Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL) - przyczyny, objawy i leczenie

Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL) to najczęstszy typ białaczki u dzieci - około 75 proc. najmłodszych z rozpoznaniem ma tę postać choroby. Jednocześnie ostra białaczka limfoblastyczna to najczęstszy nowotwór wieku dziecięcego - jest ona diagnozowana u około 23 proc. dzieci z chorobą nowotworową. Sprawdź, jakie są przyczyny i objawy ostrej białaczki limfoblastycznej, a także na czym polega jej leczenie.

Spis treści

1. Ostra białaczka limfoblastyczna - przyczyny
2. Ostra białaczka limfoblastyczna - objawy
3. Ostra białaczka limfoblastyczna - diagnoza
4. Ostra białaczka limfoblastyczna - leczenie

Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL - acute lymphoblastic leukemia) to nowotwór szpiku kostnego -  tkanki wypełniającej kości, której zadaniem jest produkcja komórek krwi: erytrocytów (krwinek czerwonych), leukocytów (krwinek białych, odpowiedzialnych za odporność) i płytek krwi (biorą udział w procesie krzepnięcia). W przebiegu ostrej białaczki limfoblastycznej zmienione nowotworowo zostają krwinki białe (a konkretnie leukocyty z linii limfocytarnej, u zdrowych ludzi zasiedlających szpik i węzły chłonne), które namnażają się w sposób niekontrolowany i wypierają komórki zdrowe.

Ostra białaczka limfoblastyczna to nie tylko najczęstszy typ białaczki u najmłodszych, lecz także najczęstszy typ nowotworu wieku dziecięcego. Częstość występowania choroby wynosi 30-40 na 1 mln dzieci rocznie. Najczęściej atakuje między 2. a 4. rokiem życia.

Ostra białaczka limfoblastyczna - przyczyny

Przyczyną ostrej białaczki limfoblastycznej są zaburzenia działania różnych genów. W związku z tym zwiększoną predyspozycję do wystąpienia ostrej białaczki limfoblastycznej stwierdza się u dzieci z różnymi zespołami chromosomowymi (np. trisomia chromosomu 21., czyli zespół Downa). Również u osób z takimi zespołami, jak ataksja-teleangiektazja czy niedokrwistość aplastyczna Fanconiego ryzyko wystąpienia tej postaci białaczki jest większe niż u osób zdrowych. Należy przy tym podkreślić, że w większości przypadków choroba nie jest dziedziczna i istnieje mała szansa na jej powtórzenie się u rodzeństwa.

Ostra białaczka limfoblastyczna - objawy

Objawy ostrej białaczki limfoblastycznej są mało charakterystyczne i pojawiają się średnio od 2 do 6 tygodni przed ustaleniem właściwego rozpoznania.

Najczęstszym objawem ostrej białaczki limfoblastycznej (występuje u około 99,5 proc. chorych) jest bladość. Często pojawiają się także gorączka (średnio 85,5 proc. przypadków) oraz zmęczenie i ogólne osłabienie. Ponadto mogą występować:

• brak łaknienia
• owrzodzenia w jamie ustnej oraz inne objawy zakażeń w obrębie jamy ustnej, uszu, nosa i gardła, które nie ustępują mimo leczenia
• krwawienia i wybroczyny na skórze i błonach śluzowych
• bóle kostne i około stawowe (rzadko)

Ponadto u niektórych pacjentów ( około 30 proc. przypadków) można wyczuć powiększone węzły chłonne oraz powiększoną wątrobę i śledzionę.

Ostra białaczka limfoblastyczna - diagnoza

Wykonuje się morfologię krwi, która wskazuje na niedokrwistość, małopłytkowość oraz granulocytopenię (gdy liczba granulocytów - rodzaju białych krwinek - jest poniżej normy). U podłoża nowotworowej przemiany komórek leżą zmiany genetyczne, w związku z tym duże znaczenie u chorych na ostre białaczki mają badania genetyczne. Ostateczne rozpoznanie stawia się na podstawie badania rozmazu szpiku kostnego.

CZYTAJ TEŻ>>Dzieci i nowotwory - przyczyny, diagnostyka, leczenie raka u niemowląt i dzieci

Lekarz powinien sprawdzić, czy powyższe objawy nie wskazują na choroby wirusowe (mononukleoza zakaźna i cytomegalia). Warto wiedzieć, że gorączka i bóle okołostawowe, a także nieprawidłowe wyniki badań (przyśpieszony odczyn opadania erytrocytów - OB) mogą spowodować błędne rozpoznanie młodzieńczego reumatoidalnego zapalenia stawów lub gorączki reumatycznej.

Ostra białaczka limfoblastyczna - leczenie

W leczeniu ostrej białaczki limfoblastycznej stosuje się chemioterapię. Dawkę dobiera się w zależności m.in. od wieku i przebytych chorób. Niestety, leki niszczą nie tylko zmienione nowotworowo krwinki białe, lecz także te zdrowe, dlatego odporność chorego jest znacznie zmniejszona lub nie ma jej wcale. W związku z tym w czasie leczenia należy szczególnie dbać o higienę, ponieważ nawet najmniejsza infekcja może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia chorego.

U części pacjentów możliwe jest przeszczepienie szpiku. Jest to najskuteczniejsza metoda leczenia ostrej białaczki limfoblastycznej, jednak niesie za sobą pewne ryzyko, dlatego mogą z niej skorzystać tylko pacjenci, którzy mogą odnieść dzięki tej metodzie leczenia największe korzyści. Nawet jeśli chory kwalifikuje się do przeszczepu, najpierw i tak musi zostać poddany chemioterapii, by wyeliminować chorobę. Przeszczep szpiku stanowi więc uzupełnienie chemioterapii.

SPRAWDŹ>>Jak zostać dawcą szpiku kostnego

Bibliografia:

Onkologia i hematologia dziecięca, pod red. Chybicka A., Sawicz-Birkowska K., Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008.

Monika Majewska