Pląsawica: przyczyny i leczenie

Pląsawicą określa się nieskoordynowane, przypominające taniec ruchy, które zazwyczaj dotyczą kończyn. Przyczyną tych ruchów mimowolnych mogą być zarówno odziedziczone zaburzenia genetyczne, jak i stosowanie niektórych leków czy nawet... ciąża. To, czy pląsawicę można wyleczyć, zależne jest od podłoża problemu – w niektórych przypadkach możliwe jest zastosowanie skutecznego leczenia, w innych, niestety, medycyna jest bezradna.

Spis treści

1. Pląsawica: przyczyny
2. Pląsawica: diagnostyka
3. Pląsawica: leczenie
4. Pląsawica: rokowanie

Ruchy pląsawicze to jeden z typów ruchów mimowolnych. Ich nazwa pochodzi od łacińskiego słowa choreus, oznaczającego taniec. W istocie ruchy te rzeczywiście przypominają tańczenie, ponieważ istotą pląsawicy jest pojawianie się mimowolnych, niejako „płynących” ruchów danych części ciała pacjenta. Ruchy pląsawicze są nieskoordynowane, pojawiają się one niespodziewanie i nie sposób nad nimi zapanować.

Pląsawica: przyczyny

Zasadniczą przyczyną pląsawicy są zaburzenia dotyczące ilości jednego z neuroprzekaźników w obrębie mózgowia – dopaminy. Jej nadmiar działający na struktury zawiadujące czynnościami ruchowymi (np. na jądra podstawne mózgu) może doprowadzać do występowania u pacjentów ruchów pląsawiczych.Zazwyczaj przyczynami pląsawicy są schorzenia o podłożu dziedzicznym, takie jak:

• choroba Huntingtona
• neuroakantocytoza
• niektóre typy ataksji rdzeniowo-móżdżkowej
• choroby związane z gromadzeniem się żelaza w obrębie struktur ośrodkowego układu nerwowego
• choroba Wilsona
• ataksja Friedreicha
• zespół Retta
• choroby mitochondrialne

Poza powyżej wymienionymi genetycznymi przyczynami, podłożem pląsawicy mogą być również zaburzenia pojawiające się już w trakcie życia pacjentów. Przyczynami ruchów pląsawiczych bywają:

• stosowane przez chorych leki (np. hormonalne środki antykoncepcyjne, lewodopa, środki przeciwpadaczkowe oraz przeciwpsychotyczne)
• komplikacje przebycia infekcji paciorkowcowej (rozpoznawana jest wtedy tzw. pląsawica Sydenhama)
• zakażenia wirusem HIV
• udary w obrębie mózgu (szczególnie te, które dotyczą jąder podkorowych mózgowia)
• ciąża (ruchy mimowolne pojawiające się w tym okresie określa się jako pląsawicę ciężarnych)
• toczeń rumieniowaty układowy
• zespół antyfosfolipidowy
• tyreotoksykoza
• policytemia
• celiakia
• pasażowalne encefalopatie gąbczaste

Pląsawica: diagnostyka

To, jakie badanie diagnostyczne zostaną wykonane w celu rozpoznania przyczyny pląsawicy, zależne jest od podejrzewanej etiologii problemu. W przypadku pacjentów, u których podejrzewa się podłoże genetyczne problemu, wykonane mogą zostać badania genetyczne wykrywające istnienie w ich materiale genetycznym określonych mutacji. Inne procedury diagnostyczne obejmują m.in. badania krwi, polegające na oznaczeniu wykładników zakażenia wirusem HIV czy też wykrycia ewentualnej obecności przeciwciał antyfosfolipidowych.W diagnostyce pląsawicy wykorzystane mogą być również badania obrazowe. Przydatne są one szczególnie u tych pacjentów, u których ruchy pląsawicze pojawiają się w późnym okresie ich życia i bez uchwytnej przyczyny. W takiej sytuacji diagnostyka obrazowa może pozwolić na uwidocznienie np. zmian w obrębie mózgowia, do których doszło na skutek udaru.

Pląsawica: leczenie

Same ruchy pląsawicze nie podlegają leczeniu – są one objawem, a więc terapii podlegają schorzenia, które spowodowały wystąpienie tego ruchu mimowolnego. Jeżeli przyczyną pląsawicy były stosowane przez pacjenta leki, to już samo ich odstawienie może doprowadzić do ustąpienia problemu. W przypadku pląsawicy ciężarnych dochodzić może nawet do samoistnej remisji schorzenia.Nieco odmienna jest terapia schorzeń o podłożu genetycznym, których jednym z objawów jest pląsawica. Niestety, w przypadku tych jednostek dostępne jest jedynie leczenie objawowe, a nie przyczynowe. Przykładowo, u chorych z pląsawicą Huntingtona do zmniejszenia częstości pojawiania się ruchów pląsawiczych może doprowadzić stosowanie przez pacjentów leków przeciwpsychotycznych (środki te są bowiem antagonistami receptorów dopaminergicznych, a to właśnie nadmierne ilości dopaminy w układzie nerwowym mogą doprowadzać do pląsawicy).

Pląsawica: rokowanie

Rokowanie u pacjentów z pląsawicą zależne jest od przyczyny wystąpienia tych ruchów mimowolnych. W przypadku pląsawicy Huntingtona rokowanie jest niepomyślne: przebieg tej jednostki z biegiem czasu zaostrza się, dodatkowo obecnie znane jest wyłącznie leczenie objawowe tej choroby. Inaczej jest w przypadku innych stanów wywołujących pląsawicę: w przypadkach, kiedy ruchy mimowolne pojawiły się w związku z farmakoterapią, ustąpić one mogą, jak już wspominano, po zaprzestaniu korzystania z takich leków. Podobna sytuacja dotyczy pląsawicy Sydenhama, która – dzięki temu, że dostępne są metody leczenia tej choroby – może ustępować, a wraz z nią zanikać mogą również i ruchy pląsawicze.