Ciągłe chrząkanie – przyczyny

Ciągłe chrząkanie najczęściej wskazuje na różne choroby krtani, dlatego o dokładne przyczyny takiego stanu w pierwszej kolejności należy pytać laryngologa. Jednak zdarza się, że częste chrząkanie może wskazywać na choroby, które nie są związane ze schorzeniami dróg oddechowych, np. na niedoczynność tarczycy czy zaburzenia na tle nerwowym, a nawet pasożyty. Sprawdź, co jest przyczyną ciągłego chrząkania i jak można się wyleczyć z tej uciążliwej dolegliwości.

Spis treści

1. Ciągłe chrząkanie - przyczyny
2. Choroby krtani
3. Zapalenie zatok przynosowych
4. Grzybica górnych dróg oddechowych
5. Chrząkanie objawem alergii na pyłki, pokarm, leki i związki chemiczne
6. Niedoczynności tarczycy
7. Refluks żołądkowo-jelitowy (choroba refluksowa przełyku)
8. Chrząkanie po jedzeniu i piciu
9. Skutek palenia papierosów i picia alkoholu
10. Chrząkanie na tle nerwowym
11. Pasożyty (robaczyca przewodu pokarmowego)
12. Chrząknie po wysiłku (np. po bieganiu)
13. Brodawczaki
14. Chrząkanie i pokasływanie u dziecka

Ciągłe chrząkanie polega na wydawaniu krótkiego, nieartykułowanego dźwięku z krtani. Męcząca potrzeba ciągłego odchrząkiwania zalegającej wydzieliny może wskazywać nie tylko na choroby układu oddechowego, lecz także na niedoczynność tarczycy, zaburzenia na tle nerwowym, a także na pasożyty. Czasami potrzebę odchrząknięcia czujemy po jedzeniu lub po intensywnym wysiłku fizycznym.

Ciągłe chrząkanie - przyczyny

Choroby krtani

Dolegliwości i objawy towarzyszące chorobom krtani to: suchość w gardle, łaskotanie, uczucie zawadzania w krtani, trudności z połykaniem, chrypka, bezgłos, ból w krtani, ból przy połykaniu, skłonność do chrząkania, napady kaszlu, krwioplucie.

• zapalenie gardła - infekcja na tle wirusowym lub bakteryjnym często prowadzi do nieustannego zalegania wydzieliny, którą należy odchrząknąć;
• przewlekłe zapalenie krtani - powtarzające się ostre nieżyty krtani, nadużywanie głosu, np. przez nauczycieli, palenie tytoniu, nadmierne picie alkoholu, a także przebywanie w zanieczyszczonym lub przegrzanym powietrzu powodują suchy kaszel, chrząkanie, drapanie albo pieczenie. Niekiedy zanik głosu;

Leczenie: konieczna jest wizyta u lekarza, jednak w pierwszej kolejności należy ograniczyć mówienie. Konieczne jest opanowanie sztuki oddychania przeponowo-żebrowego, które umożliwia gospodarowanie wydychanym powietrzem bez obciążania strun głosowych. Ponadto trzeba wyeliminować wszystkie czynniki, które mogą drażnić krtań. Dobre efekty przynoszą jonoforezy wapniowo-jodowe.

• rak krtani (rak głośni) - zmiany nowotworowe naciekają na głośnię zawierającą więzadła głosowe i mięsień głosowy, przez co tworzą się zniekształcenia głosu. Początkowo chrząkaniu towarzyszy nasilająca się lub nawracająca chrypka, potem duszność, jednostronny, przewlekły ból ucha, kaszel, zaburzenia połykania, a w konsekwencji spadek na wadze, nieprzyjemny zapach z ust i bolesność krtani nawet przy lekkim dotyku. Jak najszybciej należy zgłosić się do laryngologa i onkologa. Wczesna diagnoza daje 90% szans na przeżycie 5 lat od momentu rozpoznania choroby. Dlatego też zwłaszcza palacze nie mogą bagatelizować tego objawu. Udowodniono, że palenie tytoniu sprzyja nowotworom dróg oddechowych, w tym także krtani (palacze chorują 40 razy częściej niż osoby niepalące). Dlatego też zwłaszcza palacze nie mogą bagatelizować tego objawu.

Leczenie: konieczna jest jak najszybsza wizyta u lekarza.

Zapalenie zatok przynosowych

Ciągłe chrząkanie bywa wywoływane przez gęstą wydzielinę, która spływa z nozdrzy po tylnej ścianie do jamy gardła. Dzieje się tak w niektórych przypadkach kataru lub zapalenia zatok przynosowych.

Leczenie: jeśli nie pomogą antybiotyki, należy rozważyć zabieg Proetza lub drenaż zatok (punkcję zatok). W ostateczności wykonuje się endoskopię zatok przynosowych.

Grzybica górnych dróg oddechowych

Objawy powodowane przez grzyby:

• poranny kaszel z odkrztuszaniem lepkiej, szarej lub szarobrązowej galaretowatej wydzieliny o nieprzyjemnym zapachu,
• uczucie ciała obcego w gardle,
• nieustanne przełykanie śliny,
• chrząkanie,
• poranny obrzęk nosa.

Leczenie: Ważne! Czasami objawy te są traktowane jako alergie i infekcje bakteryjne, dlatego należy wykonać szczegółowe badania, by wykluczyć grzybicę.

Chrząkanie objawem alergii na pyłki, pokarm, leki i związki chemiczne

Ciągłe chrząkanie może być odruchem obronnym usuwającym przylgnięte do powierzchni gardła drobiny pyłku uczulających roślin lub cząstki alergenów pokarmowych. Przyczyną częstego chrząkania może też być zbliżający się atak astmy oskrzelowej. Obrzęki krtani na tle alergicznym są niebezpieczne dla życia, ponieważ może dojść do uduszenia.

Przyczyną częstego pochrząkiwania mogą też być niektóre leki lub związki chemiczne, które doprowadzają do obrzęku w ścianie gardła. Takie obrzmienie, odczuwane jako przeszkoda w połykaniu śliny, może ustąpić dopiero po użyciu odpowiednich leków lub usunięciu alergenu.

Leczenie: Najlepiej wykonać płatkowy test w postaci gotowych zestawów zawierających odpowiedni nośnik podejrzanych substancji pokarmowych i środowiskowych. Jednak niekiedy dopiero oznaczenie przeciwciał E dla wybranych pan-alergenów pozwala trafnie zdiagnozować przyczynę chrząkania i innych objawów alergicznych, co daje szansę na skuteczne leczenie.

Niedoczynności tarczycy

Jeśli ciągłemu odchrząkiwaniu wydzieliny towarzyszy ból gardła, senność, suchość skóry i włosów, zmęczenie i dodatkowo nastąpiło pogrubienie głosu, może to wskazywać na niedoczynność tarczycy.

Leczenie: konieczna jest wizyta u internisty lub endokrynologa, który zleci zbadanie poziom hormonu tarczycy TSH. W zależności od wyników badań, lekarz zaproponuje odpowiednią terapię.

Refluks żołądkowo-jelitowy (choroba refluksowa przełyku)

Zapalenie błony śluzowej przełyku wywołane jest przewlekłym "wyrzucaniem" do przełyku treści żołądkowej. Cofająca się do przełyku kwaśna treść żołądkowa wywołuje nie tylko zgagę, lecz także obrzęk delikatnych brzegów fałdów głosowych i tylnej części krtani.

W następstwie podrażnienia dochodzi do zmiany w brzmieniu głosu odbieranego jako chrypka i ciągłe pochrząkiwanie. Jednocześnie pojawiają się pieczenie w przełyku i klatce piersiowej, ból gardła.

Leczenie: Niezbędna jest szybka wizyta u lekarza, który przepisze leki zmniejszające kwasowość soków żołądkowych.

Chrząkanie po jedzeniu i piciu

Przyczyną chrząkania po posiłku może być ww. refluks lub alergia pokarmowa.

Skutek palenia papierosów i picia alkoholu

U osób, które są nałogowymi palaczami pojawia się chrząkanie, chrypka, uczucie "kluchy" w gardle, drapanie, trudności z mówieniem i suchy kaszel.

Leczenie: Natychmiast należy odstawić papierosy i alkohol, unikać jedzenia bardzo gorących i zimnych potraw i nie oddychać zimnym powietrzem. Dobrze jest robić domowe okłady: wilgotne i ciepłe. Wskazane są wyjazdy nad morze i spacery jego brzegiem. Oddychanie powietrzem z jodem będzie kojące dla chrypy.

Chrząkanie na tle nerwowym

Mogą temu towarzyszyć także inne tiki nerwowe, np. mruganie i ciągłe pociąganie nosem, które mają za zadanie rozładować wewnętrzne napięcie. Tiki nerwowe najczęściej pojawiają się w wieku dziecięcym lub w okresie dojrzewania.

Zazwyczaj same ustępują, jednak u niektórych ludzi się utrwalają i zostają do końca życia. Nieleczone tiki mogą się bowiem nasilać, w związku z tym należy jak najszybciej zgłosić się do psychologa.

Pasożyty (robaczyca przewodu pokarmowego)

Przyczyną częstego chrząkania może być glista ludzka, która wraz z krwią dostaje się płuc - potrzebuje bowiem tlenu do dalszego rozwoju. Następnie przesuwa się w kierunku tchawicy, gdzie podrażnia krtań nosiciela, przez dochodzi do jej połknięcia. Z układu oddechowego, gdzie larwa glisty intensywnie się rozwija, dorosła postać musi bowiem trafić z powrotem do układu pokarmowego.

Glista ludzka powoduje również liczne reakcje alergiczne, obrzęki twarzy oraz nadpobudliwość ruchową, zwłaszcza u dzieci, a także gwałtowny spadek masy ciała.

Leczenie: Glistnica jest niezwykle trudna do wyleczenia. W Polsce jest rzadką chorobą, ale w Azji i Afryce umiera na nią nawet 20 tys. osób rocznie. Stosuje się przede wszystkim środki farmakologiczne, uśmiercające zarówno larwy, jak też dorosłe postaci nicienia. Stosuje się też chemiczną dezynfekcję ubrań i przedmiotów codziennego użytku.

Chrząknie po wysiłku (np. po bieganiu)

Jeśli po każdym wysiłku masz potrzebę odchrząknięcia, ponieważ czujesz łaskotanie w gardle, być może cierpisz na astmę powysiłkową, czyli powysiłkowy skurcz oskrzeli. W takim wypadku chrząkaniu towarzyszą:

• duszność,
• kaszel,
• świszczący oddech,
• ból w klatce piersiowej,
• nudności i wymioty,
• ból i drapanie w gardle,
• obniżona wydolność wysiłkowa.

Leczenie: należy udać się do laryngologa, który być może skieruje na test prowokacji oskrzeli wysiłkiem (TPOW) (jest on przeprowadzamy przy użyciu bieżni lub cykloergometru). Najczęściej stosowane leki rozszerzające oskrzela: wziewne 2-mimetyki krótko- i długodziałające oraz kromony, wymagają podania na 10-15 min przed wysiłkiem.

Brodawczaki

Brodawczaka wywołuje wirus, który atakuje struny głosowe (może też objąć tchawicę) wywołując oprócz chrypki i chrząkania także duszność. Czasami ulegają zezłośliwieniu i przyczyniają się do raka krtani, dlatego osoby, u których je stwierdzono, powinny być pod stałą opieką laryngologa.

Leczenie: Konieczna jest wizyta u lekarza, dobranie stosownego leczenia, odpowiedniego do wieku i rodzaju wirusa. U dorosłych brodawczaki usuwa się chirurgicznie.

Chrząkanie i pokasływanie u dziecka

Małe dzieci często chrząkają i pokasłują, jeśli mają obrzęknięty lub powiększony migdałek i wydzielina śluzowa spływa z nosa do gardła. W takim wypadku należy udać się do laryngologa, który postawi diagnozę. Do specjalisty zajmującego się chorobami nosa i gardła należy udać się także wtedy, gdy dziecko chrząka i oddycha przez buzię (szczególnie w nocy). Wtedy lekarz powinien udrożnić nos.

Jeśli laryngolog wykluczy schorzenia układu oddechowego, należy sprawdzić, czy dziecko zmaga się z nieżytem żołądka. Wystarczy spytać dziecko, czy czuje pieczenie w gardle i czy czuje kwaśny posmak, kiedy mu się odbija.

Monika Majewska