Aborcja farmakologiczna: na czym polega i jak ją przeprowadzić?

Aborcja farmakologiczna to przerwanie ciąży przy użyciu środków farmakologicznych. Aborcja farmakologiczna przebiega etapowo i można ją przeprowadzić w domu. Na czym dokładnie polega procedura aborcji farmakologicznej?

Aborcja farmakologiczna (ang. medical abortion) nazywana jest także domową, bo procedurę tę kobieta może przeprowadzić w warunkach domowych. Jednak w wielu krajach świata aborcji farmakologicznej, podobnie jak innych rodzajów zabiegów terminacji ciąży dokonuje się pod opieką lekarza.

Kiedy można przeprowadzić aborcję farmakologiczną? Jakich środków używa się do aborcji farmakologicznej i jak się ją wykonuje?

Spis treści

1. Aborcja farmakologiczna: co to jest?
2. Aborcja farmakologiczna: kiedy?
3. Aborcja farmakologiczna: substancje
4. Aborcja farmakologiczna: przebieg
5. Aborcja farmakologiczna: objawy po aborcji
6. Aborcja farmakologiczna: kiedy do lekarza?
7. Aborcja farmakologiczna: przeciwwskazania
8. Aborcja farmakologiczna: skuteczność

Aborcja farmakologiczna: co to jest?

Aborcja farmakologiczna to terminacja ciąży przy użyciu odpowiednich środków farmakologicznych. Środki te hamują rozwój zarodka płodu i wywołują krwawienie z dróg rodnych, podczas którego jest on usuwany z organizmu kobiety. Środki te nazywane są też potocznie: tabletkami poronnymi.

Aborcja farmakologiczna: kiedy?

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), zabiegu terminacji ciąży przy pomocy środków farmakologicznych można dokonać do 24 tygodnia ciąży. Przy czym – w 1. trymestrze ciąży (do 12 tygodnia) realizacja tej procedury nie wymaga kontroli lekarskiej.

Aborcja farmakologiczna: substancje

W procedurze aborcji farmakologicznej podaje się (doustnie i/lub dopochwowo) zwykle dwie substancje. Pierwsza z nich zawiera składnik aktywny o nazwie: mifepriston, który niszczy trofoblast (warstwę zewnętrznych komórek błony płodowej, czyli kosmówki) lub uszkadza zarodek. Druga substancja, podawana od 36 do 48 godzin po pierwszej, to terapeutyk z grupy prostaglandyn (misoprostol lub gemeprost), który wywołuje skurcze macicy i prowadzi do wydalenia zarodka wraz z wyściółką macicy.

Inną metodą aborcji farmakologicznej jest podanie samych prostaglandyn. Sposób ten ma niższą skuteczność i poronienie następuje później, niż w przy 1 metodzie.

Polska: mifipreston nie jest u nas zarejestrowany jako lek, ale można go sprowadzić na użytek własny z zagranicy; prostaglandyny są u nas zarejestrowane jako substancje czynne w lekach na inne schorzenia, np. choroby stawów lub wrzody przewodu pokarmowego (np. wrzody żołądka), ale nie jako środek poronny.

Aborcja farmakologiczna: przebieg

Aborcja farmakologiczna u każdej kobiety przebiega inaczej. W procedurze przy pomocy samych prostaglandyn, krwawienie może wywołać już pierwsza dawka substancji, ale zarodek może się wydalić nawet po 2 dniach.

W procedurze dwuskładnikowej, zażycie 1 tabletki mifepristonu zwykle nie daje żadnych objawów. U niektórych kobiet może wystąpić niewielkie plamienie lub lekkie mdłości. Do poronienia dochodzi wtedy rzadko, choć może się to zdarzyć.

Krwawienie zaczyna się po pierwszej lub drugiej dawce prostaglandyn. Wtedy też dochodzi do faktycznego poronienia. Procesowi temu towarzyszą takie objawy jak:

• dreszcze
• biegunka
• skurcze macicy

Krwawienie po aborcji farmakologicznej utrzymuje się przez 1 do 2 tygodni. Czas trwania krwawienia zależy od m.in. długości ciąży, jej osadzenia, indywidualnych cech zdrowotnych kobiety.

Wraz z krwią, z organizmu usuwane są także kawałki nabłonka macicy podobne do tych wydalanych podczas menstruacji. Zmiana koloru wydzieliny z intensywnie czerwonego na coraz bardziej brunatny, po bezbarwny śluz jest objawem procesu gojenia się macicy.

Krwawieniu towarzyszy ból o różnym nasileniu – od takiego, który kobieta zwykle odczuwa przy menstruacji, po ból porodowy. Dolegliwości bólowe to kwestia indywidualna. Niektóre panie wykonują wówczas swoje zwykłe obowiązki, albo czują przypływ siły, a inne cierpią nie mogąc się poruszać.

Ból maleje po podaniu środków przeciwbólowych, czasem przy pomocy innych doraźnych środków (np. aktywności ruchowe, lub gorących okładów) oraz wraz z upływem czasu i zmniejszania się krwawienia.

Aborcja farmakologiczna: objawy po aborcji

Głównym objawem po tego rodzaju aborcji jest krwawienie, które nie tylko towarzyszy samemu poronieniu, ale utrzymuje się także po nim. Z czasem krwawienie przechodzi w plamienie, które może trwać przez kilka, kilkanaście dni. Miesiączki w normalnym, stałym cyklu wracają zwykle ok. 4-5 tygodni po wykonaniu procedury.

Krwawienie zwiększa ryzyko wystąpienia infekcji intymnych, dlatego w tym czasie szczególnie należy dbać o odpowiednią higienę m.in.: nie używać tamponów, ale podpasek, brać prysznic zamiast kąpieli, powstrzymać się od irygacji pochwy i stosunków seksualnych – chyba, że z użyciem prezerwatywy.

Inne objawy występujące po procedurze aborcji farmakologicznej to:

• bóle brzucha – przypominają bóle miesiączkowe, umiejscowione w dole brzucha, między jajnikami, czasem z większym natężeniem po jednej stronie, utrzymują się do kilku dni po aborcji
• skurcze macicy
• wyczerpanie
• obolałe piersi, czasem z wyciekającą wydzieliną – przechodzi zwykle po 1-2 tygodniach od aborcji
• nudności
• wymioty
• bóle głowy
• zawroty głowy
• biegunka
• podwyższona temperatura

Aborcja farmakologiczna: kiedy do lekarza?

Przeprowadzenie procedury aborcji farmakologicznej wymaga lub nie wymaga kontroli lekarza. To zależy od prawodawstwa aborcyjnego w danych państwie.

W wielu krajach prawo nakazuje, aby kobieta, która chce dokonać aborcji farmakologicznej odbyła 2 wizyty lekarskie. Podczas pierwszej lekarz określa stopień zaawansowania ciąży, upewnia się, że nie jest to ciąża pozamaciczna oraz, że pacjentka nie ma żadnych chorób, które są przeciwwskazaniem do wykonania aborcji farmakologicznej. Następnie lekarz podaje pacjentce 1 dawkę substancji. Drugą dawkę, kobieta otrzymuje do domu i tam ją sobie sama aplikuje po 1-2 dniach od pierwszej.

W Polsce, kontrola lekarska przed lub po aborcji farmakologicznej nie jest konieczna. Decyzja, czy poddać się badaniom lekarskim lub badaniu USG zależy od kobiety. Są jednak sytuacje, gdy interwencja medyczna jest konieczna. Zazwyczaj jest to wywiązujący się w macicy stan zapalny.

Trzeba szybko zgłosić się do lekarza, gdy po kilku dniach od przyjęcia substancji ból w podbrzuszu nasila się zamiast maleć, utrzymuje się podwyższona temperatura, a wydzielina z pochwy ma gnijący zapach. Wtedy konieczne jest łyżeczkowanie macicy, albo podanie dodatkowej dawki prostaglandyn, bo te objawy oznaczają, że nie oderwały się od niej wszystkie tkanki.

Aborcja farmakologiczna: przeciwwskazania

Przeciwwskazaniami medycznymi do przyjęcia przez kobietę substancji poronnych są:

• porfiria o podłożu genetycznym
• niedoczynność nadnerczy
• niewydolność wątroby
• ciąża pozamaciczna – podejrzewana lub stwierdzona
• silna reakcja alergiczna na substancje - u kobiet, które aborcji farmakologicznej już dokonywały.

Aborcja farmakologiczna: skuteczność

Aborcja farmakologiczna jest skuteczna w ok. 95 proc. procedur. U 3 kobiet na 100 może dojść do poronienia częściowego lub nie ma go w ogóle, a wtedy konieczna jest interwencja chirurgiczna.

Z danych amerykańskich wynika, że po aborcji farmakologicznej, u 39 proc. kobiet stwierdzono silne krwawienie z dróg rodnych, infekcje u ok. 11. proc. oraz kilka przypadków śmiertelnego zakażenia bakterią Clostridium sordellii - laseczką zgorzeli gazowej.

Czytaj też:

• Aborcja eugeniczna: na czym polega aborcja eugeniczna?
• Aborcja w Polsce: kiedy można dokonać aborcji?

Magdalena Gajda