Nowotwory kości u dzieci i dorosłych - przyczyny, rodzaje i objawy

Nowotwory kości to grupa nowotworów, która występuje albo u dzieci i młodzieży, albo u dorosłych między 50. a 60. rokiem życia. U najmłodszych zwykle rozpoznaje się mięsaka Ewinga (błędnie uznaje się go za rodzaj raka kości). Innym często diagnozowanym nowotworem kości, zarówno u dzieci, jak i u dorosłych, jest szpiczak mnogi. Sprawdź, jakie są rodzaje nowotworów kości, i jak rozpoznać ich objawy.

Spis treści

1. Łagodne nowotwory kości
2. Złośliwe nowotwory kości
3. Złośliwe nowotwory kości wywodzące się z układu chłonnego

Nowotwory kości dzieli się na łagodne i złośliwe (jednak nie wyróżnia się raka kości, gdyż w tym przypadku jest to termin niepoprawny). Te pierwsze nazywa się je nowotworami nastolatków i młodych dorosłych, gdyż zwykle pojawiają się w okresie intensywnego wzrostu kości. Występują one znacznie częściej niż nowotwory złośliwe kości. Te ostatnie stanowią około 0,2 proc. wszystkich nowotworów złośliwych w naszym kraju. Jak wynika z danych Krajowego Rejestru Nowotworów, liczba zachorowań na nowotwory złośliwe kości i chrząstek stawowych wynosiła w 2010 roku 294, z czego 166 u mężczyzn i 128 u kobiet (zachorowania u mężczyzn są około 2-krotnie częstsze niż u kobiet). Z raportu Krajowego Rejestru Nowotworów wynika również, iż najwięcej zachorowań na nowotwory złośliwe kości i chrząstek stawowych występuje około 20. roku życia i między 50. a 60. rokiem życia. Nowotwory te mogą być zmianami pierwotnymi (podobnie jak nowotwory łagodne) lub być wynikiem przerzutu nowotworu z innego narządu - najczęściej z piersi, płuca, gruczołu krokowego, nerki i tarczycy.

Łagodne nowotwory kości

1. Chrzęstniak (chondroma) - to nowotwór tkanki chrzęstnej, który występuje najczęściej u osób poniżej 30. roku życia:

• kostniakochrzęstniak (osteochondroma);
• chrzęstniak śródkostny (enchondroma);
• chrzęstniak przykostny (chondroma periostale);

2. Guz olbrzymiokomórkowy - stanowi 4-5 proc. pierwotnych guzów kości i 20 proc. łagodnych nowotworów tej tkanki. Najczęściej rozwija się między 20. a 40. rokiem życia, z nieco większą częstotliwością u kobiet.

3. Kostniak (osteoma) - to nowotwór łagodny zbudowany z tkanki kostnej, który rozwija się zwykle w kościach czaszki, miednicy, łopatki, w nasadach kości długich, w paliczkach.

Inne łagodne nowotwory łagodne zaliczane do kostaników to kostniak kostninowy, inaczej także kostniak kostnawy (osteoid osteoma), który występuje od 5. do 40. rok życia, częściej u chłopców, a także kostniak zarodkowy (osteoblastoma), który również najczęściej diagnozuje się u ludzi młodych, między 10. a 30. rokiem życia, dwukrotnie częściej u mężczyzn. Nowotwór w 30-40 proc. przypadków jest zlokalizowany w kręgosłupie.

4. Torbiel tętniakowata (cystis aneurysmatica) - najczęściej rozwija się w kręgosłupie piersiowym, głównie u osób młodych, najczęściej przed 20. rokiem życia. Z obserwacji wynika, że częściej chorują kobiety.

5. Naczyniak kręgosłupa (hemangioma) - to niezłośliwy nowotwór naczyń, który stanowi ponad 50 proc. wszystkich naczyniaków kości.

6. Dysplazja włóknista kości to rzadka nowotworopodobna zmiana dotycząca kości.

7. Wyrośla kostno-chrzęstne.

Złośliwe nowotwory kości

1. Mięsak kostny (kostniakomięsak, osteosarcoma) to nowotwór, którego komórki wytwarzają tzw. kostninę. Jest to najczęstszy nowotwór kości u dzieci, a także u młodzieży i młodych dorosłych - szczyt zachorowań przypada na 15-19. rok życia (w okresie tzw. skoku pokwitaniowego). Jego najczęstszą lokalizacją jest staw kolanowy.

Nowotwory kości stanowią 7 proc. wszystkich nowotworów u dzieci.

2. Mięsak (guz) Ewinga - najczęściej atakuje dzieci (stanowi 1-3 proc. wszystkich nowotworów dziecięcych) i jest drugim co do częstości występowania nowotworem kości u najmłodszych (po kostniakomięsaku). Szczyt zachorowania stwierdza się w przedziale wiekowym 10-14 lat u chłopców i 5-9 lat u dziewczynek. Zazwyczaj zlokalizowany jest w kościach miednicy i w nogach.

3. Chrzęstniakomięsak (mięsakochrząstniak, chondrosarcoma) - stanowi ok. 10 proc. wszystkich pierwotnych nowotworów kości. Najczęściej rozwija się w 5. i 6. dekadzie życia w kościach tułowia oraz górnych (bliższych) odcinkach kości ramiennych i udowych.

4. Włókniakomięsak (fibrosarcoma) - stanowi ok. 4 proc. wszystkich mięsaków kości. Zazwyczaj atakuje osoby od 20. do 60. roku życia. Jego najczęstszą lokalizacją są nasady kości długich, szczególnie piszczele i kości udowe.

WARTO WIEDZIEĆ>>Mięsaki. Diagnoza i leczenie mięsaków - nowotworów rzadkich

5. Struniak (chordoma) - stanowi zaledwie 2-4 proc. pierwotnych złośliwych nowotworów kości, jest natomiast najczęstszym pierwotnym złośliwym nowotworem kręgosłupa u osób dorosłych (zwykle rozpoznaje się go między 30. a 60. rokiem życia, 2-3 razy częściej u mężczyzn niż u kobiet). W połowie przypadków rozwija się w okolicy krzyżowo-ogonowej, najrzadziej w kręgosłupie szyjnym i piersiowym.

6. Szkliwiak (ameloblastoma) - to rzadki nowotwór kości (mniej niż 1 proc. przypadków), który zwykle rozwija się w okolicy zębów trzonowych w tylnej części żuchwy.

Złośliwe nowotwory kości wywodzące się z układu chłonnego

Odrębną grupę złośliwych nowotworów mogących lokalizować się w kościach są zmiany wywodzące się z układu chłonnego:

• szpiczak mnogi - każdego roku dotyka około 5-7 osób na 100 000, najczęściej między 50. a 70. rokiem życia. Szpiczak może się rozwinąć w dowolnej kości;
• chłoniaki nieziarnicze - najczęściej dotykają ludzi w starszym wieku, zwłaszcza mężczyzn;
• ziarnica złośliwa (choroba Hodgkina) - to choroba rozrostowa układu chłonnego. Początkowo jest ograniczona do węzłów chłonnych, jednak później nacieka głównie w wątrobie i w płucach, choć może także w kościach. Ziarnica złośliwa występuje najczęściej u młodych ludzi, poniżej 25. roku życia, a także u tych po pięćdziesiątce. Częściej chorują mężczyźni niż kobiety;

Monika Majewska