Jakie badania zrobić, żeby sprawdzić, czy ma się raka? Jedno z nich wkrótce przestanie być darmowe
Jak szacuje American Cancer Society tylko w 2025 roku odnotowano 2 mln nowych przypadków raka. Luty to okres, który w Stanach Zjednoczonych okrzyknięty jest Narodowym Miesiącem Zapobiegania Nowotworów. Dlatego kolejny raz przypominamy jak ważne są badania przesiewowe nawet jeśli nic nam nie dolega.
Profilaktyka to nie jest puste słowo powtarzane bez sensu, ale forma badań, która wielu ludziom uratowała życie. Stąd nawet jeśli czujesz się dobrze, pamiętaj, że nowotwory w początkowym stadium najczęściej nie dają żadnych objawów. A zatem po cichu rozwija się choroba, która daje o sobie znać, dopiero kiedy osiąga bardziej zaawansowane stadium. Możesz temu zapobiec, wykonując określone badania w kierunku raka.
Jak sprawdzić, czy mam raka jelita grubego?
Powodów wystąpienia raka jest bardzo dużo. W grę wchodzą czynniki genetyczne, ale także, palenie papierosów, picie alkoholu, zanieczyszczenia powietrza, brak ruchu, czy niewłaściwa dieta. A zatem choć nie na wszystko mamy wpływ, to jednak wciąż w wielu przypadkach możemy zredukować ryzyko, zmieniając dotychczasowe nawyki.
Kolejnym ważnym elementem jest wykonywanie badań przesiewowych. Dzięki nim lekarze mogą wykryć zmianę już na początkowym etapie, często usunąć ją chirurgicznie lub rozpocząć łagodniejszą formę leczenia, dzięki której pacjent ma szanse na całkowite wyleczenie.
Przykładem jest diagnostyka pod kątem występowania raka jelita grubego. American Cancer Society wskazuje, że już osoby, które ukończyły 45. rok życia, powinni poddać się badaniom przesiewowym. Co więcej, jeśli w rodzinie ktoś ma za sobą nowotwór, pacjent powinien porozmawiać z lekarzem prowadzącym o wcześniejszym wykonaniu badań.
W Polsce natomiast z kolonoskopii na NFZ może skorzystać każdy, kto ukończył 50. rok życia. Natomiast pacjenci z rodzinną historią chorobową, czyli kiedy u najbliższych krewnych zdiagnozowano raka jelita grubego, mogą przystąpić do programu już w wieku 40 lat.
Poza kolonoskopią, która jest kluczowa dla oceny jelita grubego i weryfikacji wszelkich ewentualnych zmian jest badanie kału na krew utajoną. Niemniej należy pamiętać, że wynik nie zawsze jest miarodajny i często wymaga powtórzenia. Dlatego tak ważne jest badanie endoskopowe.
Kolonoskopia w znieczuleniu ogólnym na NFZ też jest możliwa. Stąd jeżeli do tej pory unikasz badania ze względu na strach, czy poczucie wstydu porozmawiaj z lekarzem. Jeżeli specjalista uzna, że nie ma przeciwwskazań, możesz otrzymać skierowanie na badania wykonane w sedacji. Pamiętaj jednak, że ostateczną decyzję o dopuszczeniu pacjenta do wykonania znieczulenia podejmuje obecny na badaniu anestezjolog.
Kolonoskopię wykonuje się co 10 lat, a zatem w trakcie tego badania nie tylko dowiesz się, czy masz raka, ale także, czy w jelicie nie ma stanu zapalnego lub polipów. Te ostatnie zmiany są usuwane w trakcie badania, co jest kolejnym plusem dla pacjenta, ponieważ tego typu zmiany poddawane są biopsji, a następnie oceniane pod kątem tego czy są nowotworowe, czy też nie.
Jakie badanie najlepiej wykrywa raka piersi?
Odpowiedź na to pytanie można by zawrzeć w jednym sformułowaniu, a mianowicie “to zależy”. Musimy pamiętać, że nie dla każdej kobiety złotym standardem jest wykonywanie mammografii. W końcu tego rodzaju badanie nie bez powodu skierowane jest do określonej grupy wiekowej.
Zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Zdrowia tego rodzaju diagnostykę zaleca się kobietom w wieku od 45 do 74 roku życia. Powodem jest choćby fakt, że wraz z upływem czasu zmienia się struktura piersi kobiet. A zatem w młodym wieku pierś jest w znacznej części zbudowana z tkanki gruczołowej, a w starszym z tłuszczowej.
Dlatego zaleca się, aby pierwsze USG piersi wykonać w wieku 20 lat i powtarzać to badanie co roku, aż do ukończenia 45 roku życia. Jest to jednak granica umowna, ponieważ nie chodzi wyłącznie o pesel, ale o wspomnianą już budowę ciała. Zdarza się, że kobiety w okresie menopauzalnym, a nawet później wciąż mają w piersi dużo tkanki gruczołowej, zwłaszcza jeżeli przyjmują hormonalną terapię zastępczą. Z kolei młoda matka po kilku porodach posiadająca obfity biust może wymagać mammografii.
Pamiętaj także, że wykonanie mammografii nie wyklucza wykonywania USG piersi, te obie formy powinny stanowić wzajemne uzupełnienie. Zwłaszcza po 40 roku życia. W Polsce bezpłatną mammografię możesz wykonać co dwa lata. Nie zapominaj także o samobadaniu piersi. Jeśli nie wiesz, jak je wykonać, przeczytaj nasz poniższy materiał.
Jakie badanie w kierunku raka płuc? Ostatni moment!
Raport pt. “Krajowe profile dotyczące nowotworów 2023” wskazuje, że rak płuc wciąż stanowi główną przyczynę zgonów spowodowanych nowotworami. Problem w szczególności uwidacznia się wśród mężczyzn, to właśnie w ich przypadku w grupie nowo zdiagnozowanych nowotworów aż 18% stanowił rak płuc i była to najczęściej diagnozowana choroba. Wśród kobiet także występował wysoki wskaźnik wynoszący 14% wśród wszystkich zdiagnozowanych nowotworów.
Niestety zarówno rak jelita grubego jak i rak płuc wciąż stanowią najczęstszą przyczynę zgonu w grupie chorób nowotworowych. Odpowiedzią na ten problem kolejny raz jest profilaktyka.
Nie każdy zdaje sobie sprawę z faktu, że Ministerstwo Zdrowia w 2021 roku uruchomiło program profilaktyki w kierunku wykrywania raka płuca, który trwa do 2025 roku. A zatem wciąż wiele osób może wykonać badania zupełnie za darmo.
Kto jest najbardziej narażony na raka płuc? Skorzystaj z badań
Wspomniany program w kierunku wykrywania raka płuc ma swoje ograniczenia. Otóż jest to oferta skierowana do konkretnej grupy wiekowej oraz osób narażonych na zróżnicowane czynniki ryzyka. Tego typu pacjentom wykonuje się niskodawkową tomografię komputerową w celu weryfikacji, czy w płucach nie doszło do rozwoju zmian o charakterze nowotworowym.
Osoby w wieku 55–74 lata, które:
- mają konsumpcję tytoniu większą lub równą 20 paczkolatom i są aktywnymi palaczami,
- mają konsumpcję tytoniu większą lub równą 20 paczkolatom i rzuciły palenie na nie więcej niż 15 lat (dot. ostatniego okresu abstynencji).
Osoby w wieku 50–74 lata, które:
- mają konsumpcję tytoniu większą lub równą 20 paczkolatom i są aktywnymi palaczami,
- mają konsumpcję tytoniu większą lub równą 20 paczkolatom i rzuciły palenie na nie więcej niż 15 lat (dot. ostatniego okresu abstynencji),
ORAZ u których stwierdzono jeden z czynników ryzyka:
- z uwagi na wykonywany zawód były narażone na działanie krzemionki, berylu, niklu, chromu, kadmu, azbestu, związków arsenu, spalin silników diesla, dymu ze spalania węgla kamiennego, sadzy, ekspozycja na radon,
- chorowały na raka płuca, chłoniaka, raka głowy i szyi lub raki zależne od palenia tytoniu, np. raka pęcherza moczowego,
- osoby z bliskiej rodziny (krewni pierwszego stopnia) miały raka płuca,
- chorują na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) lub samoistne włóknienie płuc (IPF).
