Czy można brać kwas foliowy nie będąc w ciąży? Nawet trzeba, sprawdź dlaczego

Witamina B9 – co o niej wiesz? Że należy do witamin z grupy B... i no właśnie, mało kto kojarzy witaminę B9, a to dlatego, że zwykle nazywana jest inaczej. Witamina B9 to nic innego, tylko kwas foliowy. A kwas foliowy to z kolei substancja nieodmiennie kojarzona z ciążą. Tymczasem kwas foliowy to cenny składnik, który powinien być stałym elementem każdej zdrowej diety.

Kwas foliowy - wpływ na organizm 

Kwas foliowy, czyli witamina B9, zaliczana jest do folianów. Kwas foliowy wpływa m.in. na dojrzewanie komórek nerwowych. Ma także rolę w procesach krwiotwórczych. Wpływa na poziom homocysteiny we krwi.

A warto dodać, że podwyższony poziom tego aminokwasu przekłada się na zwiększone ryzyko chorób serca i układu krążenia, a także chorób neurodegeneracyjnych, jak choroba Alzheimera.

W przypadku osób w ciąży, kwas foliowy jest niezbędny dla zapobiegania wadom cewy nerwowej u rozwijającego się płodu.

Ale, jak już powiedziano wcześniej, kwas foliowy ma znaczenie dla zdrowia nie tylko kobiet ciężarnych i powinny o nim pamiętać też zarówno kobiety niebędące w ciąży i nieplanujące ciąży, jak i mężczyźni.

Niedobór witaminy B9 (kwasu foliowego) - niepokojące objawy

Niedobór kwasu foliowego może powodować szereg nieprzyjemnych oi niekiedy niebezpiecznych dla zdrowia i życia dolegliwości, takich jak:

• uczucie nieuzasadnionego innymi czynnikami zmęczenia
• zaburzenia snu
• rozdrażnienie
• zaburzenia koncentracji i pamięci, osłabienie zdolności umysłowych, nasilenie objawów otępiennych
• stany zapalne warg, stany zapalne języka
• przedwczesne siwienie
• bladość powłok skórnych
• drętwienie kończyn
• stany psychotyczne i depresyjne
• stany zapalne
• bóle głowy
• zaburzenia mowy
• zaburzenia widzenia
• zwiększone ryzyko niedokrwistości megaloblastycznej
• zwiększone ryzyko osteoporozy
• zaburzenia oddychania
• zaburzenia ze strony układu pokarmowego

Poważny niedobór kwasu foliowego u rozwijającego się płodu może powodować wady cewy nerwowej płodu, w tym m.in. rozszczep kręgosłupa, bezmózgowie, przepukliny mózgowe i rdzeniowe.

Niektóre badania wskazują, że niedobory kwasu foliowego mogą powodować zwiększone ryzyko rozwoju nowotworów m.in. jelit, płuc, trzustki, kobiecych narządów rodnych, takich jak jajniki i macica.

Przyczyny niedoborów kwasu foliowego (witaminy B9)

Jakie są przyczyny niedoborów kwasu foliowego? Wśród najczęstszych powodów, wskutek których dochodzi do zbyt niskiego poziomu witaminy B9, wymienia się: 

• niedobory innych witamin z grupy B, jak B6 i B12
• niedobory witaminy C
• palenie tytoniu, picie alkoholu
• marskość wątroby
• stany zapalne jelit, m.in. choroba Leśniowskiego-Crohna
• stosowanie antykoncepcji hormonalnej
• zaburzenia wydzielania niektórych enzymów
• konieczność częstych dializ
• niewłaściwie skomponowana dieta uboga w warzywa.
• niedoborom kwasu foliowego sprzyja stosowanie niektórych leków, które wchodzą w interakcje z witaminą B9, takich jak niektóre leki przeciwzapalne, przeciwpadaczkowe, barbiturany, antybiotyki i inne.

Kwas foliowy - naturalne źródła

Co istotne, kwas foliowy przyjmowany z pożywieniem nie jest biologicznie aktywny. Aktywacja następuje przez przekształcenie go w organizmie, ale więcej niż co trzecia osoba w Europie ma problemy powodujące zaburzenia tego procesu. W efekcie niezbędne jest przyjmowanie kwasu foliowego w postaci syntetycznej.

Naturalne źródła kwasu foliowego to m.in.:

• warzywa: glównie te ciemnozielone np. brokuły, brukselka, jarmuż, kapusta włoska, kalafior, natka pietruszki, szpinak,nasiona roślin strączkowych, jak groszek czy bób, a także pomidory
• owoce, jak cytrusy, awokado
• drożdże
• orzechy
• produkty zbożowe (niektóre rodzaje są dodatkowo wzbogacane o kwas foliowy)
• produkty odzwierzęce: jajka i wątróbka

Jednak należy mieć na uwadze, że syntetyczny kwas foliowy jest przyswajany w znacznie wyższym stopniu niż naturalny. Dlatego nawet zbilansowana dieta może nie uchronić przed niedoborem kwasu foliowego. 

Po co brać kwas foliowy? 

Kwas foliowy ma bardzo istotny wpływ na organizm. Dlatego powinni go brać osoby niezależnie od płci i wieku. Oto aspekty, na które ma wpływ zażywanie kwasu foliowego: 

• wytwarzanie osłonki mielinowej włókien nerwowych
• wpływ na prawidłową pracę układu pokarmowego
• wpływ na prawidłowy poziom homocysteiny
• synteza kwasów nukleinowych, metylacja i naprawa DNA
• procesy krwiotwórcze
• prawidłowa praca serca i układu krążenia – niedobory kwasu foliowego mogą zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, jak m.in. udar, miażdżyca, zakrzepica i inne
• prawidłowa płodność – spermatogeneza, dojrzewanie komórek jajowych, implantacja
• korzystny wpływ na redukowanie stanów zapalnych
• działanie wspomagające u pacjentek z zespołem policystycznych jajników
• sprzyjanie utrzymaniu prawidłowego poziomu cukru we krwi, łagodzenie insulinooporności i powikłań cukrzycowych
• zmniejszanie ryzyka rozwoju niektórych nowotworów

Kwas foliowy - ile zażywać? Dawkowanie witaminy B9 

Dawki kwasu foliowego są zależne od wieku, masy ciała, ogólnej kondycji pacjenta, ciąży i karmienia piersią. Szacunkowe dobowe dawki kwasu foliowego wynoszą:

• dla dzieci: 0,15 – 0,3 mg,
• dla młodzieży i dorosłych: 0,4 mg,
• dla kobiet z powikłaniami ciążowymi w wywiadzie: 0,8 mg.

W uzasadnionych przypadkach doustne dawkowanie może być zastąpione dożylnym. Dopuszczalna dobowa dawka to 1 mg na dobę (z wyjątkiem indywidualnych sytuacji, gdy zalecono inaczej).

Czy można przedawkować kwas foliowy? 

Objawy przedawkowania kwasu foliowego obejmują m.in. dolegliwości ze strony układu pokarmowego, zaburzenia snu, splątanie, zaburzenia nastroju.

Przy długotrwałym narażeniu na zbyt duże dawki może wystąpić zwiększone ryzyko rozwoju niektórych nowotworów i zwiększone ryzyko zawału. Nadmiar kwasu foliowego bywa również stwierdzany w przypadkach niedoborów witaminy B12 lub innych witamin z grupy B.

Katarzyna Głuszak