednak obarczone pewnym marginesem błędu, ponieważ brały w nich udział osoby już chorujące, trudno więc było wskazać, co było przyczyną, a co skutkiem.
W nowym badaniu brano pod uwagę ankiety, które wypełniali uczestnicy, m.in. na temat diety, zdrowia, stylu życia. Ponadto pobrano od nich próbki osocza krwi i próbki kału.
- Mam nadzieję, że ta praca nieco otworzy umysły lekarzy na potencjalne ryzyko związane z brakiem kontroli częstotliwości wypróżnień
— podkreślił autor badania, Sean Gibbons z Institute for Systems Biology agencji AFP. Jak dodał, kwestia wypróżnień bywa bagatelizowana: lekarze często postrzegają nieregularne wypróżnienia jako po prostu „uciążliwość”.
Z kolei pacjenci niekiedy krępują się mówić o tym, że mają problemy z regularnymi wypróżnieniami i próbują ratować sytuację domowymi metodami, które mogą niekiedy nawet pogorszyć stan.
Powiedz, jak często się wypróżniasz, a będzie wiadomo, na co chorujesz
Sean Gibbons i jego zespół zebrali dane kliniczne, dotyczące stylu życia i dane biologiczne – obejmujące skład chemiczny krwi, mikrobiom jelitowy, genetykę i inne łącznie od ponad 1400 zdrowych dorosłych ochotników bez oznak aktywnej choroby.
Uczestnicy badania podzielili częstotliwość wypróżnień na cztery grupy:
- zaparcia (jedno lub dwa wypróżnienia tygodniowo),
- częstość dolna normy (trzy do sześciu wypróżnień tygodniowo),
- częstość wysoka normy (jedno do trzech wypróżnień dziennie)
- biegunka.
Gdy stolec zalega zbyt długo w jelitach, drobnoustroje wyczerpują dostępny błonnik, który w normalnych warunkach fermentują do korzystnych krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, i zamiast tego fermentują białka, wytwarzając toksyny, takie jak siarczan p-krezolu i siarczan indoksylu.
- Odkryliśmy, że nawet u zdrowych osób cierpiących na zaparcia, obserwuje się wzrost poziomu tych toksyn we krwi
– podkreślił Sean Gibbons, zaznaczając, że toksyny te są szczególnie uciążliwe dla nerek. W przypadkach biegunki zespół stwierdził kliniczne reakcje chemiczne wskazujące na stan zapalny i uszkodzenie wątroby.
Częstość wypróżnień wpływa na mikrobiom
Gibbons wyjaśnił, że podczas biegunki organizm wydala nadmiar kwasu żółciowego, który wątroba w przeciwnym razie poddałaby recyklingowi w celu rozpuszczenia i wchłonięcia tłuszczów z pożywienia.
Bakterie jelitowe odpowiedzialne za fermentację błonnika, znane jako „ścisłe beztlenowce”, związane z dobrym zdrowiem, rozwijają się najlepiej w czasie jednego lub dwóch wypróżnień dziennie. Naukowcy zwrócili jednak uwagę, że potrzeba więcej badań, aby precyzyjniej zdefiniować ten optymalny zakres.
Z demograficznego punktu widzenia, u osób młodszych, kobiet i osób o niższej masie ciała stwierdzono rzadsze wypróżnienia. Gibbons stwierdził, że wyjaśnieniem tej różnicy mogą być różnice hormonalne i neurologiczne między mężczyznami i kobietami, a także fakt, że mężczyźni na ogół spożywają więcej jedzenia.
Na koniec, łącząc dane biologiczne z kwestionariuszami dotyczącymi stylu życia, zespół stworzył schemat dotyczący żywienia osób, które miały prawidłowe wypróżnienia 1-2 razy dziennie:
- Najważniejszym sygnałem, jaki zaobserwowaliśmy, było jedzenie większej ilości owoców i warzyw
– powiedział autor badania, Sean Gibbons. Oprócz tego zwrócono uwagę na takie czynniki, jak picie dużej ilości wody, regularna aktywność fizyczna i dieta składająca się w większej mierze z produktów roślinnych.
Dalsze badania mają mieć na celu ustalenie, jak uregulowanie rytmu wypróżnień może zmniejszyć ryzyko rozwoju konkretnych chorób.
Nowotwory a zmiana rytmu wypróżnień. Jaki rak może powodować zaparcia
Zmiana rytmu wypróżnień może świadczyć o rozwoju szeregu chorób. Nierzadko fakt występowania zaparć i/lub biegunek, to sygnał ze strony organizmu, że w układzie pokarmowym (lub w innym układzie) doszło do rozwoju zmian nowotworowych. O czym mogą świadczyć zaparcia albo biegunki? Przy jakim nowotworze pojawiają się biegunki, zaparcia albo zmiany rytmu wypróżnień?
Jakie nowotwory mogą objawiać się zaparciami
- Rak jelita grubego – guz może mechanicznie zwężać światło jelita, utrudniając pasaż stolca.
- Rak odbytnicy – powoduje zwężenie kanału odbytu i utrudnione wypróżnienia.
- Nowotwory ginekologiczne (rak jajnika, rak szyjki macicy) – nacisk na jelito grube lub naciek nowotworowy może spowalniać jego perystaltykę.
- Guz mózgu (np. glejak, przerzuty do mózgu) – uszkodzenie ośrodków regulujących pracę jelit może prowadzić do zaparć.
Jakie nowotwory mogą powodować biegunki
- Rak jelita grubego (postać wydzielająca śluz) – guz może prowadzić do zwiększonej produkcji śluzu i wodnistych stolców.
- Rak trzustki – niedobór enzymów trzustkowych powoduje biegunkę tłuszczową.
- Rak żołądka – może prowadzić do zaburzeń trawienia i przyspieszonego pasażu jelitowego.
- Nowotwory neuroendokrynne (np. rakowiak, gastrinoma, VIP-oma) – nadmiar hormonów powoduje przewlekłe biegunki.
Przy jakim nowotworze pojawiają się wzdęcia
- Rak jajnika – nagromadzenie płynu w jamie brzusznej (wodobrzusze) powoduje uczucie wzdęcia.
- Rak jelita grubego – zwężenie światła jelita prowadzi do zatrzymania gazów.
- Rak trzustki – zaburzenia trawienia tłuszczów mogą powodować wzdęcia i gazy.
Czy bóle brzucha mogą świadczyć o raku
- Rak jelita grubego – bóle skurczowe związane z częściową niedrożnością.
- Rak żołądka – ból po posiłkach, związany z naciekaniem ściany żołądka.
- Rak trzustki – ból w nadbrzuszu, promieniujący do pleców.
- Nowotwory ginekologiczne – ból spowodowany naciekiem na narządy jamy brzusznej.
O czym świadczy krew w stolcu
- Rak jelita grubego – obecność krwi utajonej lub widocznej w stolcu.
- Rak odbytu – krwawienia i bolesność przy defekacji.
- Rak żołądka – smoliste stolce wskazujące na krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego.
Najczęstsze objawy chorób jelit
Czy zaburzenia rytmu wypróżnień to musi być rak?
Dolegliwości żołądkowe i zmiany w rytmie wypróżnień mogą więc mieć wiele przyczyn, nie zawsze związanych z nowotworami. Kluczowe jest obserwowanie dodatkowych objawów i konsultacja lekarska w razie długotrwałych lub nasilających się problemów.
Istnieje wiele chorób nienowotworowych, które mogą powodować zmianę rytmu wypróżnień oraz inne dolegliwości żołądkowo-jelitowe.
Zaparcia często są związane z zespołem jelita drażliwego (IBS) w postaci zaparciowej, niedoczynnością tarczycy, a także chorobami neurologicznymi, takimi jak choroba Parkinsona czy stwardnienie rozsiane.
Wpływ na perystaltykę jelit mogą mieć również niektóre leki, w tym opioidy i preparaty zawierające żelazo.Biegunki mogą być efektem infekcji wirusowych, bakteryjnych i pasożytniczych, ale także chorób zapalnych jelit, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
Często pojawiają się także w nietolerancjach pokarmowych, np. laktozy lub glutenu. Cukrzyca, zwłaszcza w zaawansowanym stadium, może prowadzić do neuropatii cukrzycowej, która zaburza funkcjonowanie jelit i powoduje biegunki.
Wzdęcia mogą być objawem zespołu przerostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO), nietolerancji pokarmowych, IBS oraz przewlekłej niewydolności trzustki, która prowadzi do nieprawidłowego trawienia tłuszczów.
Czasem są też skutkiem chorób wątroby i zaburzeń odpływu żółci, co upośledza trawienie tłuszczów i sprzyja fermentacji w jelitach. Bóle brzucha mają różnorodne przyczyny – w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy nasilają się po posiłku lub w nocy, podczas gdy w kamicy żółciowej występują po tłustych posiłkach i mogą promieniować do pleców.
W przypadku ostrego zapalenia trzustki ból jest bardzo intensywny i promieniuje do kręgosłupa, a zapalenie uchyłków jelita grubego powoduje ból w dolnej części brzucha, często po lewej stronie.
Obecność krwi w stolcu może wynikać nie tylko z nowotworów, ale także z hemoroidów, szczelin odbytu, zapalenia jelit czy infekcji bakteryjnych, takich jak zakażenie Clostridium difficile.
Czarne, smoliste stolce mogą świadczyć o krwawieniu z górnego odcinka przewodu pokarmowego, np. w chorobie wrzodowej.
Siedzący tryb życia a zaburzenia pracy jelit
Siedzący tryb życia jest jednym z istotnych czynników sprzyjających zaparciom. Brak aktywności fizycznej spowalnia perystaltykę jelit, co prowadzi do dłuższego zalegania treści pokarmowej w przewodzie pokarmowym i utrudnia pasaż stolca.
Ruch, zwłaszcza spacery, jogging czy ćwiczenia angażujące mięśnie brzucha, pobudza jelita do pracy, dlatego jego niedobór często skutkuje problemami z wypróżnianiem.
Dodatkowo długotrwałe siedzenie może powodować ucisk na jelita, szczególnie jeśli połączone jest z nieprawidłową dietą ubogą w błonnik.
Brak ruchu często idzie w parze z niewystarczającym spożyciem wody, co dodatkowo zagęszcza stolec i utrudnia jego wydalanie.
W efekcie osoby prowadzące siedzący tryb życia są bardziej narażone na przewlekłe zaparcia, a w skrajnych przypadkach – na powstawanie hemoroidów czy uchyłków jelitowych. Regularna aktywność fizyczna jest więc kluczowa w profilaktyce i leczeniu zaparć.
