Nowotwory centralnego układu nerwowego (OUN)

Nowotwory centralnego układu nerwowego to nowotwory, które atakują mózg i rdzeń kręgowy, a więc zasadniczą część układu nerwowego. W Polsce co roku rozpoznaje się około 2700 pierwotnych nowotworów OUN, z czego umiera około 2300 chorych. Tym samym znajdują się one w pierwszej dziesiątce najczęstszych nowotworów doprowadzających do śmierci. Sprawdź, jakie są rodzaje i objawy nowotworów centralnego układu nerwowego?

Spis treści

1. Nowotwory centralnego układu nerwowego - klasyfikacja WHO z 2007 roku

Nowotwory centralnego układu nerwowego to nowotwory, które atakują zasadniczą część układu nerwowego - mózg i rdzeń kręgowy. Według Krajowego Rejestru Nowotworów Centrum Onkologii – Instytutu w Warszawie, nowotwory mózgu stanowią  2 proc. zachorowań na nowotwory złośliwe w Polsce. Należą one do jednych z częstszych nowotworów wieku dziecięcego – stanowią ponad 15 proc. zachorowań u osób poniżej 19. roku życia. Jednak najwięcej zachorowań notuje się między 50. a 64. rokiem życia.

Najczęstszymi nowotworami ośrodkowego układu nerwowego są glejaki - stanowią 40-67 proc. pierwotnych nowotworów OUN.

Objawy nowotworów centralnego układu nerwowego wynikają z ucisku guza na mózg i/lub rdzeń kręgowy. W tym pierwszym przypadku doprowadzają do wzmożonego ciśnieniem wewnątrzczaszkowego, co powoduje:

• bóle głowy bez towarzyszących nudności, opisywany jako pulsujący lub rozrywający oraz narastający pod wpływem czynników wywołujących przejściowy wzrost ciśnienia śródczaszkowego, np. kaszlu i ruchu. Bóle głowy są zwykle bardziej nasilone w godzinach porannych
• zaburzenia wzroku
• wymioty bez towarzyszących nudności
• zaburzenia świadomości

Dodatkowe objawy zależą od lokalizacji guza w mózgu i ucisku, jaki wywiera on na otaczające tkanki.

Z kolei guzy uciskające na rdzeń kręgowy zwykle prowadzą do parestezji, zaburzeń czucia itp.

Nowotwory centralnego układu nerwowego - klasyfikacja WHO z 2007 roku

I. Guzy wywodzące się z tkanki nerwowo-nabłonkowej (nowotwory neuroepitelialne)

• nowotwory szeregu astrocytarnego (glejaki astrocytarne, gwiaździaki) - np. gwiaździak anaplastyczny, gwiaździak włókienkowy, glejak wielopostaciowy
• gwiaździaki o wzroście ograniczonym - np. gwiaździak włosowatokomórkowy, żółtakogwiaździak pleomorficzny, gwiaździak podwyściółkowy olbrzymiokomórkowy
• nowotwory gleju skąpowypustkowego - np. skąpodrzewiak
• glejaki mieszane - np. skąpodrzewiakogwiaździak
• nowotwory gleju wyściółkowego - np. wyściółczak, wyściółczak śluzakowatobrodawkowaty, podwyściółczak

Nowotworami OUN mogą być też guzy przerzutowe, pochodzące z innych rejonów ciała (np. rak płuc, rak sutka).

• nowotwory pochodzenia zarodkowego (embrionalnego) - np. rdzeniak, rdzeniakomięśniak, nerwiak zarodkowy (neuroblastoma), wyściółczak zarodkowy, nabłoniak rdzeniakowy, atypowy nowotwór teratoidny (rabdoidny), prymitywne nadnamiotowe nowotwory neuroektodermalne (PNET)
• nowotwory o niewyjaśnionej histogenezie - gwiaździak zarodkowy, glejakowatość mózgu, glejak struniakowaty splotu naczyniówkowego komory trzeciej
• nowotwory splotu naczyniówkowego - brodawczak splotu naczyniówkowego, rak splotu naczyniówkowego
• guzy neuronalne i mieszane neuronalno-glejowe - np. zwojak, zwojak móżdżku dysplastyczny, nerwiak komórkowy ośrodkowy, tłuszczakonerwiak komórkowy móżdżku
• guzy neuroepitelialne wywodzące się z miąższu szyszynki - szyszyniak, szyszyniak zarodkowy

II. Inne guzy ośrodkowego układu nerwowego

• nowotwory nerwów czaszkowych i rdzeniowych -  nerwiak osłonkowy, złośliwy nowotwór osłonek nerwów obwodowych
• nowotwory opon mózgowych z komórek meningotelialnych - np. oponiak
• chłoniaki i nowotwory układu krwiotwórczego - chłoniaki złośliwe, guz plazmatycznokomórkowy, mięsak szpikowy granulocytarny
• guzy z komórek rozrodczych - np. zarodczak, potworniaki
• guzy okolicy siodła tureckiego - np. czaszkogardlak
• nowotwory szerzące się per continuam - przyzwojak, struniak, chrzęstniak, chrzęstniakomięsak
• torbiele i zmiany nowotworopodobne - np. torbiel szczeliny Rathkego, torbiel skórzasta, guz ziarnistokomórkowy, hamartoma neuronalny podwzgórza

Monika Majewska