Rdzeń kręgowy - postępy w regeneracji rdzenia kręgowego

Rdzeń kręgowy to arteria, którą biegną impulsy z mózgu do tkanek całego ciała. Gdy zostanie uszkodzony - np. w wyniku wypadku czy choroby - człowiek na zawsze traci czucie i możliwość poruszania się. Nadzieją mogłaby być operacja rdzenia kręgowego. Czy lekarzom uda się opracować skuteczną metodę regeneracji rdzenia kręgowego?

Spis treści

1. Regeneracja rdzenia kręgowego z wykorzystaniem makrofagów
2. Regeneracja rdzenia kręgowego promieniami RTG
3. Operacja rdzenia kręgowego: komórki glejowe
4. Regeneracja rdzenia kręgowego: wykorzystanie białek

Dlaczego operacja rdzenia kręgowego aż tak emocjonuje zarówno specjalistów jak i laików? Mózg oraz rdzeń kręgowy, czyli ośrodkowy układ nerwowy, nie potrafią się regenerować (w przeciwieństwie np. do wątroby). Ich uszkodzenia są nieodwracalne, bo w trakcie ewolucji zatraciły możliwość samonaprawiania. Dlaczego tak się stało? Wyobraźmy sobie, że po każdym uszkodzeniu mózg się regeneruje. To znaczy, że zniszczone połączenia nerwowe zastępowane są nowymi. W efekcie nie mielibyśmy wspomnień ani swojej osobowości. Ale to, co wytłumaczalne w przypadku mózgu, nie jest logiczne dla rdzenia. Mechanizm obronny działa tu jakby "z rozpędu", bo regeneracja rdzenia nie narusza integralności osobowości, czyli śladów utrwalonych w mózgu. Dlatego naukowcy próbują to niedopatrzenie natury naprawić. Wydaje się, że odbudowa autostrady, jaką jest rdzeń kręgowy, przyjdzie szybciej niż wybudowanie polskich autostrad.

Regeneracja rdzenia kręgowego z wykorzystaniem makrofagów

By odbudować rdzeń kręgowy, konieczne jest wsparcie makrofagów - dużych, ruchliwych komórek układu odpornościowego, które niszczą bakterie i usuwają z tkanek martwe komórki. Takie oczyszczenie stanowi niezbędny warunek do rozpoczęcia regeneracji. Próby przeniesienia makrofagów z obwodowego do ośrodkowego układu nerwowego pierwsi podjęli się naukowcy izraelscy z Instytutu Weizmanna. Aktywowali te komórki w zdolnym do odbudowy nerwie kulszowym (unerwia kończynę dolną), a następnie przenieśli do włókien nerwów wzrokowych przebiegających w mózgu. Zyskały one zdolność regeneracji. Po doświadczeniach na zwierzętach - od 1999 r. terapia makrofagami prowadzona jest na ludziach. Pierwsza pacjentka - młoda Amerykanka sparaliżowana po wypadku - po miesiącach terapii zaczęła napinać mięśnie, podwijać palce, zginać nogi w kolanach i w końcu uczyć się chodzić. W Instytucie Weizmanna leczy się też Polak - obszar ciała objęty paraliżem zmniejsza się, a nogi zaczynają słuchać poleceń mózgu.

Regeneracja rdzenia kręgowego promieniami RTG

Druga stworzona przez naturę przeszkoda to uaktywnianie się komórek przerywających odbudowę rdzenia. Prof. Kaldren z Nowego Jorku udowodniła jednak, że naświetlanie promieniami rentgenowskimi hamuje ich rozwój. Szczury naświetlane po przecięciu rdzenia kręgowego mogły po pewnym czasie poruszać kończynami. Żaden z nich nie wrócił co prawda do pełnej sprawności, ale krok w dobrym kierunku został zrobiony.

Operacja rdzenia kręgowego: komórki glejowe

Węchowe komórki glejowe są ukryte w nosie w pobliżu włókien neuronów węchowych łączących komórki węchowe z mózgiem i pełnią wobec nich rolę odżywczą i podtrzymującą. Okazuje się, że umieszczone nad przerwanymi włóknami rdzenia kręgowego nadal pełnią rolę "niani". Tworzą jakby most, wzdłuż którego "nadpełzają" neurony i przywracają komunikację między dwoma odcinkami rdzenia. Poddane tej terapii szczury odzyskiwały pełną sprawność. Tego typu operacja rdzenia kręgowego została przeprowadzona w październiku 2014 w Klinice Neurochirurgii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu. >> WIĘCEJ NA TEN TEMAT

Regeneracja rdzenia kręgowego: wykorzystanie białek

Regenerację rdzenia blokują też substancje wydzielane przez same włókna nerwowe w regionie uszkodzenia. To białka występujące w otoczkach ochronnych nerwu. Ale i na to znalazł się sposób. Naukowcy wyprodukowali przeciwciała IN-1, które wiążą i neutralizują białka hamujące odbudowę włókien nerwowych. Po ich podaniu w okolicę uszkodzenia zaczęły odrastać nowe włókna nerwowe. Leczone szczury odzyskały władzę w łapach w niemal stu procentach!

Inaczej podeszli do problemu naukowcy ze Sztokholmu. Uszkodzone komórki nerwowe spoza rdzenia kręgowego mogą odrastać, bo nie produkują białek hamujących ten proces. Pobrali więc neurony z klatki piersiowej i przeszczepili w miejsce, gdzie rdzeń kręgowy szczura był przerwany. I zadziałało - zwierzę odzyskało władzę w łapach. Nie wszystkie metody skuteczne w przypadku zwierząt dadzą ten sam efekt u człowieka, ale przybliżają sukces. Dlatego naprawienie przerwanego rdzenia kręgowego jest tylko kwestią czasu.