Objawy piramidowe: przyczyny, rodzaje

Objawy piramidowe, gdy się pojawią, wskazują na uszkodzenia dróg korowo-rdzeniowych (piramidowych), przewodzących pobudzenia niezbędne do powstawania ruchów dowolnych. Za co odpowiada układ piramidowy? Jak wyglądają objawy jego uszkodzenia?

Spis treści

1. Objawy piramidowe: lista
2. Objawy piramidowe: lokalizacja uszkodzenia

Objawy piramidowe to charakterystyczna grupa objawów występująca, gdy dojdzie do uszkodzenia górnego neuronu ruchowego, czyli ośrodków ruchowych zlokalizowanych w płatach czołowych ośrodkowego układu nerwowego. Układ piramidowy odpowiada za wykonywanie ruchów świadomych, celowych, zamierzonych. Stanowi on ruchową drogę zstępującą, która rozpoczyna się w dużych neuronach piramidowych kory ruchowej mózgu lub pnia mózgu i dochodzi do neuronów α-ruchowych rogów przednich rdzenia kręgowego. Aksony rozpoczynające się w tych neuronach dochodzą przez korzenie przednie nerwu rdzeniowego, jego pień a następnie gałęzie do włókien mięśniowych, kontrolując postawę, napięcie mięśniowe, reakcje odruchowe i przede wszystkim ruchy dowolne ciała.

Objawy piramidowe: lista

Do objawów piramidowych należą:

• osłabienie siły mięśniowej, niedowład lub porażenie
• występowanie objawów patologicznych (objaw Babińskiego, objaw Rossolimo)
• wzmożenie napięcia mięśni typu spastycznego (piramidowego) przy uszkodzeniu układu siatkowatego lub osłabienie/zniesienie napięcia mięśniowego w przypadku "czystego" uszkodzenia neuronu ruchowego (w praktyce uszkodzenie samych ciał neuronalnych)
• brak lub osłabienie odruchów skórnych (brzusznych, podeszwowego)
• wygórowanie odruchów głębokich
• obecność wygórowanych odruchów ścięgnistych
• nie obserwuje się zaników mięśniowych- jeśli istnieją, są wtórne do braku aktywności

Objawy porażenia, w których występują powyższe cechy nosi nazwę niedowładu spastycznego. Jednak podobnie jak w innych zespołach neurologicznych zespół górnego neuronu ruchowego nie zawsze jest wyrażony w pełni. Należy także pamiętać, że w pierwszej fazie po uszkodzeniu górnego neuronu ruchowego pojawia się niedowład wiotki z osłabieniem lub zniesieniem odruchów ścięgnistych, określane jako zespół szoku rdzeniowego. Przyczyny tego zjawiska pozostają niewyjaśnione.

Objawy piramidowe: lokalizacja uszkodzenia

Stwierdzenie w badaniu objawów piramidowych wymaga ustalenia, który poziom ośrodkowego układu nerwowego został uszkodzony. W zależności od lokalizacji uszkodzenia dróg piramidowych uszkodzenie ośrodkowego neuronu ruchowego może przyjmować następujące postacie:

• uszkodzenie kory mózgu – niedowład lub porażenie ograniczone do niewielkiej struktury np. dłoni, stopy lub jednej kończyny (tzw. monoplegia) po przeciwległej stronie od ogniska chorobowego, której zwykle towarzyszą objawy podrażnienia kory mózgu, takie jak drgawki lub afazja,
• uszkodzenie w obrębie torebki wewnętrznej – porażenie lub niedowład połowiczy po stronie przeciwnej od ogniska chorobowego, z często występującą niedoczulicą połowiczą,
• uszkodzenie pnia mózgu – porażenie połowicze po stronie przeciwnej od miejsca uszkodzenia (czyli porażenie połowicze lewostronne świadczy o prawostronnym uszkodzeniu pnia), zwykle towarzyszy im porażenie nerwów czaszkowych po stronie ogniska chorobowego, co daje objaw tzw. porażenia połowiczego naprzemiennego,
• uszkodzenia w obrębie rdzenia kręgowego w przypadku którego do objawów porażenia spastycznego dołączają zaburzenia pozapiramidowych dróg nerwowych, takich jak drogi przewodzące czucie, a samo porażenie jest zwykle obustronne powodując objawy tetraplegii lub paraplegii.