Trepanacja czaszki: metoda nie tylko na krwiaka wewnątrzczaszkowego
Trepanacja czaszki to zabieg neurochirurgiczny, do którego kwalifikują się najczęściej pacjenci ze zdiagnozowanym krwiakiem wewnątrzczaszkowym. Trepanacja pozwala go usunąć w postaci płynnej. Metodą tą zakładany jest również czujnik do pomiaru ciśnienia śródczaszkowego. Niekiedy wykonuje się również trepanację zwiadowczą.
Spis treści
Trepanacja czaszki polega na wykonaniu otworu odsłaniającego opony mózgowe oraz mózg. Dzięki temu można dotrzeć do jamy czaszki. Otwory w kości nawierca się przy pomocy wiertarki ręcznej lub elektrycznej nazywanej trepanem.
Słowo "trepanacja" pochodzi od greckiego trypanon i oznacza "świder".
Trepanację czaszki wykonuje się przede wszystkim w przypadku krwiaka mózgu. Takie odbarczenie zmniejsza ryzyko nawrotu krwiaka i znosi ucisk na delikatną tkankę mózgową. Przy niektórych schorzeniach (np. przy wodogłowiu czy obrzęku mózgu) przez otwory powstałe w wyniku trepanacji zakłada się też specjalne cewniki, które mierzą ciśnienie wewnątrzczaszkowe.
Trepanacja zwiadowcza
Trepanacja zwiadowcza polega na wykonaniu kilku otworów trepanacyjnych w celu ustalenia przyczyny dolegliwości. Wykonuje ją się pilnie np. w przypadku gwałtownego pogorszenia samopoczucia pacjenta wraz z cechami wgłębiania się mózgu.
W ortopedii trepanacja kości długich, kręgów i miednicy stanowi wstępny etap operacji wytwórczych kości, a w stomatologii trepanacja zęba jest wykonywana w celu otworzenia komory zęba w stanach zapalnych lub zgorzeli miazgi.
Wskazaniem do trepanacji jest nie tylko podejrzenie złamania czaszki, ale też na przykład nagłe pojawienie się niedowładu, zaburzeń mowy lub czucia, asymetrii źrenic. Trepanację zwiadowczą wykonuje się również przy podejrzeniu złamania czaszki. Podczas trepanacji zwiadowczej wywierca się w czaszce kilka otworów i nawierca ją w okolicy czołowej, ciemieniowej, skroniowej. Jeżeli nie zostanie odnaleziona przyczyna dolegliwości, wykonuje się kolejne otwory. Po zabiegu czasem pozostawia się dreny, by zmniejszyć ryzyko nawrotu krwiaka.
Powikłania trepanacji czaszki
Możliwe powikłania po trepanacji czaszki to:
- powstanie krwiaka wewnątrzmózgowego
- powstanie ostrego krwiaka nadtwardówkowego lub podtwardówkowego
- niedotlenienie
- obrzęk mózgu
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
- ropniak podtwardówkowy
- infekcja rany operacyjnej
Zabiegi trepanacji czaszki przeprowadzano w Ameryce Południowej już ok. 400 r. p.n.e., jednak wtedy operację przeżywał jedynie co trzeci pacjent. W czasach Inków przeżywalność zwiększyła się do 80-90 procent. Pacjentami byli najczęściej mężczyźni z obrażeniami głowy w wyniku walk. Ówcześni chirurdzy omijali naczynia krwionośne i odsłaniali znajdującą się tuż pod czaszką oponę twardą. Często usuwali część czaszki chorego i operowali jego mózg. Pacjentów znieczulali koką, tytoniem lub piwem.