Rak wątroby: przyczyny, objawy, leczenie

Rak wątroby najczęściej rozpoznawany jest u mężczyzn. U osób młodych rak wątroby występuje rzadko. Gdy jest wykryty we wczesnym stadium, leczenie operacyjne pozwala na całkowite wyzdrowienie. Jakie są przyczyny i objawy raka wątroby? Jak przebiega jego leczenie?

Spis treści

1. Rak wątroby - różne rodzaje raka
2. Rak wątroby - przyczyny
3. Rak wątroby - objawy
4. Rak wątroby - diagnoza
5. Leczenie raka wątroby
6. Rak wątroby - profilaktyka

Rak wątroby każdego roku rozpoznawany jest u około pół miliona osób na świecie. Nowotwory wątroby dzieli się na pierwotne (rak wątrobowokomórkowy, czyli wywodzący się z komórek wątroby lub dróg żółciowych) i wtórne (guzy powstające wskutek przerzutów z innych narządów).

Rak wątroby - różne rodzaje raka

Rak pierwotny (wątrobowokomórkowy) znajduje się na piątym miejscu pod względem częstości występowania nowotworów złośliwych oraz na trzecim w kolejności przyczyn zgonów z powodu wszystkich nowotworów złośliwych. Na tę postać raka wątroby trzy razy częściej chorują mężczyźni niż kobiety. Rak wtórny wątroby rozwija się zazwyczaj wtedy, gdy dojdzie do przerzutów z okrężnicy i odbytnicy. Wątroba może być zaatakowana także komórkami nowotworowymi pochodzącymi z płuc, układu moczowo-płciowego lub piersi.

Wątroba często porównywana jest do fabryki, w której produkuje się żółć niezbędną do trawienia tłuszczu, gdzie pokarmy przekształca się w składniki odżywcze (np. skrobię na cukier), gdzie powstają związki potrzebne do krzepnięcia krwi. To w wątrobie magazynowane są żelazo, witaminy i substancje energetyczne (tłuszcze, węglowodany). Wątroba usuwa lub neutralizuje szkodliwe substancje (trucizny, leki, alkohol), które trafiają do naszego organizmu. Gdy prawidłowo się odżywiamy, wykonywanie tych funkcji przebiega bez zakłóceń. Ale kiedy jemy byle co, przejadamy się, nadużywamy alkoholu lub leków, pojawiają się kłopoty.

Rak wątroby - przyczyny

Większość przypadków raka wątrobowokomórkowego stwierdza się u osób chorujących na przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B i C. Ryzyko zachorowania zwiększa się, gdy człowiek jest zakażony jednocześnie dwoma wirusami. Do innych zagrożeń zalicza się:

• wrodzone hepatopatie
• stłuszczenie wątroby
• uszkodzenie wątroby alkoholem i nikotyną
• nadmiar żelaza w organizmie.

Rakotwórczy charakter mają też mikrocystyny, czyli toksyny sinicowe, które mogą przedostać się do organizmu z wodą lub z zanieczyszczonym jedzeniem. Połknięte przenikają do wątroby poprzez kanał żółciowy. Tu osiadają i stopniowo uszkadzają jej tkanki. Groźne dla jej komórek są też aflatoksyny, które występują w spleśniałej żywności. Ryzyko raka rośnie przy stosowaniu anabolicznych hormonów sterydowych oraz u kobiet, które długo przyjmują estrogeny.

Rak wątroby - objawy

Niepokojące objawy pojawiają się bardzo późno, zwykle w znacznie zaawansowanym stadium raka wątrobowokomórkowego. Wówczas chory odczuwa ból z prawej strony pod żebrami, może mieć gorączkę, brak apetytu i tracić na wadze. Zwykle powiększa się też obwód brzucha, co świadczy w o rozwijającym się wodobrzuszu. Mogą wystąpić obrzęki nóg, zażółcenie skóry lub krwawienia z przewodu pokarmowego.

Przy przerzutach w zasadzie nie występują charakterystyczne objawy. Chory jest jedynie znacznie osłabiony. Gdy guz jest na brzegu wątroby, lekarz może go wyczuć podczas palpacyjnego badania brzucha. Jeśli zlokalizowany jest głębiej, zwykle rozpoznaje się go przypadkowo.

Rak wątroby - diagnoza

W przypadku obu raków wątroby rozpoznanie często jest stawiane przypadkowo, podczas USG, tomografii komputerowej albo rezonansu magnetycznego – badań diagnostycznych wykonywanych z innych powodów. Potwierdzeniem raka może być też specjalne badanie krwi (test) oraz stwierdzenie podwyższonego stężenia białka AFP i DCP. Zdarza się, że przeszkodą w rozpoznaniu choroby jest znaczna marskość wątroby. Marskie zmiany zasłaniają zmiany nowotworowe. Dlatego przy podejrzeniu raka wątroby najpewniejszym badaniem diagnostycznym jest biopsja tego narządu.

Leczenie raka wątroby

Około 90 procent przypadków wcześnie wykrytego raka można całkowicie wyleczyć, ale niestety większość wykrywa się w zaawansowanym stadium choroby. Im większy guz, tym gorsze rokowanie.

W przypadku raka wątrobowokomórkowego, jeśli guz jest mały, często operacyjnie wycina się zmiany nowotworowe. Operacji nie wykonuje się, gdy badania potwierdzą przerzuty pozawątrobowe. Inną metodą walki z tym nowotworem jest przeszczepienie wątroby.

Kolejnym sposobem leczenia jest chemioterapia, w czasie której cytostatyki są podawane bezpośrednio do układu tętniczego wątroby. Przy raku wątroby nie można zastosować radioterapii, ponieważ wątroba nie toleruje tak wysokich dawek promieniowania.

Możliwe jest też leczenie polegające na wstrzykiwaniu bezpośrednio do guza alkoholu lub zastosowanie, jako metod uzupełniających, kriochirurgii (niszczenie guza temperaturą do minus 180^oC) bądź termoablacji (zwalczanie guza temperaturą sięgając. 65-85^oC).

W przypadku guzów przerzutowych także wykonuje się operację, ale guz usuwa się z szerokim marginesem zdrowej tkanki. Przerzutów rozległych nie operuje się, pozostaje jedynie leczenie paliatywne.

Rak wątroby - profilaktyka

Jedną z podstawowych metod ochrony przed rakiem wątrobowokomórkowym jest poddanie się szczepieniu przeciwko WZW typu B. Przeciw WZW C nie ma szczepionki, aby się więc uchronić przed zakażeniem, należy przestrzegać szeroko pojętych zasad higieny. A w przypadku zakażenia HCV poddać się specjalistycznemu leczeniu.

Ważne także, aby unikać jedzenia żywności nieznanego pochodzenia, kupowanej na egzotycznych bazarach, która może zawierać rakotwórcze toksyny.

Należy również znacznie ograniczyć spożycie alkoholu i zaprzestać palenia tytoniu.

Poza tym dobrze jest raz w roku wykonać badanie krwi i tzw. próby wątrobowe, które pozwolą ocenić poziom enzymów ALAT i AspAT – ich poziom świadczy o kondycji wątroby. Warto pamiętać, że im mniej toksyn w żywności i powietrzu, tym zdrowsza wątroba.

miesięcznik "Zdrowie"

O autorze

Anna Jarosz

Dziennikarka od ponad 40 lat zaangażowana w popularyzację edukacji zdrowotnej. Laureatka wielu konkursów dla dziennikarzy zajmujących się medycyną i zdrowiem. Otrzymała m. in. Nagrodę Zaufania „Złoty OTIS” w kategorii „Media i Zdrowie”, Wyróżnienie Św. Kamila przyznawane z okazji Światowego Dnia Chorego, dwukrotnie „Kryształowe Pióro” w ogólnopolskim konkursie dla dziennikarzy promujących zdrowie oraz wiele nagród i wyróżnień w konkursach na „Dziennikarza Medycznego Roku” organizowanego przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia.

Anna Jarosz

Konsultacja: dr n. med. Grzegorz Luboiński