Gruczolakowłókniak - łagodny guz piersi łatwo wykrywalny w samobadaniu

Gruczolakowłókniak (fibroadenoma) to jeden z najczęstszych łagodnych guzów piersi, występujący u młodych kobiet między 18. a 30. rokiem życia. Nazywany jest także włókniakogruczolakiem. Zmiany zlokalizowane są najczęściej w górnej zewnętrznej części piersi i są wyczuwane w samobadaniu jako elastyczne, łatwo przesuwalne guzki, okrągłe lub owalne, o średnicy kilku centymetrów.

Guzy mogą mieć średnicę i kilkunastu cm, ich wielkość waha się od ziarnka grochu nawet do wielkości mandarynki. U co piątej kobiety zmiana występuje w postaci guzków mnogich. Gruczolakowłókniaki cechuje wyraźne odgraniczenie od otaczających tkanek, ich cechą charakterystyczną jest ponadto gumowata i spoista konsystencja. Na ogół nie powodują utraty prawidłowego kształtu piersi, nie zmieniają swojej wielkości podczas cyklu miesiączkowego. Przypadki nagłego zwiększania się włókniakogruczolaka, z towarzyszącym temu bólem, zdarza się rzadko i ma miejsce wówczas, gdy dochodzi do krwawego wylewu w obrębie guza. Zmiany tego typu tylko nieznacznie wiążą się z ryzykiem nowotworu złośliwego. Guzki mogą ulec zezłośliwieniu w 1–2 proc. przypadków. Z nieznacznie podwyższonym ryzykiem rozwoju raka wiążą się gruczolakowłókniaki złożone, szczególnie dotyczy to kobiet starszych, pochodzących z rodzin, gdzie występowały bądź występują zachorowania na nowotwory złośliwe.

Rodzaje gruczolakowłókniaków

Istnieje kilka rodzajów gruczolakowłókniaków: proste (składają się z tkanki gruczołowo-włóknistej), złożone (składają się z tkanki gruczołowo-włóknistej i innych zmian proliferacyjnych, czyli rozrostowych piersi, takich jak adenosis, hyperplazja, olbrzymie (rosną do dużych rozmiarów, powyżej 5 cm, w ciągu krótkiego czasu i one mogą powodować zniekształcenie piersi).

Przyczyny powstawania gruczolakowłókniaków

Nie do końca znane są przyczyny tych zmian. Jako najbardziej prawdopodobna podaje się zaburzenia hormonalne, jakie mają miejsce w organizmie kobiety w wieku rozrodczym. Gruczolakowłókniaki powstają pod wpływem dużej ilości estrogenów, w wyniku rozrostu tkanki łącznej włóknistej oraz, w mniejszym stopniu, nabłonka gruczołu mlekowego. Najczęściej ulegają regresji po menopauzie, choć mogą występować u kobiet stosujących hormonalną terapię zastępczą.

Gruczolakowłókniaki - objawy

Zwykle są wykrywane przypadkowo, kobiety stosujące samobadanie mogą wykryć je same. Tylko w niektórych przypadkach mogą powodować dolegliwości bólowe, podczas ucisku, ale może tez to być ból długotrwały. Szybszemu rozrostowi guza sprzyja ciąża, hormonalna terapia zastępcza i hormonalna antykoncepcja. U kobiet poniżej 40. roku życia większość (80 proc.) gruczolakowłókniaków nie zmienia swojej wielkości, ok. 15 proc. może się zmniejszać lub zaniknąć, a pozostałe (5–10 proc.) mogą się powiększać.

Diagnoza gruczolakowłókniaków

U pacjentek poniżej 25. roku życia zaleca się,po bezwzględnym badaniu palpacyjnym, usg, ewentualnie biopsję, ale to w przypadku, gdy obraz gruczolakowłókniaka nie wydaje się typowy i gdy istnieją czynniki ryzyka raka piersi. U pacjentek powyżej 25. roku życia. Podobnie wykonuje się,po badaniu palpacyjnym, usg, ale ono nie jest w tym wieku wystarczającym dowodem na rozpoznanie gruczolakowłókniaka, podobnie jak biopsja cienkoigłowa, dlatego zaleca się biopsję gruboigłową.

Leczenie gruczolakowłókniaków

Terapia, podobnie jak diagnostyka, uzależniona jest przede wszystkim od wieku kobiety. Niektórzy lekarze uważają, że u pacjentek poniżej 25. roku życia nie ma konieczności usuwania zmiany, chyba że na życzenie pacjentki. Zalecana jest jednak obserwacja – badanie palpacyjne i badanie usg raz na 3–6 miesięcy. Jednak część lekarzy uważa, że bez względu na wiek kobiety powinno się je usuwać, gdyż mogą zacząć się rozrastać, np. podczas ciąży  czy hormonalnej antykoncepcji, jednak nawet usunięcie zmiany nie gwarantuje, że ten łagodny nowotwór nie pojawi się w przyszłości. W przypadku pacjentek powyżej 25. roku życia są podobne zalecenia, choć tu już więcej lekarzy skłania się ku usunięciu zmian.