Kto ma pierwszeństwo na SOR? Oto jak ustalana jest kolejność przyjęć

Szpitalny Oddział Ratunkowy to miejsce, w którym pacjent powinien znaleźć się tylko dlatego, że jego zdrowie i życie jest zagrożone bezpośrednio i nie może skorzystać z innej formy pomocy. O przyjęciu przez lekarza nie decyduje kolejka zgłoszeń, a stan chorych. To punkt wyjścia. Zasady są dość proste.

Lekarze od lat narzekają, że zbyt wielu pacjentów traktuje SOR jako miejsce, w którym szybko wykonają zlecone badania, dostaną się do specjalisty, załatwią sprawy, które mogłyby poczekać w ramach wizyty ambulatoryjnej.

Pacjenci tymczasem narzekają, że bez udania się na SOR nie mają żadnej szansy na wykonanie niezbędnych badań i konsultacji.

Problem wydaje się nierozwiązywalny.

Pod numerem infolinii Narodowego Funduszu Zdrowia 800 190 590 bezpłatnie można uzyskać wszelkie niezbędne informacje na temat pomocy medycznej w czasie świąt i po godzinach pracy POZ, a konsultanci podpowiadają, gdzie pacjent w konkretnym stanie zdrowia powinien szukać pomocy.

Wielu pacjentów o tym wie, ale i tak wybiera SOR, a przetrwanie tam i uzyskanie pomocy wcale nie jest proste, zwłaszcza gdy jesteś pacjentem "zielonym" lub "niebieskim". Potem jednak są pretensje i niestety wypadki, gdy ktoś, kto naprawdę potrzebuje pilnej pomocy, nie ma szans jej uzyskać.

SOR zasady klasyfikacji pacjentów

W medycynie ratunkowej w większości państw UE stosuje się tzw. system TRIAGE, polegający na określaniu kolejności przyjmowania pacjentów według pięciu kolorów.

Pacjenci Szpitalnego Oddziału Ratunkowego w pierwszej kolejności poddawani są klasyfikacji przez pielęgniarkę systemu lub ratownika medycznego.

1. Najpilniejszej interwencji wymagają pacjenci "czerwoni", których życiu zagraża bezpośrednie niebezpieczeństwo – są oni przyjmowani natychmiastowo.
2. Pacjenci "pomarańczowi", którzy wymagają bardzo pilnej pomocy, oczekują do 10 minut. Pacjenci "żółci" czekają do 60 minut.
3. Pacjenci "zieloni" i "niebiescy", których życiu i zdrowiu nie zagraża bezpośrednie niebezpieczeństwo, mogą oczekiwać na wizytę od 2-4 godzin.

Czas oczekiwania pacjentów "zielonych" i "niebieskich" może być oczywiście znacznie krótszy, o ile na Szpitalnym Oddziale Ratunkowym nie znajdują się w danej chwili pacjenci wymagający natychmiastowej lub bardzo pilnej pomocy.

W teorii pacjent oznaczony kolorem "niebieskim" lub "zielonym" otoczony jest ciągłą opieką - poddaje się go ponownemu triażowi celem ustalenia, czy jego stan nie uległ pogorszeniu lub poprawie. W przypadku wykrycia zmian w stanie pacjenta, zostaje on ponownie sklasyfikowany, a czas oczekiwania zmienia się odpowiednio do przypisanego koloru.

Pacjent "zielony" lub "niebieski" może zostać odesłany

Szacunkowy czas oczekiwania i kryteria kwalifikowania są szczegółowo opisane na tablicy informacyjnej znajdującej się na Szpitalnym Oddziale Ratunkowym. Pacjent po otrzymaniu kwalifikacji może więc ocenić wstępnie, ile czasu na SOR-ze spędzi.

Lekarz SOR ma określony czas na podjęcie decyzji o losie pacjenta:

• do 24 godzin podejmuje decyzję o skierowaniu go na inny oddział szpitalny,
• do 120 minut może zdecydować, że dana osoba nie jest w stanie zagrożenia życia i w ogóle nie będzie przyjęta w SOR.

Osoby zakwalifikowane do grupy "zielonej" i "niebieskiej", mogą zostać odesłane z SOR do podstawowej opieki zdrowotnej (w godzinach 8:00-18:00) lub do nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej (w godzinach 18:00-8:00).

Niestety, praktyka nieraz pokazała, że czas jest przekraczany już na wstępnym etapie, bo, żeby zostać wstępnie ocenionym przez pielęgniarkę czy ratownika, trzeba już swoje odczekać.

Stąd w stanach najpoważniejszych, jak np. podejrzenie udaru czy zawału, wydaje się, że czasem, wbrew pojawiającym się zaleceniom, zdecydowanie lepiej jest wezwać pogotowie. Samodzielny przyjazd na SOR ustawia bowiem człowieka na końcu kolejki. W miejscu zdarzenia tej kolejki nie ma, ocena stanu jest natychmiastowa i status pacjenta ściśle określony.

Czym różni się SOR od NiŚOZ?

Zgodnie z definicją, szpitalny oddział ratunkowy, tzw. SOR, to wyodrębniona komórka organizacyjna szpitala, w której personel medyczny udziela świadczeń zdrowotnych osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Każdy zgłaszający się na SOR powinien zostać przyjęty.

Nie powinno mieć znaczenia czy osoba taka zgłosiła się sama czy została przywieziona przez zespół ratownictwa medycznego. Jednakże o kolejności przyjęć pacjentów nie decyduje kolejność zgłoszenia na SOR, a stan zdrowia weryfikowany przez personel medyczny. Stan przyjeżdżających już jest zweryfikowany.

W ramach nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej (NiŚOZ) każdy ubezpieczony pacjent powinien uzyskać pomoc lekarską w przypadku nagłego zachorowania lub pogorszenia stanu zdrowia (uwaga: nie jest to stan nagłego zagrożenia zdrowotnego). Opieka udzielana jest pacjentom poza godzinami pracy lekarza podstawowej opieki zdrowotnej i obejmuje udzielanie świadczeń zdrowotnych jakie wynikają wyłącznie z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej.

W obydwu przypadkach nie trzeba mieć ze sobą żadnego skierowania od lekarza, nie ma także znaczenia miejsce zamieszkania pacjenta. Każdy może skorzystać z pomocy medycznej w dowolnym miejscu na terenie całego kraju.

Jakie objawy są podstawą, by szukać pomocy na SOR-e

Na szpitalny oddział ratunkowy powinni zgłaszać się tylko pacjenci wymagający udzielenia pomocy medycznej w sytuacji stanu nagłego zagrożenia zdrowia lub życia. 

Tak zwany stan nagły polega na nagłym lub przewidywanym w krótkim czasie pojawieniu się objawów pogarszania zdrowia, którego bezpośrednim następstwem może być poważne uszkodzenie funkcji organizmu, uszkodzenie ciała czy też utrata życia.

Takie objawy to np.:

• napad drgawek,
• nagły silny ból brzucha,
• krwawienie z przewodu pokarmowego,
• silne krwawienie z dróg rodnych lub dróg moczowych,
• uraz,
• zatrucie.

Stan ten wymaga podjęcia natychmiastowych medycznych czynności ratunkowych oraz leczenia. Ocena, czy w danej sytuacji u pacjenta wystąpił stan nagły, należy wyłącznie do lekarza udzielającego świadczenia zdrowotnego.

Wizyta na  SOR nie zastępuje świadczeń udzielanych przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej czy też lekarza poradni specjalistycznej. Udzielanie świadczeń zdrowotnych na SOR polega na wstępnej diagnostyce oraz podjęciu leczenia w zakresie niezbędnym dla stabilizacji funkcji życiowych osób, które znajdują się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego.

Po zdiagnozowaniu pacjenta oraz ustabilizowaniu jego funkcji życiowych jest on wypisywany lub – jeśli wymaga dalszego leczenia – przekazywany do oddziału, który zajmuje się leczeniem danej jednostki chorobowej.

Gdy zachodzi potrzeba leczenia pacjenta w innej specjalistycznej placówce medycznej, szpitalny oddział ratunkowy powinien zapewnić pacjentowi transport sanitarny do tej placówki.

Podmiot leczniczy, w ramach którego funkcjonuje SOR, nie może odmówić udzielenia świadczenia zdrowotnego osobie, która potrzebuje natychmiastowego udzielenia takiego świadczenia ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia.

Eliza Dolecka