Leczenie raka - choroba resztkowa (MRD) może powodować wznowienie choroby

Choroba resztkowa (czy też minimalna choroba resztkowa MRD), to w dużym uproszczeniu, wszystko to, co pozostaje w organizmie po leczeniu choroby nowotworowej w pierwszym etapie. Większość nowotworów usuwa się operacyjnie, lub metodą chemioterapii czy też radioterapii. Bywa, że w organizmie zostają tzw. „resztki” (np. w szpiku kostnym lub węzłach chłonnych), które po pewnym czasie mogą doprowadzić do wznowienia choroby.

Wykrywanie choroby resztkowej jest jednym z najważniejszych wskaźników prognostycznych w ocenie przebiegu leczenia i ryzyka nawrotu choroby w ostrych białaczkach. Regularne kontrole szpiku pozwalają na wcześniejsze wykrycie nawrotu choroby. W wykrywaniu MRD najlepiej sprawdza się tzw. cytometria przepływowa. Technika ta umożliwia opis populacji komórek na podstawie np. ich wielkości czy ziarnistości oraz określenie poziomu ich ekspresji, na podstawie intensywności fluorescencji.Klasyczne metody diagnostyczne (np. pod mikroskopem) nie dają pełnego obrazu MRD. W przypadku białaczki sytuacja jest szczególnie trudna, bowiem podobne komórki do tych, jakie wywołują chorobę resztkową, występują także w zdrowym szpiku. Mowa o tzw. komórkach prekursorowych, z których tworzą się na późniejszym etapie różnego typu krwinki. W zdrowym szpiku kostnym komórki prekursorowe występują w małych ilościach. Jeśli jednak na taką komórkę będzie oddziaływał jakiś niekorzystny impuls, może ona ulec zezłośliwieniu, dając początek białaczce.

Minimalna choroba resztkowa - zagrożenia

Kiedy złośliwe komórki zaczynają się dzielić, dochodzi do ich nadmiernego rozrostu. Zaczynają się namnażać i zabierać miejsce zdrowym krwinkom. Jeśli jest ich więcej niż 25 proc. wszystkich komórek, można już mówić o białaczce. Należy tę liczbę jak najszybciej zmniejszyć do ilości poniżej 5 procent. Nadal jednak nie wiadomo czy wśród tych 5 proc. pozostaną tylko zdrowe komórki, czy również komórki białaczkowe. Na tym właśnie etapie można mówić o chorobie resztkowej.

Minimalna choroba resztkowa - profilaktyka

Przy MRD bardzo ważne jest monitorowanie choroby – w tym celu pobiera się szpik, utrzymuje go w płynnym stanie, odwirowuje komórki, które nie są niebezpieczne, a resztę poddaje się badaniu. Monitorowanie choroby resztkowej wprowadzono do praktyki klinicznej w wielu krajach zachodnich, takich jak Niemcy, Holandia czy Włochy (w Polsce badanie to jest ciągle zbyt drogie). Na podstawie ich wyników podejmuje się decyzje, co do dalszego leczenia.

Minimalna choroba resztkowa - leczenie

W celu usunięcia MRD stosuje się w leczeniu po etapie indukcji remisji, etap konsolidacji remisji. Polega on na stosowaniu leków cytostatycznych w dużych dawkach. Ważne jest, by w tej fazie dobrze zabezpieczyć chorego przed powikłaniami.