7 chorób przenoszonych drogą kropelkową - jak zmniejszyć ryzyko zachorowania?

Weryfikacja

Autor: lek. Katarzyna Banaszczyk

Kichanie i kaszel to te czynności, które najczęściej prowadzą do przenoszenia zakażenia drogą kropelkową. W wydzielinie z nosogardła osoby chorej znajdują się drobnoustroje, które mogą zostać zainhalowane przez drugą osobę, co prowadzi do przeniesienia infekcji. Jakie choroby przenoszą się drogą kropelkową? Jak możemy minimalizować ryzyko zakażenia?

Spis treści

1. Grypa - co warto o niej wiedzieć?
2. Gruźlica - choroba, która ciągle może powrócić
3. Rumień zakaźny - czyli tak zwana „choroba piąta”
4. Choroba przeziębieniowa - najpowszechniejsze schorzenie infekcyjne
5. COVID -19 - czyli nasz aktualny problem
6. Błonica - czyli tak zwany dyfteryd
7. Odra - choroba, która powraca
8. Choroby przenoszone drogą kropelkową - jak im zapobiegać?

Choroby przenoszone drogą kropelkową to nie tylko grypa i przeziębienie. Można do nich zaliczyć również szereg innych schorzeń, w tym chorób zakaźnych. Poznaj najważniejsze z nich.

Grypa - co warto o niej wiedzieć?

Grypa to sezonowa infekcja wirusowa wywoływana przez wirusy grypy. Wirus grypy występuje w różnych typach i podtypach. Masowe zachorowania na grypę powodują u ludzi typy A i B tego wirusa.

Wirusy grypy szybko mutują, dlatego istnieje konieczność corocznego modyfikowania szczepionki przeciwko grypie. Okres wylęgania, czyli czas od zakażenia do pojawienia się pierwszych objawów choroby w przypadku grypy wynosi od 1 do 4 dni.

Pacjent z grypą jest zakaźny dla otoczenia w okresie jednego dnia przed wystąpieniem objawów choroby i zazwyczaj do pięciu dni od wystąpienia tych objawów.

Grypa - objawy choroby

Należy mieć świadomość, że nawet połowa przypadków grypy może przebiegać bezobjawowo.

Objawowa grypa wiąże się z wystąpieniem symptomów, które typowo pojawiają się nagle i obejmują:

• gorączkę i dreszcze,
• bóle głowy i bóle mięśni,
• ból gardła,
• nieżyt nosa,
• suchy, męczący kaszel - objawy te zazwyczaj pojawiają się po trzech dniach od początku choroby,
• czasami nudności i biegunkę.

U osób starszych grypa może prezentować się nieco inaczej - może pojawić się osłabienie i zaburzenia świadomości, bez typowych objawów ogólnych takich, jak gorączka, czy dreszcze.

Należy w tym miejscu wspomnieć, że grypa niesie ze sobą ryzyko groźnych powikłań (takich jak zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu, czy zapalenie mięśnia sercowego), co tylko podkreśla jak ważne jest szczepienie ochronne przeciwko grypie.

Możemy zrealizować je już teraz, jeszcze przed sezonem grypowym i zabezpieczyć się przed możliwością wystąpienia tychże powikłań. Przeciwko grypie możemy się szczepić już od 6. miesiąca życia!

Gruźlica - choroba, która ciągle może powrócić

Kolejne schorzenie przenoszone drogą kropelkową powodowane jest przez bakterie z grupy Mycobacterium tuberculosis complex, nazywane powszechniej prątkami gruźlicy. Osoba kaszląca w naszym otoczeniu może nam przekazać prątki, które zainhalujemy drogą wziewną i które będą zakażać komórki naszego organizmu.

To czy rozwiną się u nas objawy choroby zależy przede wszystkim od kondycji naszego układu odpornościowego.

Prątki gruźlicy mogą pozostać w organizmie człowieka w tak zwany sposób utajony i doprowadzić do pojawienia się objawów zakażenia w momencie osłabienia odporności.

Należy mieć świadomość, że gruźlica atakuje nie tylko nasz układ oddechowy, ale może również prowadzić do uszkodzenia innych narządów.

Tak naprawdę gruźlica może zaatakować każdy narząd organizmu człowieka, w tym również mózg, serce, węzły chłonne, kości, stawy, czy także układ pokarmowy i moczowo-płciowy.

Przed gruźlicą i jej powikłaniami skutecznie chroni nas szczepionka, która obecnie podawana jest noworodkom w pierwszej dobie ich życia, jeszcze przed wypisaniem z oddziału.

Rumień zakaźny - czyli tak zwana „choroba piąta”

Kolejną chorobą, która przenoszona jest drogą kropelkową jest rumień zakaźny. Przyczyną schorzenia jest zakażenie Parvowirusem B19, który przenoszony jest również przez łożysko, co sprawia, że w wielu przypadkach stanowi zagrożenie także dla płodu.

Okres wylęgania rumienia zakaźnego wynosi typowo od 4 do nawet 14 dni. Co ważne, pacjent chory na rumień zakaźny przestaje zarażać w chwili wystąpienia osutki skórnej.

Rumień zakaźny - objawy kliniczne

Warto zapoznać się z charakterystycznymi symptomami tej choroby zakaźnej. W początkowym etapie mamy do czynienia z wystąpieniem tak zwanych objawów zwiastunowych, przypominających typową infekcję górnych dróg oddechowych, do których należy:

• nieżyt nosa,
• zapalenie gardła,
• gorączka,
• bóle głowy i bóle mięśni,
• czasami również nudności.

Po upływie tygodnia pojawia się osutka skórna, która przybiera postać zmian rumieniowych (czyli silnego zaczerwienienia) i zajmuje policzki, omijając okolice ust i nosa. Następnie zmiany skórne schodzą na kończyny górne, kończyny dolne i tułów, nie zajmując jednak podeszew i dłoni. Zmiany zaczynają przybierać kształt girlandowany - co oznacza, że upodabniają się do koronek, czy siateczek.

Warto wspomnieć, że nie dysponujemy szczepieniem przeciwko rumieniowy zakaźnemu. Choroba ustępuje typowo bez powikłań, większą uwagę należy jednak poświęcić osobom z niedoborami odporności.

Choroba przeziębieniowa - najpowszechniejsze schorzenie infekcyjne

Mianem choroby przeziębieniowej nazywamy zapalenie nosogardła, a czasami również zatok przynosowych wywołane przez wirusy. Znanych jest ponad 200 wirusów, mogących powodować powszechnie nam znane przeziębienie.

Należą do nich na przykład:

• rynowirusy - te wirusy to najczęstsza przyczyna przeziębienia,
• koronawirusy,
• wirusy grypy i paragrypy,
• wirus RS - czyli tak zwany wirus syncytialny, odpowiedzialny także za wywoływania zapalenia oskrzelików,
• adenowirusy,
• enterowirusy.

Przeziębienie przenosi się typowo drogą kropelkową, a po wniknięciu wirusów do komórek nabłonka dróg oddechowych (czyli na przykład nosa, czy gardła) dochodzi do namnażania się wirusów i szerzenia się infekcji w obrębie układu oddechowego.

Okres wylęgania przeziębienia trwa typowo do 2 dni, pacjent jest najbardziej zakaźny w pierwszych trzech dniach trwania choroby.

Przeziębienie - objawy kliniczne

Objawy przeziębienia z pewnością są nam dobrze znane. Należy do nich głównie:

• złe samopoczucie,
• bóle głowy,
• bóle mięśni,
• gorączka, typowo niezbyt wysoka,
• kichanie i katar - początkowo wodnisty, po kilku dniach wydzielina może stać się gęsta i przybrać zielonkawy kolor, jednak warto mieć świadomość, że nie świadczy to o nadkażeniu bakteryjnym i nie jest wskazaniem do podawania antybiotyku,
• ból, zaczerwienienie gardła,
• kaszel - na początku zazwyczaj jest suchy, potem przechodzi w kaszel mokry, produktywny.

COVID -19 - czyli nasz aktualny problem

Choroba, o której aktualnie najwięcej się mówi również przenoszona jest drogą kropelkową. Jest to schorzenie spowodowane przez koronawirusa SARS-CoV-2, który stał się przyczyną ogólnoświatowej pandemii. Okres wylęgania tej infekcji może wynosić od 2 do nawet 14 dni, jednak najczęściej trwa 5 dni.

Objawy koronawirusa potrafi z pewnością wymienić większość z nas, najczęstsze z nich to:

• gorączka,
• uporczywy kaszel,
• nieżyt nosa,
• ból gardła,
• bóle głowy i bóle mięśni,
• zaburzenia smaku i węchu,
• zapalenie spojówek,
• biegunka,
• nudności,
• wymioty.

Choć u większości chorych przebieg jest bezobjawowy albo łagodny, to nawet u 15% pacjentów wystąpi ciężka postać COVID-19 z towarzyszącą dusznością.

Z kolei, u 5% chorych przebieg może być bardzo poważny i obejmować ostrą niewydolność oddechową, a w konsekwencji niewydolność wielonarządową i zgon pacjenta.

COVID-19 - szczepienie ochronne

Na szczęście, w przypadku tego schorzenia mamy do dyspozycji szczepionkę. Choć wielu z nas wydaje się, że tak szybko opracowany preparat może być niebezpieczny, czy nieskuteczny, to jak dowodzą badania - szczepionki przeciwko chorobie COVID-19 charakteryzują się bardzo wysoką skutecznością w zapobieganiu ciężkiemu przebiegowi infekcji, hospitalizacji i zgonom.

W wielu punktach szczepień, terminy dostępne są praktycznie od ręki. Populacyjne szczepienia ochronne są najprostszą drogą do walki z pandemią i masowymi zakażeniami.

Błonica - czyli tak zwany dyfteryd

Schorzenie to przed erą szczepień było przyczyną licznych zgonów wśród dzieci. Jest to choroba bakteryjna, wywoływana przez maczugowca błonicy, która przenosi się nie tylko drogą kropelkową, ale również przez kontakt bezpośredni - np. z wydzieliną dróg oddechowych chorego.

Maczugowiec błonicy zdolny jest do wytwarzania specjalnej toksyny bakteryjnej, która uszkadza drogi oddechowe, a dokładniej ich nabłonek, co prowadzi do pojawienia się na ich powierzchni szarawych błon rzekomych. Okres wylęgania błonicy to zazwyczaj 2-4 dni.

Błonica u osób nieszczepionych może prowadzić do powikłań takich, jak:

• uszkodzenie zastawek serca,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• zaburzenia rytmu serca
• czy porażeń nerwów obwodowych (co objawia się np. zaburzeniami czucia, czy zaburzenia oddychania).
• Co więcej, może dojść do niedrożności oddechowej (na skutek powstających błon rzekomych) i w następstwie tego do niewydolności oddechowej, grożącej zgonem.

Błonica to kolejne schorzenie, którego konsekwencji możemy uniknąć dzięki szczepieniu przeciwko błonicy, które znajduje się kalendarzu szczepień ochronnych i jest szczepieniem obowiązkowym.

Odra - choroba, która powraca

Niestety w Polsce z roku na rok notuje się coraz więcej przypadków tej choroby zakaźnej. Liczne migracje, a także ruchy przeciwników szczepień ochronnych z pewnością w istotny sposób przyczyniają się do tego zjawiska.

Odrę wywołuje wirus, charakteryzują się ogromną, niemal 100% zakaźnością. Choć większości z nas odra może kojarzyć się tylko z gorączką, objawami infekcyjnymi i wysypką skórną, to schorzenie to może wiązać się z pojawieniem groźnych powikłań, do których należy przede wszystkim:

• zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych,
• zapalenie płuc,
• zapalenie ucha środkowego,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• zapalenie nerwu wzrokowego, mogące prowadzić do utraty wzroku,
• podostre stwardniające zapalenie mózgu - czyli bardzo poważne i groźne powikłanie neurologiczne, które kończy się zgonem pacjenta. Powikłanie to występuje istotni częściej, w sytuacji zachorowania na odrę w wieku poniżej 2. roku życia,
• ujawnienie się utajonej gruźlicy - co wynika z osłabienia organizmu i układu odpornościowego na skutek zachorowania na odrę.

Odra - szczepienie ochronne

Warto przypominać o zasadności szczepień ochronnych przeciwko odrze. W Polsce, szczepienie to jest skojarzone ze szczepieniem przeciwko śwince i różyczce.

Jest to szczepienie charakteryzujące się ogromną skutecznością, dzięki której jesteśmy chronieni przed groźnymi powikłaniami zachorowania na tę chorobę zakaźną.

Choroby przenoszone drogą kropelkową - jak im zapobiegać?

Jak możemy chronić się przed infekcjami przenoszonymi drogą kropelkową? Świetnie sprawdzą się znane już wszystkim zasady sanitarne, które obowiązywały i obowiązują ze względu na ryzyka zakażenia wirusem SARS-CoV-2.

Warto pamiętać o:

• utrzymywaniu dystansu od osób kichających i kaszlących,
• dokładnym i częstym myciu rąk,
• w odniesieniu do choroby COVID-19 - stosowanie się do zaleceń, minimalizujących ryzyko zakażenia wirusem SARS-CoV-2, czyli używanie masek ochronnych w zamkniętych przestrzeniach publicznych, dezynfekcja rąk, zachowanie dystansu w miejscach publicznych,
• szczepieniach ochronnych - możemy chronić się przed ciężkim przebiegiem i powikłaniami choroby COVID-19, ale także grypy, błonicy i odry.

Nie należy również zapominać jak ważna dla zachowania odporności jest zróżnicowania, zdrowa dieta i codzienna aktywność fizyczna. Warto pamiętać również o suplementacji witaminy D w okresie od września do kwietnia, kiedy to szczególnie jesteśmy narażeni na jej niedobór.

lek. Katarzyna Banaszczyk