Pierwsza pomoc w przypadku udaru. Ta wiedza może uratować komuś życie

Weryfikacja

Autor: lek. Patryk Jasielski

Udar mózgu jest jednym z najczęstszych ostrych stanów, wymagających szybkiej pomocy specjalistów. W zależności od rozległości i lokalizacji może powodować różne objawy, jednak kilka z nich jest typowych i pojawia się w większości przypadków. Jeżeli zostanie rozpoznany odpowiednio wcześnie, możliwe jest wdrożenie właściwego leczenia i całkowite cofnięcie się objawów. Udar mózgu stanowi bezpośrednie zagrożenie zdrowia i życia, dlatego tak ważne jest, by każdy człowiek umiał go rozpoznać i właściwie zareagować.

Wyróżnia się dwa główne typy udaru mózgu – niedokrwienny, w którym dochodzi do zatkania przez materiał zatorowy jednej z tętnic w obrębie mózgu oraz krwotoczny, gdzie następuję pęknięcie jednego z naczyń i wylanie się krwi do mózgu. Pierwszy typ udaru jest częstszy (około 85% wszystkich przypadków) i w jego przebiegu można wdrożyć skuteczne leczenie, jeżeli jest odpowiednio wcześnie zdiagnozowany.

Dlaczego w udarze mózgu czas ma znaczenie?

Jak już wspomniano, w udarze niedokrwiennym mózgu można wdrożyć leczenie, jednak, aby to było możliwe, chory musi spełnić szereg wymagań i nie może minąć zbyt dużo czasu od początku objawów, gdyż jest to powód do dyskwalifikacji od leczenia. Dlatego:

• W ciągu 4,5 godziny od początku objawów można zastosować trombolizę, czyli podanie dożylnego leku, który rozpuszcza zator w mózgu
• W ciągu 6 godzin od początku objawów stosuje się trombektomię mechaniczną, polegająca na wprowadzeniu do tętnicy cewnika, po którym wprowadza się do zatkanej tętnicy koszyczek, do którego zabiera się skrzeplinę i wyciąga ją na zewnątrz

Jeżeli powyższy czas już minie, to wówczas nie można już zastosować leczenia przyczynowego, a jedynie objawowe. Dla lekarzy jest więc bardzo ważna informacja od świadków (np. rodziny, opiekunów) kiedy zauważyli pierwsze niepokojące objawy.

Jakie są najczęstsze objawy udaru mózgu?

Udar mózgu wywołuję różne objawy, wynikające z niedokrwienia określonego obszaru w mózgu. Zależą od lokalizacji, ponieważ każda część mózgu odpowiada za różne funkcje. W celu zapamiętania najczęstszych i najważniejszych objawów udaru, stworzono akronim, pochodzący z języka angielskiego – FAST:

• F - face, czyli twarz; u chorego na udar mózgu występuję opadnięcie kącika ust po jednej ze stron oraz porażenia mięśni mimicznych twarzy
• A – arm, czyli ramię; w udarze dochodzi do osłabienia lub porażenia ramienia, a nawet całej połowy ciała
• S – speech, czyli mowa; u pacjentów udarowych pojawia się bełkotliwa mowa i nie mogą oni powtórzyć prostego zdania
• T – time, czyli czas; jak już wspomniano, w udarze liczy się czas od rozpoznania do wdrożenia leczenia, dlatego przy pojawieniu się niepokojących objawów, nie wolno zwlekać z wezwaniem pogotowia

Oprócz powyższych objawów, mogą się pojawić także:

• Krótkotrwała utrata przytomności
• Zaburzenia równowagi, ból głowy (niekiedy bardzo silny), czasem wymioty
• Zaburzenia widzenia
• Brak orientacji w czasie i miejscu, nierozpoznawanie najbliższych

Pierwsza pomoc w udarze mózgu

W udarze mózgu pierwsza pomoc polega przede wszystkim na wykryciu objawów i niezwłocznym zawiadomieniu pogotowia. Po przyjeździe ratowników należy udzielić im jak najdokładniejszych informacji, dotyczących czasu od kiedy utrzymują się objawy i okoliczności ich odkrycia, gdyż będą to niezbędne dane dla lekarza, przy podejmowaniu decyzji o leczeniu.

Etapy właściwego udzielenia pomocy osobie z podejrzeniem udaru:

• Zapewnienie bezpiecznego miejsca choremu (udar może zdarzyć się na ruchliwej ulicy, ważne jest wtedy by nie doszło do potrącenia)
• Jeżeli osoba jest przytomna, należy ją ułożyć z uniesionym tułowiem o około 30 cm
• W przypadku chorych nieprzytomnych układa się w pozycji bezpiecznej
• Nie powinno podawać mu się żadnych leków ani jedzenia
• Jeżeli poszkodowany utraci przytomność, należy sprawdzić, czy oddycha, jeżeli nie – rozpoczyna się resuscytację
• Należy pozostać z chorym do czasu przyjazdu karetki

lek. Patryk Jasielski