Amoniak, żelazo, a nawet spalone włosy. Co nam mówi nietypowy zapach kupy?

Zapach stolca to dla lekarza ważny wskaźnik zdrowia. Jednak dla wielu osób to temat wstydliwy i zwykle lekarzowi o nim nie mówimy, nawet jeśli coś nas niepokoi. Warto jednak przełamać wstyd, zwłaszcza gdy z dnia na dzień ten zapach staje się "dziwny". Taka zmiana może bowiem świadczyć o problemach z nerkami, układem pokarmowym, a nawet o nowotworze.

Stolec, oprócz resztek niestrawionego pokarmu, złuszczonego nabłonka jelit, soków trawiennych i bytujących w przewodzie pokarmowym mikroorganizmów, zawiera również wiele lotnych związków organicznych, będących produktami ubocznymi procesów trawienia.

To m.in. aceton, metan, gaz siarkowy czy benzaldehyd, które nadają kupie charakterystyczną, dość nieprzyjemną woń. Ich ilość i proporcje zależą od diety, ale też od toczących się w organizmie procesów chorobowych. Dlatego zapach stolca niekiedy może wskazywać na potencjalne problemy zdrowotne.

Twoja kupa dziwnie pachnie? To możliwe przyczyny

Ponieważ zapach stolca w dużej mierze zależy od diety, sam fakt, że jest on inny niż zwykle, nie musi wcale budzić niepokoju. Tym niemniej taką zmianę warto obserwować, zwłaszcza gdy utrzymuje się mimo powrotu do normalnej diety, albo wydaje się dziwny lub jest trudny do zniesienia.

O czym może świadczyć nietypowy zapach stolca?

• stolec o zapachu przypominającym spalone włosy lub zapałki  - świadczy o obecności w diecie dużej ilości pokarmów bogatych w siarkę, zwłaszcza cebuli, czosnku i warzyw krzyżowych: kapusty, brokułów, kalafiora, brukselki, rzodkiewki czy boćwiny. Może się również pojawić na skutek przyjmowania leków, w tym antybiotyków, leków przeciwcukrzycowych i leków moczopędnych. Jego przyczyną może być również zespół złego wchłaniania w przebiegu zespołu jelita drażliwego lub celiakii .
• zapach przypalonego popcornu - może to być efekt niekontrolowanej cukrzycy lub przyjmowania leków. Opublikowane w Diabetes Care badania wykazały, że popularny lek obniżający poziom glukozy we krwi - metformina - sprawia, że nadmiar cukru może być wydalany wraz ze stolcem, W jelitach zachodzą wówczas procesy fermentacji, na skutek których uwalniane są lotne związku organiczne o zapachu przypominającym woń spalonego popcornu.
• metaliczny, żelazny zapach  - może wskazywać na obecność krwi w kale, związanej z hemoroidami lub krwawieniem z przewodu pokarmowego, wywołanego na skutek choroby Leśniowskiego-Crohna, wrzodów lub nawet nowotworu. Wówczas zmienia się zwykle nie tylko zapach, ale też kolor stolca. W takim przypadku trzeba szybko skonsultować się z lekarzem. Inną możliwą przyczyną jest przyjmowanie preparatów żelaza.
• zapach chemikaliów lub spalonej gumy - jest ostry, drażniący i zwykle ma związek z przyjmowaniem leków, przede wszystkim antybiotyków, które zaburzyły skład flory bakteryjnej jelit. Inną przyczyną mogą być infekcje pasożytnicze.
• zapach amoniaku - stolec pachnący amoniakiem może sugerować chorobę nerek lub wątroby, ale też odwodnienie oraz spożywanie zbyt dużych ilości białka. Amoniak jest bowiem produktem ubocznym procesów metabolizmu białek.

Nietypowy zapach stolca. Kiedy do lekarza?

Zapach stolca zmienia się w zasadzie codziennie. Na potencjalne problemy zdrowotne może  jednak wskazywać nagła i nietypowa zmiana zapachu - przy czym nie zawsze towarzyszą jej zmiany koloru czy konsystencji kału.

Z lekarzem warto skonsultować się wtedy, gdy do takiej zmiany doszło bez wyraźnego powodu (np. bez jednoczesnej zmiany diety czy przyjmowania leków). Taka konsultacja jest wskazana wówczas, kiedy:

• stolec ma również nietypowy kolor lub konsystencję
• widać na nim pasma krwi lub śluzu
• odczuwasz ból brzucha lub inne problemy trawienne (np. silne gazy)
• dziwny zapach stolca utrzymuje się lub nasila.

Katarzyna Hubicz