Ból żeber: przyczyny i leczenie

Ból żeber najczęściej ma związek z różnego typu urazami, do których dochodzi podczas upadków oraz urazów komunikacyjnych. Dość powszechny jest też ból żeber spowodowany uciskiem na zakończenia nerwowe znajdujące się w tej okolicy. Jakie są jeszcze inne przyczyny bólu żeber? Jak przebiega leczenie?

Spis treści

1. Ból żeber - przyczyny
2. Ból żeber - urazy
3. Ból żeber - co robić?
4. Ból żeber - leczenie
5. Ból żeber - kiedy zachować czujność?

Ból żeber jest bardzo nieprzyjemny i bolesny. Żebra stanowią rusztowanie, na którym zbudowana jest klatka piersiowa i które tworzy przestrzeń ochronną dla położonych w jej głębi narządów miękkich, czyli serca, wielkich naczyń krwionośnych, płuc, przełyku oraz niektórych narządów jamy brzusznej, zwłaszcza wątroby, śledziony a także częściowo nerek. Klatkę piersiową człowieka tworzą piersiowy odcinek kręgosłupa, mostek i 24 żebra.

Ból żeber - przyczyny

Żebra mogą boleć z wielu powodów.

Najczęściej przyczyną bólu żeber jest uraz w postaci stłuczenia, pęknięcia lub złamania. Wtedy dotkliwy ból pojawia się nie tylko podczas dotykania bolącego miejsca, ale także podczas wdychania powietrza. Gdy żebra są pęknięte ból utrudnia także swobodne przekręcanie tułowia.

• Złamane żebro - objawy i pierwsza pomoc

Ból żeber po prawej lub lewej stronie ciała może mieć związek z niewłaściwym funkcjonowaniem narządów wewnętrznych, które niejako przylegają do żeber.

Ból żeber, a właściwie całej klatki piersiowej pojawia się także przy silnym kaszlu, zapaleniu opłucnej, zapaleniu oskrzeli i zapaleniu płuc. Stan zapalny w płucach, zwłaszcza w połączeniu z wysiękiem w opłucnej, może drażnić ścianę klatki piersiowej powodując silny ból.

Przyczyną bólu żeber bywa także neuralgia, czyli nieprawidłowa reakcja nerwów międzyżebrowych na różnego rodzaju bodźce, które nie powinny wywołać dolegliwości bólowych. Wynika ona z ich uszkodzenia. Ta postać neuralgii nazywana jest nerwobólem międzyżebrowym i często bywa powikłaniem po półpaścu.

• Neuralgia popółpaścowa - objawy i leczenie

Za ból występujący pod żebrami często odpowiadają także choroby układu pokarmowego, w tym pęcherzyka żółciowego, trzustki, wątroby. To tzw. ból odniesiony, który pojawia się w miejscu odległym od chorego narządu.

Bolące żebra i ból ich okolic obecny może być także w chorobach nowotworowych, zwłaszcza w raku płuca, ale również w innych rodzajach guzów, w zaawansowanej fazie choroby, gdy nowotwór daje przerzuty do żeber lub nacieka ścianę klatki piersiowej.

Ból żeber - urazy

W większości przypadków przyczyna bólu żeber jest prosta do ustalenia i wynika z urazów, które doprowadziły do złamania (pęknięcia) lub stłuczenia żeber.

Do stłuczenia żebra może dojść podczas upadku lub wypadku komunikacyjnego. Żebra bolą wtedy przy ucisku. Ból nasila się, gdy poszkodowany chce wziąć głęboki wdech lub odchylić ciało do tyłu. W miejscu urazu pojawia się bardzo wyraźne zasinienie skóry, co świadczy o wewnętrznym wylewie.

W przypadku złamania żebra ból jest bardziej dojmujący, nasila się przy każdym oddechu, co może doprowadzić do wystąpienia poważnych duszności.

Pęknięte żebro prowadzi do ograniczenia ruchomości ciała, a poszkodowany jest zmuszony do przybrania pozycji półsiedzącej, bo takie ułożenie ciała zmniejsza ból i ułatwia oddychanie.

Ból żeber - co robić?

Każdy ból, który obejmuje klatkę piersiową powinien nas skłonić do wizyty u lekarza i szybkiego ustalenia przyczyny dolegliwości oraz określenia czy zaistniała sytuacja może być groźna dla zdrowia.

Najwięcej informacji lekarzowi dostarczą szczere odpowiedzi na zadawane przez niego pytania. Lekarz nie pyta z czystej ciekawości, ale po to, aby ustalić, czy ból żeber jest silny, słaby, czy umiarkowany, gdzie dokładnie odczuwamy ból, w jakich sytuacjach się on pojawia i jak długo trwa, czy pojawił się po urazie, wypadku itd. To pozwala na postawienie wstępnego rozpoznania.

Jeżeli lekarz ma wątpliwości lub chce się utwierdzić w swoim rozpoznaniu zleca badania dodatkowe. Najczęściej wykonuje się RTG klatki piersiowej, które pozwala rozpoznać np. uszkodzenia żeber, zapalenie płuc. Gdy lekarz zleca prześwietlenie klatki piersiowej również w pozycji bocznej może podejrzewać chorobę nowotworową płuc.

Częstym badaniem jest także EKG, dzięki któremu możliwe jest rozpoznanie nieprawidłowej pracy serca. Lekarz może zalecić wykonanie USG jamy brzusznej przy współistnieniu objawów zapalenia pęcherzyka żółciowego lub tomografia klatki piersiowej w przypadku podejrzenia raka płuca.

Ból żeber - leczenie

Leczenie bólu żeber zawsze zależy od jego przyczyny. W przypadku urazowego bólu żeber zaleca się unieruchomienie i magnetoterapię przyspieszającą regenerację tkanki kostnej. Ból żeber u dziecka w wyniku wady postawy łagodnieje w trakcie rehabilitacji ruchowej, z kolei na ciążowe bóle żeber zaleca się odpoczynek i ćwiczenia np. jogę.

Ból żeber - kiedy zachować czujność?

Klatka piersiowa jest okolicą, w której zgromadzone są kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania ustroju narządy, w tym zwłaszcza serce i płuca, dlatego też każdy przypadek bólu w jej obrębie powinien budzić czujność.

Ból zlokalizowany w żebrach lub ogólnie w ścianie klatki piersiowej, punktowy, ostry i nasilający się podczas kaszlu czy ruchów skrętnych tułowia typowy jest dla podrażnienia ściany klatki piersiowej. Szczególnie wrażliwa na działanie czynników drażniących jest pokrywająca płuco opłucna. Przyczyny takiego podrażnienia bywają różne – może to być np. złamania żebra w wyniku urazu czy wysięk w opłucnej w przebiegu zapalenia płuc.

Dolegliwości takie powinny być szybko skonsultowane z lekarzem, jednak jeśli nie towarzyszą im inne niepokojące objawy (duszność, omdlenia, itp.), nie stanowią bezpośredniego zagrożenia zdrowia.

Szczególną czujność powinien wzbudzić natomiast tzw. ból o charakterze wieńcowym. Często opisywany jest jako uczucie gniecenia, ciężaru lub ucisku w klatce piersiowej, umiejscawiające się zwykle po lewej stronie, wywoływane i nasilane przez wysiłek, stres, obfite posiłki, nagłe zmiany temperatur i podobne bodźce.

Dolegliwości tego rodzaju biorą się z niedokrwienia mięśnia sercowego i powinny skłonić do niezwłocznej konsultacji z lekarzem. Natychmiastowej pomocy wymaga natomiast bardzo silny ból między żebrami, który nie mija po 15–20 min. odpoczynku lub po przyjęciu nitrogliceryny. Jeżeli bólowi towarzyszy uczucie drętwienia lewej ręki, szyi lub żuchwy, należy jak najszybciej wezwać karetkę pogotowia, ponieważ są to klasyczne objawy zawału serca.

O autorze

Anna Jarosz

Dziennikarka od ponad 40 lat zaangażowana w popularyzację edukacji zdrowotnej. Laureatka wielu konkursów dla dziennikarzy zajmujących się medycyną i zdrowiem. Otrzymała m. in. Nagrodę Zaufania „Złoty OTIS” w kategorii „Media i Zdrowie”, Wyróżnienie Św. Kamila przyznawane z okazji Światowego Dnia Chorego, dwukrotnie „Kryształowe Pióro” w ogólnopolskim konkursie dla dziennikarzy promujących zdrowie oraz wiele nagród i wyróżnień w konkursach na „Dziennikarza Medycznego Roku” organizowanego przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia.

Anna Jarosz