Pielęgniarka opieki długoterminowej

Pielęgniarka opieki długoterminowej bezpłatnie przysługuje osobom, które spełniają określone warunki. Na czym polega długoterminowa opieka pielęgniarska w domu, komu jest potrzebna, kto może się o nią starać i czy konieczne jest skierowanie?

Spis treści

1. Pielęgniarka opieki długoterminowej - komu potrzebna?
2. Pielęgniarka opieki długoterminowej - jakie warunki trzeba spełnić
3. Pielęgniarka opieki długoterminowej - skierowanie
4. Pielęgniarka opieki długoterminowej - komu nie przysługuje opieka
5. Pielęgniarka opieki długoterminowej - koszty
6. Pielęgniarka opieki długoterminowej - czym się zajmuje?
7. Rehabilitacja w domu? Też możliwa, ale w ramach innej usługi
8. Hospicjum domowe – możliwe w określonych sytuacjach

Pielęgniarka opieki długoterminowej pomocna jest wówczas, kiedy opieka nad osobą starszą czy przewlekle chorą w domu przekracza możliwości osób najbliższych. Nie musi być opłacana komercyjnie.

Świadczenia pielęgniarki opieki długoterminowej, po spełnieniu określonych warunków mogą być przyznane i opłacane ze środków publicznych: przepisywane przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej i finansowane z Narodowego Funduszu Zdrowia.

Pielęgniarka opieki długoterminowej - komu potrzebna?

W jakich okolicznościach życiowych można się starać o świadczenia pielęgniarki opieki długoterminowej?

Ot, choćby wówczas, gdy osoba starsza i/lub przewlekle chora zostanie wypisana ze szpitala, gdyż nie wymaga już leczenia w warunkach szpitalnych, ale nie jest jeszcze w stanie (lub nie będzie już wcale) w stanie samodzielnie funkcjonować, wobec czego wymaga opieki pielęgniarskiej.

Również w sytuacjach, gdy utrata sprawności i konieczność zapewniania opieki nie jest poprzedzona pobytem w placówce medycznej, skorzystanie z tego typu usług może być wskazane i przyznane.

Problem nie dotyczy tylko osób w bardzo zaawansowanych fazach starości. Utrata samodzielności na skutek wylewu, udaru czy skutkująca koniecznością długoterminowej opieki ciężką chorobą przewlekłą to doświadczenie, na które jesteśmy narażeni w różnych fazach życia, choć oczywiście dojrzały wiek jest czynnikiem, który zwiększa prawdopodobieństwo zaistnienia tego rodzaju okoliczności.

Gdy potrzeba zapewnienia opieki odnosi się do osoby sędziwej, trudności z jej zorganizowaniem i świadczeniem spadają na osoby z otoczenia, najbliższej rodziny, a nierzadko są to osoby również w zaawansowanym wieku.

Pielęgniarka opieki długoterminowej - jakie warunki trzeba spełnić

Wiele z czynności o których mowa, zwłaszcza w pierwszej fazie po utracie samodzielności przez osobę wymagającą opieki, może być trudnych do zrealizowania wyłącznie przez najbliższych, gdyż ci zwyczajnie nie są do tego przygotowani.

Wiele osób nie stać też na prywatnie wykupione usługi pielęgniarek czy opiekunek. Pomoc ze strony pielęgniarki (lub pielęgniarza) opieki długoterminowej jest zatem na wagę złota, a wsparcie to w świetle prawa nie sprowadza się wyłącznie do wykonywania systematycznie pewnych czynności pielęgniarskich, ale także przygotowania osoby zależnej i jej otoczenia do opieki.

Korzyści więc mogą wykraczać poza czas, na który przyznane są tego typu usługi. By je otrzymać, musi być spełniony szereg warunków, związanych z kondycją zdrowotną i przede wszystkim poziomem (nie)sprawności osoby, która jest pod opieką oraz dopełnieniem określonych procedur formalnych.

Określa to Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej.

Nie jest to obszerny i skomplikowany w lekturze akt prawny i warto by osoby w potrzebie do niego zajrzały, by wiedzieć jakie prawa im przysługują.

Pielęgniarka opieki długoterminowej - skierowanie

Kluczową informacją jest to, że uprawnienie do skierowania usług pielęgniarstwa opieki długoterminowej ma lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, a do skierowania trzeba dołączyć odpowiednią dokumentację medyczną ujętą w rozporządzeniu.

Decyzja lekarza POZ opiera się na diagnozie niesamodzielności według tzw. skali Barthel. Skala ta określa stopień samodzielności w wykonywania poszczególnych czynności dnia codziennego.

Chodzi między innymi o spożywanie posiłków, utrzymanie higieny osobistej, korzystanie z toalety, mycie i kąpiel, przemieszczanie się, kontrola potrzeb fizjologicznych, ubieranie się etc.

Żeby uzyskać możliwość korzystania ze świadczeń opieki długoterminowej (zarówno w formule stacjonarnej, jaką zapewniają zakłady opiekuńczo-lecznicze i zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze, jak i w formule środowiskowej, czyli właśnie w formie świadczeń pielęgniarki opieki długoterminowej w domu) pacjent musi mieć przyznane nie więcej niż 40 punktów na 100 w skali Barthel.

Pielęgniarka opieki długoterminowej - komu nie przysługuje opieka

Wymóg ten może budzić obiekcje. Czy osobę, której samodzielność będzie określona na poziomie przykładowo 45 punktów w skali Barthel zawsze można uznać za niewymagającą tego typu pielęgniarskich usług opieki długoterminowej w domu, choćby w znacznie mniejszym wymiarze czasowym?

Wydaje się, że niekoniecznie, ale prawo zawiera tu niestety jednoznaczną granicę 40 punktów. Ponadto, skala ta w ograniczonym zakresie pozwala wychwycić zapotrzebowanie na opiekę osób względnie fizycznie sprawnych, których choroby neurodegeneracyjne (np. choroba Alzheimera) również wskazują na konieczność opieki długoterminowej.

Istnieją też inne niż wynik na skali niesamodzielności przesłanki wykluczające przyznanie świadczeń, o których mowa. Warunkiem ich przyznania jest bowiem:

• nieobjęcie opieką przez hospicjum domowe,
• nieobjęcie opieką przez inny zakład opiekuńczy udzielający świadczeń gwarantowanych w warunkach stacjonarnych,
• nieobjęcie opieką przez zespół długoterminowej opieki domowej dla dorosłych, dzieci i młodzieży wentylowanych mechanicznie,
• niepozostawanie w ostrej fazie choroby psychicznej.

Szczególnie ostatni z powyższych punktów skłania do postawienia pytania, wykraczającego poza zakres niniejszego artykułu - co z osobami wymagającymi opieki długoterminowej o charakterze pielęgniarskim, ale będących w ostrej fazie choroby psychicznej? Sytuacja ich i ich bliskich również jest przecież niełatwa.

Pielęgniarka opieki długoterminowej - koszty

Warto jednak zwrócić uwagę na pozytywne z punktu widzenia pacjenta i jego bliskich aspekty przyznawania i świadczenia domowej opieki długoterminowej w ramach świadczeń finansowanych z Narodowego Funduszu Zdrowia.

Gdy już zostają przyznane, osoba, która je otrzymuje ani jej bliscy nie muszą uiszczać opłat z własnej kieszeni. Pielęgniarka z mocy prawa powinna przychodzić co najmniej przez cztery dni w tygodniu.

Zasady finansowania są tu więc zgoła odmienne niż w przypadku usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych przydzielanych w ramach pomocy społecznej. One bowiem, dla osób przekraczających niski próg dochodowy uprawniający do świadczeń z pomocy społecznej mogą wymagać współpłacenia przez ich odbiorców.

Im bardziej próg dochodowy jest przekroczony, tym wyższy może być koszt, jaki trzeba pokryć z własnej kieszeni. W przypadku pielęgniarskiej opieki długoterminowej zaś sytuacja dochodowa ani majątkowa pacjenta ani jego rodziny lub gospodarstwa domowego, w którym przebywa, nie jest brana pod uwaga. Liczą się kryteria zdrowotno – sprawnościowe.

Pielęgniarka opieki długoterminowej - czym się zajmuje?

Katalog działań pielęgniarki opieki długoterminowej wyszczególniony jest we wspomnianym już wcześniej rozporządzeniu. Są to:

1. świadczenia udzielane przez pielęgniarkę,
2. przygotowanie świadczeniobiorcy i jego rodziny do samoopieki i samopielęgnacji, w tym kształtowanie umiejętności w zakresie radzenia sobie z niesprawnością;
3. świadczenia pielęgnacyjne, zgodnie z procesem pielęgnowania;
4. edukacja zdrowotna świadczeniobiorcy oraz członków;
5. pomoc w rozwiązywaniu problemów zdrowotnych związanych z samodzielnym funkcjonowaniem w środowisku domowym;
6. pomoc w pozyskiwaniu sprzętu medycznego i rehabilitacyjnego niezbędnego do właściwej pielęgnacji i rehabilitacji świadczeniobiorcy w domu.

Jak widać, wśród zadań pielęgniarki tylko część odnosi się do działań stricte pielęgnacyjnych, a reszta do edukacji i przygotowania otoczenia do opieki i wsparcia wobec osoby zależnej oraz pomoc w rozwiązywaniu problemów zdrowotnych czy pozyskiwaniu pomocy rzeczowych umożliwiających proces rehabilitacji.

Warto podkreślić edukacyjny wymiar usług pielęgniarki opieki długoterminowej, która nie tylko świadczy w pewnym wymiarze opiekę, ale ma za zadanie przygotowywać i wspomagać rodzinę i osobę, która tej opieki wymaga w rozwiązywaniu różnych problemów jakie towarzyszą utracie samodzielności.

Do pewnego stopnia jest to zatem instytucja choć w niewielkim stopniu wypełniająca lukę w systemie wsparcia, dotyczącą pomocy informacyjnej i szkoleniowej dla członków rodzin osoby popadających zależność.

Rehabilitacja w domu? Też możliwa, ale w ramach innej usługi

Wracając do kwestii pielęgniarstwa opieki długoterminowej w warunkach domowych, zwróćmy uwagę na ostatni z punktów wyliczenia czynności, które mieszczą się w tej sferze, mianowicie pomoc w pozyskiwaniu sprzętu rehabilitacyjnego.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że choć pielęgniarka pomaga w pozyskaniu wsparcia, bezpośrednio nie jest podmiotem odpowiedzialnym za rehabilitację.

Jeśli więc potrzeba działań rehabilitacyjnych (a te są, a raczej powinny być, w zasadzie immanentną cechą opieki długoterminowej), przewidziane są w tym celu odrębne usługi, o których świadczenie w warunkach domowych również można starać się w ramach środków Narodowego Funduszu Zdrowia.

Reguluje to paragraf 6 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 6 listopada 2013 roku w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej. Skierowanie takie można uzyskać w ramach wizyty lekarza POZ, lekarza specjalisty lub lekarza odpowiedzialnego za wypis pacjenta ze szpitala.

Możliwe jest także w uzasadnionych przypadkach otrzymanie skierowania na rehabilitacji w ramach domowej wizyty lekarza (np. gdy osoba wymagająca opieki w domu jest leżąca).

Rozporządzenie rozróżnia okoliczności, w których podjęcie rehabilitacji w domu jest ograniczone czasowo i te w których rehabilitacja może być przyznana bezterminowo.

Zasadniczo rehabilitacja w ramach NFZ może być prowadzona przez 80 dni, ale jest też możliwość starania się o przedłużenie tego okresu.

Czytaj też: Rehabilitacja w domu pacjenta: porady lekarskie i zabiegi fizjoterapeutyczne

Hospicjum domowe – możliwe w określonych sytuacjach

W kontekście usług opieki długoterminowej w domu, warto też wspomnieć o formule hospicjum domowego. Warunkiem jest tu jednak występowanie terminalnej fazy choroby, która nie rokuje wyleczenia.

Istnieje ściśle określony w ministerialnym rozporządzeniu katalog chorób, które mogą być podstawą do objęcia opieką hospicyjną. W praktyce, jak pokazał raport NIK, prawie 90 proc. korzystających z tej opieki to pacjenci cierpiący na choroby onkologiczne (z tego ponad 83 proc. na nowotwory złośliwe).

Jeśli hospicjum ma podpisany kontrakt z NFZ, korzystanie z niego jest również bezpłatne dla pacjenta i rodziny.

Czytaj też:

• Opieka paliatywna w domu i w szpitalu. Hospicja domowe i stacjonarne
• Opieka nad obłożnie chorym. Wsparcie psychiczne obłożnie chorego
• Opieka nad obłożnie chorym. Właściwe odżywianie obłożnie chorego
• Opieka nad obłożnie chorym. Problemy z fizjologią i codzienna toaleta obłożnie chorego
• Opieka nad obłożnie chorym: łóżko, odleżyny, odparzenia