Co zrobić, gdy użądli szerszeń?

Szerszenie budzą uzasadniony lęk – ich użądlenia nie tylko są bardzo bolesne, ale niejednokrotnie też mogą skończyć się pobytem w szpitalu, poważnymi powikłaniami, a nawet śmiercią. Użądlenia szerszenia są groźne dla wszystkich, ale szczególnie dla alergików i małych dzieci. Co zrobić, gdy użądli cię szerszeń? I jak postępować, kiedy szerszeń użądli dziecko?

Szerszeń europejski, inaczej zwany szerszeniem groźnym, to owad, który powszechnie występuje na terenie całej Polski. Łatwo go spotkać na łąkach, w parkach, ogrodach, a nawet na placu zabaw, ulicy czy we własnej sypialni – ze względu na to, że naturalne siedliska szerszeni zostały w dużej mierze zniszczone lub zanikły m.in. na skutek uprzemysłowienia i wycinania lasów, szerszenie coraz częściej przebywają na terenach zamieszkałych przez ludzi.

W naturalnych warunkach szerszenie budują gniazda w dziuplach i w koronach drzew liściastych (przede wszystkim dębów), ale coraz częściej można je spotkać również na poddaszach i strychach, ptasich budkach lęgowych, pod okapami dachu czy nawet w zagłębieniach i dziurach w ścianach budynków.

Spis treści

1. Jak wygląda szerszeń?
2. Czy użądlenie szerszenia może zabić?
3. Co zrobić, gdy użądli szerszeń?

Jak wygląda szerszeń?

Szerszeń z wyglądu przypomina osę, jednak łatwo go od niej odróżnić po rozmiarze – przeciętnie szerszenie mają około 2-3 cm długości (królowa tego gatunku osiąga długość ok. 3,5 cm), są więc największe spośród z owadów, które mogą nas żądlić.

Żyjące na terenie Polski szerszenie mają czarny tułów w rude plamy i żółty odwłok w czarne pasy. Na ich głowie zaś jest dobrze widoczna żółta plama.

Zobacz galerię 6 zdjęć

Czy użądlenie szerszenia może zabić?

Szerszenie są mniej agresywne od os i trudniej jest je sprowokować do ataku. Jednak gdy już użądlą, ich ugryzienia są dużo bardziej bolesne, a reakcje po użądleniu cięższe,  niż po użądleniu pszczół lub os. Żądło szerszenia jest bowiem dużo większe (dlatego użądlenie boli bardziej). Poza tym podczas ataku szerszeń uwalnia większą ilość jadu. O ile osa wstrzykuje  do 3,1 mikrogramów jadu, a pszczoła – ok. 70-80 mikrogramów jadu, o tyle szerszeń – nawet 260 mikrogramów (jeśli podczas ataku opróżni cały worek jadowy).

Dlatego właśnie reakcja po użądleniu szerszenia może być bardzo groźna – a użądlenie przez kilka szerszeni w tym samym czasie może wywołać groźną reakcję toksyczną. Po użądleniu przez szerszenia może także dojść do wstrząsu anafilaktycznego.

Co zrobić, gdy użądli szerszeń?

Warto wiedzieć, że szerszenie jako jedyne z owadów błonkoskrzydłych mogą żądlić również nocą. Gdy użądli szerszeń, jak najszybciej trzeba usunąć żądło – ale trzeba to zrobić bardzo delikatnie, by nie uszkodzić woreczka jadowego i nie wycisnąć reszty jadu.

Następnie trzeba przyłożyć zimny okład, np. z lodu.

Dalsze postępowanie zależy od tego, jak organizm zareagował na użądlenie.

Po użądleniu szerszenia może pojawić się:

• obrzęk
• rumień
• gorączka 
• ból głowy
• uczucie rozbicia
• dreszcze
• nadmierna senność

W przypadku obrzęku i rumienia miejsce użądlenia wystarczy schłodzić. Jednak jeśli pojawią się objawy ogólnoustrojowe, konieczna jest szybka konsultacja z lekarzem.

Szybka pomoc medyczna jest konieczna w sytuacji, kiedy jedną osobę ukąsiło naraz kilka szerszeni: wówczas stężenie toksyn może doprowadzić do zaburzeń w pracy narządów wewnętrznych, w tym wątroby i nerek, lub nawet do uszkodzenia mięśnia sercowego.

Bardzo groźne jest użądlenie w błonę śluzową gardła (jeśli połkniemy owada np. jedząc lody lub pijąc słodki napój). Wówczas obrzęk nasady języka lub okolicy gardła, jaki pojawi się po użądleniu, może uniemożliwić oddychanie. W takiej sytuacji osoba użądlona musi szybko dostać do ssania lód lub zimny napój, co opóźni obrzęk. Konieczna jest również szybka pomoc medyczna.

Użądlenie szerszenia jest bardzo niebezpieczne dla osób uczulonych na jad owadów błonkoskrzydłych. Takie osoby muszą mieć zawsze przy sobie zestaw przeciwwstrząsowy (adrenalinę w ampułkostrzykawce, doustny glikokortykosteroid oraz lek antyhistaminowy), a leki muszą być w odliczonej, gotowej do zażycia dawce.

Katarzyna Hubicz