Zmęczenie, problemy ze snem, kołatanie serca? Ta choroba zagraża życiu, a jest rzadko diagnozowana

To problem zdrowotny z pogranicza neurologii i endokrynologii. Najczęstsza przyczyna tężyczki to niedobór wapnia, który zaburza równowagę elektrolitową, a ta może się objawiać na dziesiątki sposobów. Tężyczka prawdopodobnie występuje dość często, ale rozpoznawana jest rzadko, zwykle po frustrującej wędrówce pacjenta od lekarza do lekarza.

W sumie nie jest chorobą, a raczej zespołem objawów, czymś, co specjaliści nazywają stanem patofizjologicznym. Nietrudno wykryć tężyczkę - test tężyczkowy trwa ok. 30 minut, wynik uzyskuje się od razu. Zazwyczaj leczenie okazuje się bardzo skuteczne i niezbyt skomplikowane - trzeba uzupełnić wapń i inne pierwiastki oraz witaminy, których poziom często także jest obniżony przy tężyczce.

W zasadzie niełatwo odpowiedzieć, dlaczego badanie w kierunku tężyczki u pacjentów, którzy mają jej objawy, zlecane jest tak rzadko. Fakt, często są niespecyficzne i zróżnicowane, ale po badaniu EMG (w nim mieści się test tężyczkowy) można ją przecież skreślić z listy podejrzanych lub rozpocząć skuteczne leczenie.

Dwie tężyczki - o co chodzi

Specjaliści rozróżniają dwa rodzaje tężyczki: jawną i utajoną. Ta pierwsza daje zwykle dość szybko rozpoznawane objawy, wiąże się też z zaburzeniami hormonalnymi. Utajona, zgodnie z nazwą, stanowi większe wyzwanie diagnostyczne.

Tężyczka jawna

Tężyczkę jawną charakteryzuje wzmożona pobudliwość nerwowo-mięśniowa przy współistniejących zaburzeniach hormonalnych. Objawia się drętwieniem i parestezjami (zaburzonym czuciem) w okolicach ust, języka, dłoni i stóp, a także napadowymi skurczami mięśni twarzy, dłoni i stóp, którym może towarzyszyć stan przedomdleniowy lub omdlenie.

Najczęstszymi przyczynami tężyczki jawnej to uszkodzenie lub choroby przytarczyc, np. po operacji tarczycy, radioterapia okolic szyi, ostre zapalenie trzustki i inne choroby upośledzające wchłanianie wapnia, zespół upośledzonego wchłaniania wapnia w jelitach, znaczny niedobór witaminy D, stany wyniszczenia organizmu (alkoholizm, nowotwór).

Tężyczka utajona

Tu objawy mogą być nietypowe i wystąpić także przy prawidłowym stężeniu wapnia we krwi, a wiązać się z niedoborem magnezu i potasu.

Dla tężyczki utajonej typowe są zróżnicowane objawy neurologiczne. Przykładowo:

• duszność
• napady lękowe
• drżenie całego ciała
• mrowienie kończyn
• kołatanie serca
• przewlekłe zmęczenie
• ogólne osłabienie
• skurcz krtani
• uczucie ciała obcego w gardle
• wzmożone napięcie nerwowe
• obniżenie nastroju
• bezsenność
• zaburzenia pamięci
• zaburzenia koncentracji
• zaburzenia mowy ("zacinanie się")
• nadmierna potliwość
• wychłodzenie ciała
• "kłucie" serca, kołatanie
• bóle w nadbrzuszu.

Tężyczka - kto należy do grupy ryzyka

Ten ogrom objawów w tężyczce utajonej sprawia, że pacjenci często szukają pomocy u wielu specjalistów, w tym u psychiatry, bywają podejrzewani o padaczkę. Zdarza się też, że ich objawy są lekceważone.

Chociaż tężyczka znacząco obniża jakość życia, zwykle nie stanowi dla niego zagrożenia. Są jednak wyjątki. przy skurczach krtani, oskrzeli, dusznościach, możliwe jest nawet uduszenie.

Tężyczka utajona to przede wszystkim problem ludzi młodych, przed 50. rokiem życia, aktywnych zawodowo. Wśród pierwotnych przyczyn wymienia się predyspozycje genetyczne, choroby nerek czy przewlekłe biegunki, ale z pewnością jest ich więcej i wszystkich wciąż nie znamy.

Jak zdiagnozować tężyczkę

Zarówno tężyczkę jawną, jak i utajoną, można rozpoznać za pomocą próby tężyczkowej (próby ischemicznej, testu tężyczkowego).

To badanie powoduje pewien dyskomfort, ale z pewnością mniejszy niż sam problem, nie jest długie i daje od razu odpowiedź.

Badanie wykonuje się z użyciem elektrody igłowej, którą wbija się w mięsień między kciukiem a palcem wskazującym. Następnie na ok. 10 minut na ramię pacjenta zakłada się opaskę elastyczną w celu wstrzymania przepływu krwi (jak przy pomiarze ciśnienia tętniczego).

Skutkiem ograniczenia krążenia (niegroźnym dla zdrowia) jest brak czucia w ręce i silne mrowienie, co jest dość nieprzyjemne.

Objawy tężyczki mogą wystąpić zaraz, ale jeszcze przez kilkanaście minut po zwolnieniu mankietu uciskowego obserwuje się, czy się nie pojawiają.

Eliza Dolecka