Padaczka poudarowa: przyczyny, objawy i leczenie padaczki po udarze

Padaczka poudarowa to powikłanie po udarze mózgu. Pacjenci po udarze mózgu mogą doświadczyć tylko pojedynczego napadu padaczkowego, ale i może u nich dochodzić do wielokrotnych napadów, związanych z rozwinięciem się właśnie padaczki poudarowej. W przypadku padaczki poudarowej nierzadko spotykane są pewne trudności, które mogą dotyczyć chociażby jej leczenia.

Spis treści

1. Padaczka poudarowa: przyczyny
2. Padaczka poudarowa: objawy
3. Padaczka poudarowa: diagnostyka
4. Padaczka poudarowa: leczenie
5. Padaczka poudarowa: rokowanie

Padaczka po udarze (padaczka poudarowa) nie jest zjawiskiem częstym – według statystyk w ciągu pierwszego roku po udarze mózgu napadów padaczkowych doświadcza do 5% wszystkich pacjentów, a do tego ryzyko ich wystąpienia maleje wraz z upływającym od przebycia udaru czasem.

Udary mózgu stanowią jedną z najczęstszych przyczyn padaczek pojawiających się u pacjentów powyżej 50. roku życia.

Powikłaniem przebycia udaru mózgu może być zarówno pojedynczy napad padaczkowy, jak i występowanie powtarzających się napadów, pozwalające rozpoznać u danego chorego właśnie padaczkę poudarową.

Nie każdy udar mózgu predysponuje do napadów padaczkowych i padaczki w takim samym stopniu – największe ryzyko takich patologii występuje w przypadku pacjentów, którzy przeszli:

• udar krwotoczny
• udar zajmujący rozległe obszary mózgu
• oraz w przypadku, gdy uszkodzeniu ulega sama kora mózgu.

Padaczka poudarowa: przyczyny

Dokładna patogeneza napadów i padaczek poudarowych nie została dotychczas poznana. Istnieją jednak pewne teorie, które są różne w przypadku wczesnych oraz późnych poudarowych napadów padaczkowych.

Napady wczesne (czyli takie, które pojawiają się jeszcze w trakcie trwania udaru lub w ciągu kilku pierwszych dni po jego zajściu) związane mogą być m.in. z:

• zaburzeniami czynności neuronów powiązanymi z powstawaniem toksycznych metabolitów
• niedokrwieniem i niedotlenieniem
• zaburzeniami dotyczącymi zawartości elektrolitów we wnętrzu komórek (głównie polegającymi na nadmiarze wapnia oraz sodu we wnętrzu komórek, które zmieniają pobudliwość neuronów).

Napady padaczkowe po udarze mózgu najczęściej przybierają postać napadów ogniskowych - dotyczy to szczególnie napadów o charakterze wczesnym.

Nieco inne są z kolei teorie dotyczące tych napadów padaczkowych, które występują dopiero po pewnym czasie (po kilku tygodniach od udaru i później).

Dochodzić by do nich miało między innymi na skutek procesów bliznowacenia w obrębie tkanki nerwowej, przez co pojawiać by się miały zaburzenia przesyłania impulsów elektrycznych pomiędzy poszczególnymi komórkami nerwowymi.

Innym problemem miałby być z kolei drażniący wpływ złogów hemosyderyny (pozostających po przebyciu udaru krwotocznego) na komórki układu nerwowego.

Padaczka poudarowa: objawy

Nie jest możliwe podanie jednego konkretnego typu napadów, który się pojawi u pacjenta po udarze – uzależnione to jest głównie od tego, w której części mózgu dojdzie do udaru.

• Napad padaczki - pierwsza pomoc

Z tego względu chorzy po udarze mogą doświadczać rozmaitych napadów padaczkowych, m.in. napadów czuciowych (np. w postaci drętwienia) czy też napadów ruchowych.

• Napady padaczkowe: rodzaje
• Stan padaczkowy
• Psychogenne napady rzekomopadaczkowe

Znacznie rzadsze, ale również spotykane jako napady padaczkowe po udarze mózgu, są napady uogólnione, zwykle przybierające postać napadów toniczno-klonicznych.

Możliwe jest zarówno to, że napad padaczkowy od razu będzie przebiegał w tej formie, jak i to, że będzie on napadem wtórnie uogólnionym (oznacza to, że napad rozpoczyna się od zaburzeń ogniskowych, a później przechodzi dopiero w postać uogólnioną).

Więcej o objawach padaczki:

• Objawy padaczki u dzieci i dorosłych. Jak rozpoznać padaczkę?

Padaczka poudarowa: diagnostyka

Należy podkreślić, że nie każdy pacjent, który doświadczy napadu padaczkowego po udarze mózgu, będzie mógł mieć rozpoznaną padaczkę poudarową.

Wynika to z tego, że napady te pojawić się mogą jednorazowo – w przypadku napadów wczesnych dochodzić do tego może nawet w trakcie trwania udaru, ale i w ciągu kilku pierwszych dób od udaru. Napad ten może się już nie powtórzyć - w takim przypadku nie można rozpoznawać padaczki poudarowej.

W kryteriach klasyfikacji padaczki poudarowej wymienia się bowiem to, że do rozpoznania schorzenia wymagane jest stwierdzenie powtarzających się napadów padaczkowych.

Ogólnie w diagnostyce padaczek poudarowych wykorzystanie znajdują podobne badania, jak w przypadku innych rodzajów padaczek.

Pacjentom wykonywane mogą być badania obrazowe (jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny głowy), a także badanie elektroencefalograficzne (EEG).

W rozpoznawaniu schorzenia znaczenie ma także wywiad lekarski, skupiający się m.in. wokół tego, jak często dochodzi do występowania napadów padaczkowych u pacjenta oraz jaki mają one charakter.

W przypadku wystąpienia jakiegokolwiek napadu padaczkowego po udarze, pacjent powinien odwiedzić lekarza.

Dolegliwości, które mogą być związane z napadem czuciowym (takie jak np. drętwienie jakiejś części ciała), mogą być bowiem spowodowane również i innymi niż napad padaczkowy problemami, takimi jak kolejny udar mózgu czy też przemijający atak niedokrwienia (TIA).

Należy pamiętać, że padaczka poudarowa może się pojawić nawet po kilku latach od udaru mózgu. Jeżeli jednak dochodzi do tego po dość długim czasie (np. po więcej niż dwóch latach od udaru), to istnieje konieczność wykluczenia u pacjenta innych możliwych przyczyn padaczki.

Padaczka poudarowa: leczenie

Pojedynczy napad padaczki po udarze najczęściej nie stanowi wskazania do rutynowego stosowania przez pacjenta leków przeciwpadaczkowych.

Inaczej jest już w przypadku padaczki poudarowej, której leczenia polega na stosowaniu środków przeciwpadaczkowych.

Obecnie nie istnieją rekomendacje co do tego, jakie konkretnie preparaty powinny być stosowane w leczeniu padaczki poudarowej.

U pacjentów wdraża się zazwyczaj farmakoterapię jednym lekiem, którym może być np. karbamazepina czy pochodne kwasu walproinowego.

W leczeniu padaczki poudarowej trudności najczęściej nie są związane z opanowywaniem pojawiania się napadów padaczkowych, lecz ze zgoła odmiennymi zjawiskami.

Na ten typ padaczki zazwyczaj cierpią starsi pacjenci, którzy nierzadko stosują już jakieś inne leki.

Problemy w tym przypadku mogą dotyczyć m.in. interakcji pomiędzy poszczególnymi lekami – jako ich przykład można podać to, że karbamazepina doprowadza do zmniejszenia stężenia we krwi jednego z leków przeciwkrzepliwych, warfaryny.

Istnieje również możliwość odwrotnej zależności, w której lek zmniejszający krzepliwość krwi, acenokumarol, prowadzi do zwiększenia stężenia we krwi leku przeciwpadaczkowego – fenytoiny.

Z wymienionych przyczyn ustalenie odpowiedniego dawkowania różnych leków u pacjenta z padaczką poudarową nierzadko nastręcza dużych trudności.

• Leczenie padaczki farmakologiczne i zabiegowe
• Stymulacja (stymulator) nerwu błędnego w leczeniu padaczki
• Telemedycyna w leczeniu padaczki

Padaczka poudarowa: rokowanie

Najlepsze rokowania dotyczą tych pacjentów, którzy doświadczają napadu padaczkowego we wczesnym okresie po przebyciu udaru mózgu.

Im bowiem później po udarze pojawia się napad, tym większe jest ryzyko, że u pacjenta rozwinie się padaczka poudarowa.

Dość korzystną informacją jest jednak to, że zazwyczaj padaczkę poudarową udaje się kontrolować dzięki stosowaniu leków przeciwpadaczkowych.

Więcej o padaczce (epilepsji):

• Zespoły padaczkowe: rodzaje
• Dziecięca padaczka z napadami nieświadomości (piknolepsja, zespół Friedmana)
• Padaczka Rolanda
• Zespół padaczkowy Westa
• Padaczka północna
• Padaczka alkoholowa