Profilaktyka raka - badania to najlepsza profilaktyka antynowotworowa

Tak naprawdę nie wiadomo, dlaczego chorujemy na nowotwory złośliwe. Niektóre z nich są w pewnym stopniu dziedziczne, inne atakują bez ostrzeżenia, a są takie nowotwory, na które pracujemy latami. Ponieważ leczenie raka jest trudne i nie zawsze skuteczne, najlepszym wyjściem jest profilaktyka - regularne badania.

Nie możesz mieć stuprocentowej pewności, że nie zachorujesz na raka. Ale można wcześnie go wykryć i rozpocząć skuteczną walkę. Chorujemy na nowotwory, bo dłużej żyjemy niż nasi przodkowie, otacza nas coraz więcej chemii, różnego rodzaju substancji toksycznych, często źle się odżywiamy i prowadzimy niezdrowy tryb życia. Nowotwory skóry oraz płuc potrzebują czasu, aby dać o sobie znać. Jeśli dwudziestolatek uwielbia wylegiwać się na słońcu i wielokrotnie poparzył sobie skórę, to po pięćdziesiątce może spodziewać się nowotworu skóry. Podobnie jest z rakiem płuc.

Profilaktyka raka - badaj się

Zawsze, gdy zauważymy zmiany na skórze lub w funkcjonowaniu organizmu. Lekarze nazywają to czujnością onkologiczną. Trzeba dokładnie obserwować swoje ciało: oglądać i badać dotykiem. Jeśli tego nie będziemy robić systematycznie, możemy przegapić czas, kiedy nowotwór jeszcze się nie rozprzestrzenił i można sobie z nim poradzić. Dlatego każda zmiana w funkcjonowaniu lub wyglądzie naszego ciała powinna zapalać czerwone światełko - muszę iść do lekarza. Lepiej stracić trochę czasu i usłyszeć, że nie ma się czym martwić, niż dowiedzieć się, że jest już za późno na ratunek.

miesięcznik "Zdrowie"

Profilaktyka raka: w każdym wieku

Rak skóry - Jest coraz powszechniejszy. Dlatego raz w roku, najlepiej wiosną, powinniśmy iść do onkologa i poprosić o dokładne obejrzenie naszej skóry. Jeżeli onkolog zasugeruje usunięcie jakichś zmian na skórze, należy się zgłosić na taki zabieg. Nie ma się czego bać. Nie jest prawdą, że wycięcie zmian na skórze może zaszkodzić. Usunięcie każdej zmiany przedrakowej daje szansę na pełne wyleczenie. Wyjątkiem od tej reguły są zaawansowane stadia czerniaka lub raka skóry, w których mimo usunięcia, a nie z tego powodu, szanse na wyleczenie są mniejsze. Rak jelita grubego - Profilaktyka polega na wykonywaniu (około 50. roku życia) kolonoskopii. Badanie polega na oglądaniu całego jelita grubego. Ten nowotwór we wczesnym stadium, kiedy można go skutecznie leczyć, nie daje żadnych objawów (np. krwawienie przy oddawaniu stolca to objawy zaawansowanej choroby). Trwa kilkanaście minut, ale jest nieprzyjemne, bo przez odbyt wprowadza się aparat i wdmuchuje powietrze. Może być nawet bolesne, gdy są zrosty w jelicie grubym po przebytych operacjach.Rak płuc - Lista nowotworów tytoniozależnych jest długa. Wśród nich są: rak wargi, języka, błony śluzowej policzka, podniebienia, krtani, nagłośni i dopiero płuc. Jedyną skuteczną metodą uchronienia się przed tą chorobą jest nierozpoczynanie palenia. A jeśli ktoś pali, powinien raz w roku robić prześwietlenie płuc, a w przypadku pojawienia się jakichkolwiek zmian w obrębie ust koniecznie iść do onkologa. Najlepiej leczy się rak krtani. Daje o sobie znać pod postacią chrypki i zmiany barwy głosu. Warunkiem wyleczenia jest rozpoznanie we wczesnym stadium nowotworu.  Jeśli objawy trwają ponad dwa tygodnie, zalecana jest wizyta u laryngologa lub onkologa.

Nowotwory to choroby podstępne

Niektóre rozwijają się wolno, nie dają żadnych objawów, przez co trudno je wykryć. Warto pamiętać, że profilaktyka chorób nowotworowych nie polega tylko na zapobieganiu chorobie (bo to nie zawsze jest możliwe), ale przede wszystkim na wczesnym wykryciu najmniejszych zmian, kiedy leczenie może być bardziej skuteczne.

Profilaktyka raka: po osiemnastce

Młode kobiety powinny nauczyć się samobadania piersi (raz w miesiącu po zakończeniu miesiączki) oraz raz w roku odwiedzać ginekologa i robić cytologię, która pozwala rozpoznać stany przedrakowe. Powinny ją także wykonać kobiety, które mają zamiar rozpocząć życie płciowe. Badanie jest bezbolesne, a wykonane prywatnie kosztuje około 30-40 zł. Młodzi mężczyźni są zagrożeni nowotworem jąder. Powinni zatem co jakiś czas samodzielnie badać jądra, a po zaobserwowaniu najdrobniejszych zmian, których wcześniej nie było, niezwłocznie iść do lekarza.

Profilaktyka raka: po trzydziestce

Kobiety muszą raz w roku wykonywać cytologię i rutynowe badanie ginekologiczne. Raz w roku należy wykonać usg. piersi oraz mammografię, która jest uznawana za najlepsze badanie we wczesnej diagnostyce raka piersi. Dotyczy to zwłaszcza tych pań, których matki, babki lub ciotki chorowały na ten nowotwór. Dobry wynik mammografii nie powinien całkowicie uspokajać. Warto wiedzieć, że nie wszystkie zmiany nowotworowe są widoczne na prześwietleniu piersi. Dlatego z wynikiem należy się zgłosić do lekarza. Badanie nie jest bolesne, chociaż przy bardzo wrażliwych piersiach można odczuwać pewien dyskomfort. Prywatnie badanie kosztuje około 100 zł. Mężczyźni powinni systematycznie samodzielnie badać jądra, przynajmniej co pół roku.

Profilaktyka raka: po czterdziestce

Kobiety, jeżeli nie mają obciążeń genetycznych, raz na rok lub co dwa  lata powinny zrobić mammografię i usg. piersi. Pozwala to określić  rodzaj zmiany (np. torbiel, zwłóknienie), która może wystąpić w piersi. Raz w roku trzeba iść do ginekologa i poprosić o wykonanie cytologii. Rakowi szyjki macicy można skutecznie zapobiegać, a więc warto się systematycznie badać. Ta grupa wiekowa jest zagrożona rakiem jajników i trzonu macicy. Nie ma badań, które pozwalają diagnozować te choroby w bardzo wczesnych stadiach. Uchronić przed nimi mogą tylko regularne wizyty u ginekologa. Rak jajnika przebiega bezobjawowo i trudno go wykryć. Kobietom, które są pod tym względem obciążone dziedzicznie, zaleca się coroczne badanie usg. narządów rodnych. Niekiedy, aby uchronić kobietę przed rakiem, w okresie menopauzalnym proponuje się chirurgiczne usunięcie jajników i hormonalną terapię zastępczą.

Profilaktyka raka: po pięćdziesiątce

Kobiety powinny raz w roku wykonać: mammografię i usg. piersi, badanie ginekologiczne i cytologię. Mężczyźni co dwa lata (w razie dolegliwości częściej) zrobić badanie per rectum (przez odbyt), aby sprawdzić, czy nie ma zmian w gruczole krokowym (prostacie). Jeśli się pojawią, trzeba odwiedzić urologa i zrobić usg. prostaty oraz oznaczyć poziom PSA, czyli antygenu prostatowego. Samo badanie nie wystarczy, bo niektóre nowotwory tego gruczołu rozwijają się przy normalnym poziomie antygenu PSA. Konieczne jest także samobadanie jąder.

Profilaktyka raka: po sześdziesiątce

Kobiety muszą raz w roku odwiedzać ginekologa, robić cytologię, mammografię i usg. piersi. Nie wolno zaniedbywać samobadania piersi (wystarczy raz w miesiącu). Mężczyźni co pół roku powinni robić badanie per rectum, a raz w roku odwiedzić urologa i zbadać markery PSA.

Anna Jarosz

Konsultacja: dr n. med. Grzegorz Luboiński