Rehabilitacja - na czym polega? Jak często można korzystać z rehabilitacji na NFZ?

Weryfikacja

Autor: lek. Patryk Jasielski

Rehabilitacja stanowi szeroką dziedzinę usług zdrowotnych, których głównym celem jest przywrócenie naruszonej sprawności organizmu. Wyróżnia się różne rodzaje rehabilitacje, w zależności od schorzenia, którego ona dotyczy. Rehabilitacja wykorzystuje wiele technik i urządzeń w celu poprawy sprawności fizycznej i psychicznej.

Spis treści

1. Jak przebiega rehabilitacja?
2. Czym różni się fizjoterapia od rehabilitacji?
3. Rehabilitacja po udarze
4. Jak często można korzystać z rehabilitacji na NFZ?
5. Czy należy się zwolnienie lekarskie na rehabilitację?
6. Czy po rehabilitacji można czuć się gorzej?
7. Pole magnetyczne - rehabilitacja
8. Rehabilitacja kręgosłupa
9. Skierowanie pilne na rehabilitację

Rehabilitacja to słowo pochodzące z połączenia dwóch greckich słów, oznaczających re, czyli „znów” lub „na nowo” i habilitas, czyli „stosowny”, „sprawny”. Określenie to oznacza kompleksowe działanie, mające na celu przywrócenie maksymalnie możliwej sprawności organizmu danego chorego. Rehabilitacja ma więc na celu zniwelować niepełnosprawność fizyczną i/lub psychiczną, co ma pomóc w powrocie do spełniania swoich ról w społeczeństwie. Na rehabilitacje składają się różne składowe, które pomagają w osiągnieciu poprawy funkcjonowania zarówno fizycznego jak i psychicznego.

Jak przebiega rehabilitacja?

Rehabilitacja jest zwykle procesem, który wymaga cierpliwości i wytrwałości. Nie tak łatwo bowiem przywrócić sprawność organizmu po urazach czy chorobach.

Na początku ważne jest dokładne zdiagnozowanie problemu chorego, tak by zaproponować mu najskuteczniejsze w jego przypadku postępowanie. Niezbędne w tym celu są wywiad i badanie fizykalne, wykonane przez rehabilitanta.

Czasem diagnostyka jest poszerzana o badania obrazowe – RTG, USG, tomografie komputerową czy rezonans magnetyczny. Po postawieniu rozpoznania, można rozpocząć etap leczenia. Może on trwać różny okres, w zależności od charakteru problemu i postępów czynionych przez pacjenta.

Po ostrych sytuacjach można wyróżnić 3 etapy leczenia w rehabilitacji:

• Eliminacja ostrego bólu – w tym etapie terapia skupiona jest na załagodzeniu głównej dolegliwości, z powodu której pacjent trafił do rehabilitanta – może to być np. ostry ból
• Leczenie długotrwałe – po wyeliminowaniu ostrego stanu, w kolejnym etapie przechodzi się do usunięcia przyczyny, która do niego doprowadziła; następuję więc usprawnianie organizmu i poprawianie jego stanu
• Etap utrwalenia – po wyeliminowaniu głównego problemu, w tym etapie rehabilitacja skupia się na utrwaleniu uzyskanych efektów, tak by służyły one przez długi czas

Czym różni się fizjoterapia od rehabilitacji?

Mimo faktu, iż fizjoterapia i rehabilitacja często są uważane za tożsame określenia, to istnieją między nimi istotne różnice.

Rehabilitacja jest pojęciem szerszym od fizjoterapii. Oznacza bowiem całokształt procesów, które mają za zadanie przywrócić sprawność fizyczną i/lub psychiczną organizmu. Ma to zapewnić powrót chorego do funkcjonowania w społeczeństwie. Rehabilitacja wykorzystuje różne techniki, a jedną z nich jest fizjoterapia. Opiera się ona na naturalnych metodach leczenia, wykorzystujących różne formy energii:

• Ruch
• Energia termiczna
• Energia elektryczna
• Energia świetlna
• Energia chemiczna

Rehabilitacja po udarze

Udar mózgu jest ostrym stanem, w przebiegu którego dochodzi do zaburzeń w ukrwieniu pewnego obszaru mózgu, zaopatrywanego przez dane naczynie. Wyróżnia się dwa główne rodzaje udaru – niedokrwienny i krwotoczny. Ten pierwsze związany jest z zamknięciem światła jednej z tętnic przez zakrzep, co powoduje ostre niedokrwienie fragmentu mózgu.

Udar krwotoczny natomiast powstaje w wyniku pęknięcia tętnicy i wylania się krwi wokół (np. do tkanki mózgowej). W zależności od rozległości udaru, chory może doświadczyć różnego stopnia niepełnosprawności. Zwykle schorzenie to powoduje niedowład jednostronny (po stronie przeciwnej do ogniska udaru) w zakresie kończyny górnej i dolnej. Może powodować także zaburzenia mówienia oraz inne.

Rehabilitacja poudarowa skupia się na zniwelowaniu deficytów, które powstały po udarze. Powinna zostać wdrożona jak najwcześniej – po ustabilizowaniu się stanu ogólnego chorego.

W rehabilitacji po udarze można wyróżnić trzy okresy:

• Pierwszy odbywa się jeszcze w szpitalu, w fazie ostrej po udarze; trwa zwykle 2-3 tygodnie po udarze; ma za zadanie jak najszybsze rozpoczęcie procesu usprawniania pacjenta
• Okres rehabilitacji funkcjonalnej – w tym etapie następuję powolny powrót do sprawności. Może on trwać od kilku tygodni do nawet 12-24 miesięcy. Część tego etapu ma miejsce na oddziale rehabilitacji neurologicznej, gdzie chory może przebywać kilka tygodni
• Okres adaptacji – może trwać nawet do kilku lat; w tym czasie chory jest pod opieką rehabilitacji środowiskowej i w dalszym ciągu odzyskuje pełnie sprawności

Jak często można korzystać z rehabilitacji na NFZ?

Rehabilitacja w ramach NFZ jest darmowa. Kierować może na nią każdy lekarz ubezpieczenia zdrowotnego. W zależności od rodzaju rehabilitacji, trwa ona przez określony czas:

• Rehabilitacja w warunkach ambulatoryjnych (w poradni rehabilitacyjnej) trwa 10 dni; w ciągu jednego dnia pacjent może mieć wykonanych maksymalnie 5 zabiegów
• Rehabilitacja w ośrodku lub oddziale dziennym może odbywać się w czasie od 15 do 30 dni; tutaj także obowiązuję limit do 5 zabiegów w ciągu dnia
• Rehabilitacja kardiologiczna – ilości dni ustalana jest przez lekarza; nie wynosi jednak więcej niż 24 dni w ciągu 3 miesięcy
• Rehabilitacja pulmonologiczna – nie może być krótsza niż 14 dni i dłuższa niż 24
• Rehabilitacja domowa – nie może być dłuższa niż 80 dni w ciągu roku
• Rehabilitacja ogólnoustrojowa – może trwać do 6 tygodni

W zależności od typu rehabilitacji, możliwe jest kilkukrotne skorzystanie z niej w ciągu roku. O zasadności tego decyduje jednak zawsze kierujący lekarz.

Czy należy się zwolnienie lekarskie na rehabilitację?

W czasie rehabilitacji lekarz może wystawić choremu zwolnienie lekarskie. Zależy to jednak od jego ogólnego stanu, który ocenia specjalista. W przypadku występowania choroby, która nie umożliwia aktualnie podjęcia pracy, wówczas lekarz ma podstawy do wystawienia zwolnienia, w czasie którego może on uczęszczać na rehabilitację.

Jeżeli jednak specjalista na podstawie badania pacjenta nie widzi podstaw do zwolnienia w czasie rehabilitacji, to nie ma on obowiązku przyznać go choremu. Sam fakt odbywania rehabilitacji nie upoważnia do zwolnienia.

Czy po rehabilitacji można czuć się gorzej?

Po rehabilitacji możliwe jest przejściowe zjawisko, polegające na nasileniu się odczuwanych dolegliwości. Pojawić się ono może po rozpoczęciu wykonywania zabiegów. Zwykle ma to związek z początkowym nieprzystosowaniem organizmu do nowych bodźców. Potrzebuje on bowiem roztrenowania i zaadaptowania się do nowych warunków.

Ten okres przejściowy może wówczas wiązać się z chwilowym gorszym samopoczuciem. Jednak wraz z upływem czasu ten stan mija i pacjent zaczyna czuć się lepiej.

Pole magnetyczne - rehabilitacja

W ramach rehabilitacji wykorzystane są różnorodne metody leczenia. Jedną z nich jest magnetoterapia, czyli terapia wykorzystująca prozdrowotne właściwości pola magnetycznego. Jest to rodzaj energii, generowany w wyniku pracy magnesów. Pole magnetyczne wykorzystuje się w szeregu różnych schorzeń, m.in. w chorobie zwyrodnieniowej stawów, migrenie czy w okresie rekonwalescencji po operacjach.

Istnieją jednak także przeciwwskazania do korzystania z pola magnetycznego. Są to np.:

• Ciąża
• Rozrusznik serca
• Nowotwory
• Infekcje
• Zaostrzenia chorób przewlekłych

Rehabilitacja kręgosłupa

Kręgosłup jest kostnym rusztowaniem, które podtrzymuję cały organizm. Umożliwia on chodzenie i wykonywanie wielu innych czynności. Wraz z wiekiem podlega jedna procesom degeneracji. Mają na to wpływ także siedzący tryb życia, nadwaga czy niska aktywność fizyczna. W związku z tym wiele osób cierpi na chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa i potrzebuje rehabilitacji. Stosuje się różne techniki, mające pomóc w problemach z kręgosłupem:

• Kinezyterapię – jest to zestaw różnego rodzaju ćwiczeń, dobieranych indywidualnie przez rehabilitanta w zależności od lokalizacji dolegliwości i stanu ogólnego pacjenta. W ramach kinezyterapii stosuje się ćwiczenia izometryczne, bierne, czynne, samowspomagane i w odciążeniu
• Masaże lecznicze – w których to masażysta pobudza ukrwienie mięśni kręgosłupa oraz zmniejsza ich napięcie. Możliwe jest zastosowanie różnego typu masażu, który obejmuje cały kręgosłup lub tylko wybrane jego fragmenty
• Igłoterapia – metoda leczenia polegająca na wbijaniu specjalnych igieł w określone obszary pleców, co ma zmniejszać napięcie mięśni i łagodzić ból
• Fizykoterapia – różne techniki, które wykorzystują lecznicze działanie prądu, niskiej temperatury, fal magnetycznych czy światła

Skierowanie pilne na rehabilitację

Lekarz kierując na rehabilitację wystawia skierowanie, które może być z oznaczeniem pilne. Ma to miejsce zazwyczaj w sytuacjach, gdy jak najszybsze rozpoczęcie rehabilitacji jest niezbędne, do zachowania zdrowia lub jego poprawy, a zwłoka grozi pogorszeniem stanu chorego. Ma to miejsce np. po zabiegach ortopedycznych czy po udarze mózgu.

Otrzymanie skierowania na rehabilitacje w trybie pilnym wiąże się z krótszym czasem oczekiwania w kolejce na podjęcie leczenia. Czas oczekiwania wynosi wówczas nie więcej jak 6 tygodni.

lek. Patryk Jasielski