Rak okrężnicy: przyczyny, objawy, leczenie

Rak okrężnicy to jeden z rodzajów nowotworów jelita grubego. Specjaliści uważają, że należy do najlepiej przebadanych nowotworów pod kątem czynników predysponujących do jego wystąpienia. Jakie są rokowania w przypadku raka okrężnicy i jak przebiega jego leczenie?

Spis treści

1. Rak okrężnicy: czynniki ryzyka
2. Rak okrężnicy: objawy
3. Rak okrężnicy: od podejrzeń do diagnozy
4. Rak okrężnicy: guz trzeba usunąć

Rak okrężnicy może się rozwinąć w każdej z czterech części okrężnicy. Szczyt zachorowań na ten nowotwór przypada na 6. i 7. dekadę życia. Częściej chorują mężczyźni niż kobiety.

Rak okrężnicy: czynniki ryzyka

Ryzyko zachorowania zwiększa się przy nadmiernym spożywaniu czerwonego mięsa i diecie ubogiej w błonnik, przy skłonności do zaparć, braku aktywności fizycznej i paleniu papierosów. Dowiedziono, że nowotwór ten częściej atakuje osoby chorujące na wrzodziejące zapalenie jelita grubego i chorobę Leśniowskiego-Crohna.

Są także dowody na genetyczną skłonność do raka okrężnicy. Dzieje się tak za sprawą przypadkowych mutacji w niektórych genach nabłonka gruczołowego. Skłonność do takich mutacji jest duża u osób genetycznie obciążonych niektórymi schorzeniami, np. zespołami Lyncha, gruczolakowatej polipowatości rodzinnej, Peutza-Jeghersa i polipowatości młodzieńczej.

Rak okrężnicy: objawy

Objawy są uzależnione od lokalizacji i zaawansowania nowotworu. Ponieważ jelito grube jest narządem o bardzo elastycznych ścianach, rozwijający się guz może nie dawać przez długi czas żadnych łatwych do zaobserwowania objawów. Naszą uwagę powinna zwrócić zmiana rytmu wypróżnień oraz pojawianie się krwi w stolcu.

Niestety, krwawienie z przewodu pokarmowego nie zawsze jest widoczne na papierze toaletowym czy na bieliźnie. Dlatego też po ukończeniu 45. roku życia warto poprosić lekarza, aby zlecił badanie kału na krew utajoną. Test można też przeprowadzić samodzielnie, po kupieniu w aptece odpowiedniego zestawu.

Objawy raka okrężnicy są uzależnione od lokalizacji guza. Jeżeli nowotwór rozwija się w prawej części okrężnicy, wówczas może pojawić się tępy ból w okolicy podbrzusza po stronie prawej oraz ciemne stolce. Czasem także lekarz może wyczuć guz przez powłoki brzuszne. Kiedy rak rozwija się w lewej połowie okrężnicy, zmienia się rytm wypróżnień. Zaparcia występują na przemian z biegunkami, a stolec ma tzw. ołówkowaty kształt. Poza tym w stolcu może być widoczna krew. Najbardziej niepokojącym objawem jest zatrzymanie wypróżnień i nieoddawanie gazów przez wiele dni. Niedrożności jelita towarzyszą wzdęcia, wymioty i ból brzucha. Zdarza się też, że osoba chora szybko traci na wadze, co może świadczyć o przerzutach do innych narządów.

Rak okrężnicy: od podejrzeń do diagnozy

Podejrzenie choroby nowotworowej musi być potwierdzone odpowiednimi badaniami. Podstawowym, ale niedocenianym jest badanie per rectum czyli palcem przez odbyt oraz badanie na krew utajoną w kale. Kolejnym jest kolonoskopia, podczas której można pobrać wycinki do badania histopatologicznego lub usunąć niewielkie polipy znajdujące się w jelicie grubym.

Ważnymi badaniami są te, które pozwalają ocenić zaawansowanie nowotworu, stan węzłów chłonnych oraz obecność odległych przerzutów. W tym celu wykonuje się tomografię komputerową jamy brzusznej i miednicy, badanie ultrasonograficzne oraz rentgen klatki piersiowej. W przypadku gdy obraz tomograficzny jest niejasny, przeprowadza się badanie PET-TK, czyli pozytonową emisyjną tomografię. Poza tym konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych, czyli morfologii oraz badań biochemicznych oceniających funkcje nerek i wątroby.

Rak okrężnicy: guz trzeba usunąć

Podstawową metodą leczenia tego nowotworu jest chirurgiczne usunięcie guza i regionalnych węzłów chłonnych. Zazwyczaj operację przeprowadza się klasyczną metodą, czyli poprzez powłoki brzuszne. Rzadziej stosuje się mniej inwazyjne zabiegi laparoskopowe.

Kiedy guzy są nieoperacyjne (naciekają inne narządy lub ważne naczynia czy nerwy), przed operacją chory przechodzi chemioterapię, aby zmniejszyć rozmiar nacieków. Po kilku miesiącach lekarz decyduje, czy można operacyjnie usunąć zmianę nowotworową.

Jeżeli choroba jest rozsiana, podejmuje się decyzję o wyłonieniu stomii, usunięciu fragmentu jelita z guzem, aby uchronić chorego przed krwawieniami i niedrożnością jelita. W leczeniu wspomagającym stosuje się chemio- i immunoterapię, a radioterapię tylko w wyjątkowych przypadkach, ponieważ jest ona obarczona wieloma powikłaniami.

Powodzenie leczenia raka okrężnicy zależy od stopnia zaawansowania choroby nowotworowej.

Przy wczesnym stadium zaawansowania choroby ponad 80 procent chorych wraca do zdrowia. W przypadku przerzutów do innych narządów – tylko co dziesiąty chory przeżywa dłużej niż pięć lat. Po zakończeniu leczenia konieczne jest monitorowanie stanu pacjenta. Podstawowym badaniem jest oznaczanie stężenia antygenu rakowego (markera CEA). Badanie przeprowadza się co 3 miesiące przez 2 lata, a potem co pół roku przez kolejne 3 lata. Niezbędnymi badaniami są też kolonoskopia z biopsją, RTG klatki piersiowej, USG jamy brzusznej lub tomografia komputerowa

miesięcznik "Zdrowie"

Anna Jarosz

Konsultacja: dr n. med. Grzegorz Luboiński