Udar pnia mózgu jest jednym z najgroźniejszych. Poznaj przyczyny, objawy, leczenie

Udar pnia mózgu stanowi jedną z najpoważniejszych postaci udaru mózgu – w strukturze tej zlokalizowane są ważne dla podstawowych czynności życiowych ośrodki, w związku z czym jej uszkodzenie może prowadzić nawet i do śmierci. Szczęśliwie udar pnia mózgu jest stosunkowo rzadki wśród udarów wszystkich części ośrodkowego układu nerwowego. Jakie jednak mogą przyczyny tej choroby i jakie dolegliwości sugerować mogą właśnie udar pnia mózgu?

Spis treści

1. Udar pnia mózgu: przyczyny
2. Udar pnia mózgu: czynniki ryzyka
3. Udar pnia mózgu: objawy
4. Udar pnia mózgu: diagnostyka
5. Udar pnia mózgu: leczenie
6. Udar pnia mózgu: rokowania
7. Udar pnia mózgu: profilaktyka

Udar pnia mózgu (ang. brainstem stroke) to postać udaru, która rokuje najgorzej dla pacjenta. Pień mózgu to wyjątkowo ważna struktura należąca do ośrodkowego układu nerwowego - znajdują się w nim jądra wielu jąder czaszkowych, jak i ośrodki zawiadujące tak podstawowymi procesami życiowymi, jak oddychanie, czynność serca czy utrzymywanie właściwego ciśnienia tętniczego krwi. Biorąc pod uwagę funkcje pnia mózgu nietrudno się domyślić, że uszkodzenie tej struktury może mieć bardzo poważne nawet skutki. Jedną z patologii, której skutkiem mogą być właśnie zaburzenia czynności tej części układu nerwowego, jest udar pnia mózgu.

Udar pnia mózgu: przyczyny

Udar pnia mózgu, podobnie jak i każdy inny udar mózgu, może rozwijać się na podstawie jednego z dwóch mechanizmów: niedokrwiennego lub krwotocznego.

Pierwszy z wymienionych jest zdecydowanie częstszy i udar niedokrwienny pnia mózgu pojawiać się może wtedy, gdy dojdzie do zablokowania przepływu krwi (np. przez skrzeplinę) w naczyniach zaopatrujących pień mózgu. Ogólnie szacuje się, że udary pnia mózgu o tej etiologii stanowią około 10% spośród wszystkich przypadków udarów niedokrwiennych.

Drugim mechanizmem, w którym może rozwijać się udar pnia mózgu, jest mechanizm krwotoczny - mówimy wtedy, że pacjenta dotknął krwotoczny udar pnia mózgu. W takiej sytuacji do uszkodzenia tkanki nerwowej doprowadza wynaczyniona krew, która może pochodzić np. z pękniętego tętniaka któregoś z wewnątrzczaszkowych naczyń krwionośnych.

Udar pnia mózgu: czynniki ryzyka

Zasadniczo czynniki ryzyka udaru pnia mózgu są takie same, jak innych typów udarów. Zwraca się tutaj uwagę przede wszystkim na wiek - im pacjent starszy, tym większe ma on ryzyko wystąpienia udaru. Wśród innych problemów, które również mogą nasilać ryzyko udaru pnia mózgu, wymieniane są:

• nadciśnienie tętnicze (szczególnie nieleczone lub niedostatecznie kontrolowane)
• hipercholesterolemia
• migotanie przedsionków
• cukrzyca
• palenie tytoniu
• nadużywanie alkoholu
• otyłość

Udar pnia mózgu: objawy

Objawy udaru pnia mózgu bywają bardzo różne - uzależnione to jest od tego, do jakiego stopnia uszkodzenia struktur należących do tej części ośrodkowego układu nerwowego dojdzie u danego chorego. Pacjenci mogą doświadczać dolegliwości, które ogólnie są uznawane za objawy udaru mózgu - mowa tutaj o takich problemach, jak:

• zawroty głowy
• zaburzenia równowagi
• trudności z koordynacją ruchową
• zaburzenia mowy
• ból głowy (zazwyczaj silny)
• zaburzenia widzenia (np. w postaci odbierania zdwojonego obrazu lub zamazanego obrazu)
• zaburzenia świadomości

Ze względu jednak na to, że w pniu mózgu zlokalizowane są ośrodki zawiadujące podstawowymi czynnościami życiowymi, objawami udaru pnia mózgu mogą być jednak i poważniejsze jeszcze od opisanych wyżej problemy:

• zaburzenia oddychania
• zaburzenia rytmu serca
• trudności z połykaniem

Udar pnia mózgu: diagnostyka

Udar pnia mózgu stwierdzić można przede wszystkim dzięki wykonaniu badań obrazowych, takich jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny głowy – to właśnie w tych badaniach możliwe jest uwidocznienie ognisk niedokrwienia czy zmian krwotocznych w obrębie pnia mózgu.

Wstępnie u chorych wykonywane bywa badanie neurologiczne, które owszem, może sugerować to, że pacjent doświadczył udaru mózgu, nie jest to jednak badanie, dzięki któremu możliwe staje się określenie, w której to dokładnie części ośrodkowego układu nerwowego doszło do udaru - taką informację uzyskuje się właśnie dzięki badaniom obrazowym głowy.

Udar pnia mózgu: leczenie

O tym, jakie leczenie udaru pnia mózgu zostanie wdrożone u chorego, decyduje to, jakiego rodzaju udar się u niego rozwinął oraz to, po jakim czasie od jego wystąpienia znajdzie się on w szpitalu. 

W sytuacji, gdy pacjent cierpi na niedokrwienny udar pnia mózgu, wykorzystywane może być leczenie trombolityczne (którego celem jest usunięcie przeszkód uniemożliwiających swobodny przepływ krwi w naczyniach mózgowych), ale i usunięcie skrzepliny z zastosowaniem np. trombektomii mechanicznej.

U tych z kolei chorych, u których dojdzie do krwotocznego udaru pnia mózgu, najistotniejsze zazwyczaj staje się opanowanie krwawienia (np. z zastosowaniem zabiegu embolizacji).

W obu grupach chorych ważne jest również i leczenie farmakologiczne, np. u pacjentów z udarem niedokrwiennym wykorzystywane mogą być (po opanowaniu ich stanu) leki przeciwkrzepliwe, oprócz tego w prewencji napadów drgawkowych (które jak najbardziej mogą wystąpić po udarze pnia mózgu) podawane pacjentom mogą być leki przeciwdrgawkowe.

Po postawieniu diagnozy udaru pnia mózgu najistotniejsze są działania, dzięki którym zniwelowane zostanie ryzyko zgonu pacjenta.

Na tym jednak - czyli na stabilizacji stanu chorego – leczenie zdecydowanie się nie kończy. Już po tym, gdy ryzyko zgonu ulegnie znacznemu zmniejszeniu i stan pacjenta na to pozwoli, rozpoczynana jest rehabilitacja, której celem jest dążenie do przywrócenia pacjentowi jak największej sprawności.

Udar pnia mózgu: rokowania

Rokowania w przypadku udaru pnia mózgu uzależnione są przede wszystkim od jego rozległości - u tych pacjentów, u których dojdzie do uszkodzenia ośrodków zawiadujących podstawowymi czynnościami życiowymi, dość szybko dochodzić może nawet do zgonu.

Ważny jest w tym przypadku również i czas - im więcej go upływa od momentu wystąpienia udaru do znalezienia się pacjenta w szpitalu, tym jego rokowania stają się gorsze, w związku z czym przy podejrzeniu udaru pnia mózgu należy jak najszybciej zgłaszać się do lekarza.

Udar pnia mózgu: profilaktyka

W zapobieganiu udarowi pnia mózgu wykorzystuje się takie same oddziaływania, jak w przypadku innych postaci udarów. Najistotniejsze są tutaj przede wszystkim próby ograniczania narażenia na czynniki ryzyka tej choroby.

Ważne jest właściwe leczenie schorzeń, które zwiększają ryzyko udaru pnia mózgu, czyli m.in. nadciśnienia tętniczego czy cukrzycy.

Aby zmniejszyć możliwość wystąpienia tego problemu, należy również zaprzestać palenia papierosów czy zredukować spożycie alkoholu.

Nie bez znaczenia jest również urozmaicona dieta (zapewniająca taką podaż energii, która pozwoli nam utrzymać prawidłową masę ciała) oraz regularna aktywność fizyczna.