Darowizną na leczenie podziel się z fiskusem

Czy i kiedy darowizna na leczenie może być zwolniona z podatku? Coraz więcej osób zmagających się z nowotworami, potrzebujących kosztownych leków czy rehabilitacji szuka pomocy w fundacjach, na konta których ludzie dobrej woli wpłacają datki. Niestety, zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem, osoby obdarowane przez fundacje powinny zapłacić od takich darowizn podatek.

Kiedy darowizna na leczenie jest zwolniona z podatku? Zasady płacenia podatków przez osoby fizyczne regulują w Polsce przede wszystkim dwie ustawy: ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) i ustawa o podatku od spadków i darowizn. Ustawa o PIT obejmuje dochody wynikające z nieodpłatnych świadczeń uzyskanych przez konkretną osobę, z wyjątkiem darowizn. Te ostatnie opodatkowuje ustawa o darowiznach. Obie zwalniają z opodatkowania przysporzenia majątkowe wynikające z podarowania pieniędzy, rzeczy lub dokonania innych nieodpłatnych świadczeń przez najbliższą rodzinę.
Wystarczy dochować określonych wymogów, a w szczególności we właściwym terminie poinformować o darowiźnie organy podatkowe i odpowiednio je udokumentować (np. przelewem bankowym). Ale co się dzieje, gdy darczyńcami są osoby obce, wpłacające swoje pieniądze dla osób potrzebujących pomocy z powodu choroby czy niepełnosprawności?

Darowizna od fundacji

Pomoc przekazywana przez fundacje może pochodzić z dwóch źródeł. Pierwsze to darowizny od ofiarodawców na rzecz konkretnych osób (darowizny ukierunkowane). Drugie zaś to wpłaty bez wskazania osoby, do której powinny trafić, oraz inne dochody fundacji. Pomoc ze strony fundacji może mieć różne formy. I tak: fundacja może przekazać podopiecznemu gotówkę lub też opłacić jego rachunki, nie dając pieniędzy bezpośrednio do ręki. To rodzi określone skutki podatkowe. Darowizna jest opodatkowana podatkiem od spadków i darowizn. Natomiast inne nieodpłatne świadczenia lub świadczenia w naturze są opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Ale ani w ustawie o PIT, ani w ustawie o podatku od darowizn nie ma jasnych zapisów mówiących o kompleksowym zwolnieniu z opodatkowania pomocy otrzymanej od organizacji pożytku publicznego.
Co z tego wynika?
Otóż podopieczny fundacji nie zapłaci podatku, jeżeli łączna wartość darowizn przekazanych przez fundację jednej osobie w ciągu 5 lat nie przekroczy kwoty 4902 zł. Na szczęście dla podopiecznych fundacji, urzędy skarbowe korzystnie interpretują przepisy w przypadku wpłacania na konto fundacji darowizn przeznaczonych dla konkretnego chorego. Jeżeli cztery osoby wpłacą na rzecz chorego kwotę niższą niż 4902 zł, to, pomimo iż fundacja przekaże choremu łącznie 19608 zł, każda z darowizn może być traktowana oddzielnie. W związku z tym cała kwota 19608 zł będzie wolna od podatku. Jednak dotyczy to tylko sytuacji, gdy wpłacając pieniądze na konto, np. fundacji, wskazujemy konkretną osobę, do której mają one trafić.

1 procent podatku

Zgodnie z prawem podatnik może zadysponować, że 1 procent podatku, który powinien zapłacić, zostanie przekazany na rzecz fundacji lub konkretnej osoby będącej pod jej opieką. Podatku, który przestał być własnością wpłacającego. W tej sytuacji nie można mówić o darowiznach od podatnika na rzecz konkretnego chorego, nawet jeśli został on wskazany jako końcowy beneficjent 1 proc. podatku w zeznaniu PIT.
Są jednak dwie możliwości, które pozwalają fundacjom tak zagospodarować środki pochodzące z 1 procenta podatków, aby obdarowani nimi nie musieli odprowadzić do fiskusa kolejnego podatku.

• Jeżeli fundacja z tych pieniędzy chce wspomóc podopiecznego w formie darowizny w rozumieniu kodeksu cywilnego, to wolna od podatku pozostaje kwota 4902 zł.
• Jeśli okaże się, że z jednoprocentowych wpłat uzbierało się kilkadziesiąt tysięcy złotych, to trzeba – poruszając się w ramach obowiązującego prawa – przejść na grunt ustawy o PIT.

Ustawa o PIT zwalnia z opodatkowania świadczenia z pomocy społecznej, którą mogą prowadzić także organizacje pożytku publicznego. Jeśli więc fundacja czy stowarzyszenie ma w swoim statucie zapis o świadczeniu pomocy społecznej, a poza tym istnieją jasno określone kryteria, komu pomoc ta przysługuje, obdarowana przez nią osoba będzie zwolniona z podatku.
Zwolnienie z opodatkowania w ramach pomocy społecznej nie ma limitu wynikającego z ustawy o PIT, a więc teoretycznie można by podopiecznemu przekazać w formie nieodpłatnych usług, świadczeń, opłacenia procedur medycznych itp. nieograniczoną kwotę. Dobrze byłoby jednak, by Ministerstwo Finansów wydało ogólną interpretację podatkową (mającą zastosowanie do wszystkich zainteresowanych, a nie tylko proszących o indywidualne interpretacje) wyjaśniającą szczegółowo, w jakim zakresie można korzystać z tego zwolnienia.

Anna Jarosz

Konsultacja: Piotr Maksymiuk