E-zwolnienie – odpowiedzi na 12 ważnych pytań

E-zwolnienie to zaświadczenie lekarskie w wersji elektronicznej, w skrócie e-ZLA. Może być wystawione w trakcie wizyty u lekarza w gabinecie, wizyty domowej lub podczas usługi telemedycznej. Dowiedz się, co widzi pracodawca w twoim zwolnieniu, jak w praktyce wygląda wystawianie e-ZLA, czym jest PUE ZUS oraz w jakiej sytuacji otrzymasz zwolnienie lekarskie w wersji drukowanej.

Spis treści

1. 1. Czym jest e-zwolnienie?
2. 2. Czy każdy lekarz może wystawić e-zwolnienie?
3. 3. Jak przebiega cała procedura z e-zwolnieniem?
4. 4. Czy lekarz może wystawić e-zwolnienie podczas wideorozmowy lub czatu z pacjentem?
5. 5. Kiedy pracodawca dowie się o moim e-zwolnieniu?
6. 6. Czy każdy pracodawca musi mieć profil na PUE ZUS?
7. 7. Czy osoba, która nie ma objawów infekcji, ale ze względu na obecność koronawirusa obawia się o swoje zdrowie i z tego powodu nie chce chodzić do pracy, może otrzymać zwolnienie lekarskie?
8. 8. Czy mogę poprosić o wydruk zwolnienia lekarskiego?
9. 9. Co ze zwolnieniem na dziecko lub opiekę nad innym członkiem rodziny?
10. 10. Co się dzieje, gdy nie ma możliwości wystawienia e-zwolnienia, np. system się zawiesi?
11. 11. Czy pracodawca widzi na e-zwolnieniu kod choroby?
12. 12. Czy można zrezygnować ze zwolnienia lekarskiego i przyjść do pracy lub wziąć urlop?

1. Czym jest e-zwolnienie?

E-zwolnienie to elektroniczne zwolnienie, dzięki któremu nie musisz już dostarczać zwolnienia pracodawcy (jeśli jesteś pracownikiem) albo do ZUS (jeśli prowadzisz działalność gospodarczą). E-zwolnienie zostanie automatycznie przesłane na profil Platformy Usług Elektronicznych płatnika składek (PUE ZUS) i do systemu ZUS. Od 1 grudnia 2018 r. e-ZLA są jedyną obowiązującą formą wystawiania zwolnień lekarskich.

2. Czy każdy lekarz może wystawić e-zwolnienie?

E-zwolnienie lekarskie wystawia lekarz, który ma uprawnienia nadane mu przez ZUS, jeżeli uzna, że pacjent nie jest zdolny do wykonywania pracy. Zwolnienie elektroniczne może też wystawić upoważniony przez lekarza asystent medyczny – wpisujący w systemie informacje wskazane przez lekarza. Zwolnienie powinno być wystawione w dniu wizyty lub wykonania zabiegu. Lekarz, który nie badał chorego, nie ma prawa wystawić zwolnienia. Warto też wiedzieć, że gdy z powodu choroby lub poważnej kontuzji trafimy na SOR (lub do specjalisty), zwolnienie musi być wystawione w miejscu udzielenia pomocy.

3. Jak przebiega cała procedura z e-zwolnieniem?

Wystawienie elektronicznego zwolnienia lekarskiego (e-ZLA) trwa tylko chwilę, ponieważ system – po wpisaniu numeru PESEL – podpowiada lekarzowi większość danych, np. pracodawców (płatników składek) oraz członków rodziny. Poza tym system porównuje datę początku okresu niezdolności do pracy z zasadami wystawiania zwolnień określonymi w przepisach i z ostatnim zwolnieniem pacjenta. System podpowiada również kod literowy oraz numer statystyczny choroby.

4. Czy lekarz może wystawić e-zwolnienie podczas wideorozmowy lub czatu z pacjentem?

Wielu z nas coraz chętniej zaczyna korzystać z telemedycyny – technologii, dzięki której można pozostać w stałym kontakcie z lekarzem, bez konieczności opuszczania domu. Stanowi ona uzupełnienie standardowych usług medycznych, a w okresie pandemii i rozprzestrzeniania się koronawirusa, stała się jeszcze bardziej powszechna. Porady medyczne i kontakt z lekarzem za pośrednictwem telefonu, czatu, wideorozmowy, specjalnej aplikacji, to bezpieczna i szybka forma uzyskania konsultacji, e-recepty, e-zwolnienia czy e-skierowania na badania. W trakcie porady telemedycznej lekarz może przeanalizować wyniki badań i historię choroby pacjenta, ocenia jego zachowanie (czy jest przytomny, zorientowany, jaki ma nastrój, w jaki sposób mówi), może poprosić o pomiar parametrów życiowych (pomiar ciśnienia, tętna, temperatury, liczby oddechów, stężenia glukozy na glukometrze). Jeśli jest taka możliwość, lekarz ogląda zmiany, które wystąpiły (na zdjęciach wykonanych telefonem, wideoczat) – wysypkę, obrzęk, zmiany w gardle. Może poprosić o uciśnięcie określonego miejsca (ocena krążenia), uchwycenie fałdu skóry (ocena odwodnienia).

„Jeśli lekarz uzna, że w oparciu o posiadane informacje i dokumentację medyczną, jest w stanie wystarczająco ocenić stan zdrowia pacjenta, może wystawić e-receptę oraz e-zwolnienie. W przypadku e-recepty otrzymamy PIN, z którym należy udać się do apteki, aby wykupić potrzebne leki. E-zwolnienie natomiast przekazywane jest drogą elektroniczną bezpośrednio do ZUS. Obecnie (wypowiedź z początku kwietnia 2020 r. – przyp. red.) już 60% wszystkich porad medycznych udzielamy telefonicznie lub online. Liczbę konsultacji zdalnych zwiększyliśmy czterokrotnie w ostatnim tygodniu w porównaniu do początku roku. Porady telefoniczne i inne usługi telemedyczne specjaliści mogą realizować nie tylko z Centrów Medicover, ale również ze swoich domów” – mówi dr n. med. Piotr Soszyński, dyrektor ds. medycznego doradztwa strategicznego Medicover Polska.

5. Kiedy pracodawca dowie się o moim e-zwolnieniu?

E-ZLA wystawione przez lekarza natychmiast trafia do ZUS, a ZUS udostępnia je pracodawcy na Platformie Usług Elektronicznych ZUS (PUE ZUS) i ubezpieczonemu (pacjentowi). Dzięki temu pracownik nie musi dostarczać zwolnienia do pracodawcy. Może także obejrzeć e-ZLA, które wystawił lekarz, na swoim prywatnym profilu na PUE ZUS (strona rejestracji profilu).

6. Czy każdy pracodawca musi mieć profil na PUE ZUS?

Tak, gdy jest zobowiązany, aby przekazywać do ZUS elektronicznie dokumenty ubezpieczeniowe. Jeśli nie jest, może taki profil utworzyć dobrowolnie. Założenie profilu na PUE ZUS jest bezpłatne. Pracodawca może otrzymywać powiadomienia o wystawieniu zwolnienia e-mailem lub SMS-em.

Choć korzystanie z PUE ZUS jest wygodne, na razie nie ma obowiązku, by taki profil mieć. Jeśli płatnik do tej pory nie utworzył profilu, jest zobowiązany poinformować (pisemnie) swoich nowo zatrudnianych pracowników (w pierwszym dniu, w którym podlegają ubezpieczeniu chorobowemu) o tym, że muszą dostarczać wydruk zwolnienia, gdy zostanie ono wystawione. System poinformuje lekarza, jeśli pracodawca nie ma profilu na PUE. Wtedy pacjent otrzyma wydruk e-zwolnienia w formie papierowej. Należy go dostarczyć swojemu pracodawcy w ciągu 7 dni. Wydruk elektronicznego zaświadczenia powinien być opatrzony podpisem oraz pieczątką lekarza albo asystenta medycznego.

7. Czy osoba, która nie ma objawów infekcji, ale ze względu na obecność koronawirusa obawia się o swoje zdrowie i z tego powodu nie chce chodzić do pracy, może otrzymać zwolnienie lekarskie?

Zwolnienie lekarskie jest orzeczeniem o niezdolności pracownika do pracy. Lekarz podejmuje taką decyzję w oparciu o wywiad z pacjentem i analizę dokumentacji medycznej w przypadku e-wizyty. Jeśli wizyta odbywa się w placówce – dodatkowo na podstawie badania fizykalnego. W opisanej sytuacji, gdy u pacjenta nie występują żadne objawy chorobowe, lekarz nie ma podstaw do wystawienia zwolnienia lekarskiego.

8. Czy mogę poprosić o wydruk zwolnienia lekarskiego?

Tak. Wydruk zaświadczenia lekarskiego e-ZLA jest przekazywany ubezpieczonemu:

• W przypadku, gdy z informacji udostępnionych na profilu lekarza wynika, że płatnik składek nie posiada profilu na PUE,
• Na żądanie ubezpieczonego nawet, jeżeli płatnik składek ma profil na PUE ZUS.

Wydruk zaświadczenia lekarskiego e-ZLA jest opatrzony podpisem i pieczątką lekarza. Sporządzenie wydruku jest możliwe tylko po wystawieniu zaświadczenia lekarskiego e-ZLA, podpisaniu i wysłaniu do ZUS.

9. Co ze zwolnieniem na dziecko lub opiekę nad innym członkiem rodziny?

Rodzicom przysługuje zwolnienie na opiekę nad chorym dzieckiem do ukończenia przez nie 14. roku życia. Można też otrzymać zwolnienie na opiekę nad osobą bliską (żona, mąż, rodzice, ojczym, macocha, teściowie, dziadkowie, wnuki, rodzeństwo), ale pod warunkiem prowadzenia z nią wspólnego gospodarstwa domowego. Dzięki tzw. specustawie – specjalnej ustawie dotyczącej szczególnych rozwiązań w walce z epidemią koronawirusa – rodzicom dzieci w wieku do lat 8, przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola, szkoły lub klubu dziecięcego. Wszelkie informacje znajdują się na stronie www.zus.pl, można też skorzystać z infolinii 22 290 87 01 (numer obsługi w sprawie zasiłków opiekuńczych, czynny pn.–pt. 7-15). Dodatkowy zasiłek opiekuńczy (w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku) przysługuje rodzicom lub opiekunom prawnym dzieci, którzy:

• Opiekują się dzieckiem poniżej 8. roku życia (z zasiłku można korzystać nie dłużej niż do dnia poprzedzającego ósme urodziny dziecka),
• Są objęci ubezpieczeniem chorobowym (np. są pracownikami, zleceniobiorcami, osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą).

10. Co się dzieje, gdy nie ma możliwości wystawienia e-zwolnienia, np. system się zawiesi?

Zostanie wystawione zaświadczenie lekarskie w trybie alternatywnym. Dzieje się tak w razie braku połączenia internetowego (np. w czasie wizyty domowej u ubezpieczonego) lub braku możliwości podpisania zaświadczenia. W takich sytuacjach, lekarz ma możliwość skorzystania z formularzy, które mają postać zaświadczenia lekarskiego, uprzednio wydrukowanych z systemu teleinformatycznego.

Każdy wydrukowany przez lekarza (z jego profilu) formularz ma unikalny identyfikator (serię i numer) i jest zarejestrowany w systemie. Zaświadczenie lekarskie wystawione w trybie alternatywnym nie zawiera numeru statystycznego choroby ubezpieczonego. W dniu badania lekarz przekazuje ubezpieczonemu zaświadczenie lekarskie opatrzone jego pieczątką i podpisem. Ubezpieczony jest zobowiązany przekazać je płatnikowi składek, nawet jeżeli ma on profil na PUE.

11. Czy pracodawca widzi na e-zwolnieniu kod choroby?

Nie. E-ZLA dla płatnika składek nie zawiera numeru statystycznego choroby. Takie rozwiązanie chroni prywatność pracownika.

12. Czy można zrezygnować ze zwolnienia lekarskiego i przyjść do pracy lub wziąć urlop?

Jeśli lekarz już wystawił e-ZLA a dana osoba stwierdzi, że nie chce korzystać ze zwolnienia, powinna ustalić dalsze postępowanie ze swoim pracodawcą. To już nie pozostaje w gestii ZUS.

Joanna Karwat