Triada Cushinga: przyczyny, objawy, leczenie

Triada Cushinga to zagrażający życiu zespół objawów, który może doprowadzić do udaru lub krwotoku śródczaszkowego. Wysokie ciśnienie, do tego zwolnienie akcji serca oraz przyśpieszony oddech wymagają natychmiastowej interwencji lekarskiej. Kiedy dochodzi do wystąpienia triady Cushinga i jak się leczy nadciśnienie śródczaszkowe?

Spis treści

1. Co powoduje triadę Cushinga?
2. Pierwsza pomoc w przypadku osoby z triadą Cushinga
3. Leczenie nadciśnienia śródczaszkowego

Triada Cushinga to stan, który stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia. Wynika z podwyższonego ciśnienia śródczaszkowego – ciśnienie płynu mózgowo-rdzeniowego przekracza wartości normy: 50-200 mmH2O (milimetrów słupa wody) – co z kolei prowadzi do ucisku struktur mózgu odpowiedzialnych za regulację ciśnienia tętniczego, tętna i oddechu. Triada Cushinga objawia się zatem:

• bradykardią – czyli zwolnienie akcji serca
• nadciśnieniem tętniczym
• przyśpieszonym oddechem (tachypnoe), który często stopniowo coraz bardziej zwalnia (bradypnoe)

Co powoduje triadę Cushinga?

Wyobraźmy sobie mózg. Jest to miękka tkanka, którą otacza czaszka, czyli kostna kopuła. W dodatku otacza ściśle, a więc nawet niewielki wzrost objętości lub masy wewnątrz czaszki powoduje ucisk na poszczególne struktury mózgu (w triadzie Cushinga na wspomniane wyżej), a także podnosi ciśnienie śródczaszkowe.

Jest kilka przyczyn, dla których ciśnienie śródczaszkowe może niebezpiecznie wzrosnąć:

• nagromadzenie płynu mózgowo-rdzeniowego – może tak się stać w przypadku wodogłowia (prowadzi do niego ucisk spowodowany guzem, krwotokiem dokomorowym, zapaleniem opon mózgowych) lub nadprodukcji płynu mózgowo-rdzeniowego. Za nadprodukcją często stoi brodawczak splotu naczyniówkowego – jest to rodzaj nowotworu dotykającego przeważnie dzieci;
• uszkodzenie z efektem masy – może je powodować np. guz, krwiak, powietrze, ropień, ciało obce
• zmiany naczyniowe – do mózgu może napływać zbyt duża ilość krwi (wywołują to pewne zaburzenia regulacji przepływu). Inne patologie to np. niewydolność dopływu lub odpływu krwi, wynikająca z zatoru żylnego lub zakrzepicy zatok mózgu.
• obrzęk mózgu – wywołany uszkodzeniem naczyń przez guz, infekcję, stłuczenie (nazywany naczyniopochodnym), niedokrwieniem (cytotoksyczny), wodogłowiem (hydrostatyczny), czy obniżeniem poziomu sodu w surowicy krwi (hipoosmolarny).

Pierwsza pomoc w przypadku osoby z triadą Cushinga

W każdym podejrzeniu nadciśnienia wewnątrzczaszkowego chory powinien być hospitalizowany. Najpierw lekarz musi opanować objawy utrudniające wykonanie badania. Pacjent może być np. bardzo zdenerwowany, mieć bardzo poważne problemy z oddychaniem, skarżyć się na ból. Podaje się zatem środki przeciwbólowe, w razie potrzeby przeciwgorączkowe, tlen. Badaniami z wyboru są tomografia komputerowa (bez kontrastu) i rezonans magnetyczny. Dokonuje się także pomiaru ciśnienia wewnątrzczaszkowego podczas punkcji lędźwiowej lub specjalnym drenem wprowadzanym do komory mózgu. Ponadto choremu należy:

• udrożnić drogi oddechowe, czasem potrzebna jest intubacja
• utrzymywać głowę w linii prostej z ciałem, uniesioną na podparciu ok 30-40 st.
• podać mannitol (diuretyk osmotycznie czynny), a następnie furosemid, by zintensyfikować działanie przeciwobrzękowe
• wykonać krótkotrwałą hiperwentylację

Leczenie nadciśnienia śródczaszkowego

W przypadku zdiagnozowania nadciśnienia śródczaszkowego, na podstawie objawów charakterystycznych dla triady Cushinga należy niezwłocznie odnaleźć powód, dla którego ciśnienie tak rośnie. Usunięcie przyczyny spowoduje obniżenie ciśnienia. Odpowiednio może to być:

• odbarczenie nadmiaru płynu – aczkolwiek trzeba jeszcze znaleźć i usunąć powód, dla którego się on gromadził
• doraźnie może pomóc także zdjęcie łuski czaszki
• w przypadku zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych leczenie infekcji
• usunięcia guza, ropnia czy krwiaka powodującego ucisk
• leczenie niewydolności naczyniowej
• wyrównanie poziomu elektrolitów

O autorze

Marta Uler

Dziennikarka specjalizująca się w tematyce zdrowotnej, urodowej i psychologicznej. Z wykształcenia również dietoterapeutka. Jej zainteresowania to medycyna, ziołolecznictwo, joga, kuchnia wegetariańska i koty. Jestem mamą dwóch chłopców - 10-letniego i 6-miesięcznego.

Czytaj więcej artykułów tego autora

Marta Uler