Napadowy mimowolny toniczny skurcz powiek (blepharospasmus)

Napadowy mimowolny toniczny skurcz powiek (łac. blepharospasmus) to problem, który jest wyjątkowo uciążliwy – polega on bowiem na tym, że u pacjenta dochodzi do silnego, mimowolnego zaciśnięcia powiek, przez które zwyczajnie nie jest on w stanie przez pewien czas nic widzieć. Jakie są przyczyny napadowego mimowolnego tonicznego skurczu powiek i co zrobić, gdy takowe zaburzenie się u nas pojawi – jakie są możliwości jego leczenia?

Spis treści

1. Napadowy mimowolny toniczny skurcz powiek: przyczyny
2. Napadowy mimowolny toniczny skurcz powiek: objawy
3. Napadowy mimowolny toniczny skurcz powiek: diagnostyka
4. Napadowy mimowolny toniczny skurcz powiek: leczenie
5. Napadowy mimowolny toniczny skurcz powiek: rokowania

Kurcz powiek, określany również jako napadowy mimowolny toniczny skurcz powiek (ang. blepharospasm, łac. blepharospasmus) to jedna z dystonii, utrudniających normalne funkcjonowanie. Do dystonii zaliczane są różnorodne problemy, bo zarówno kręcz karku, jak i kurcz pisarski. Dystonie są jednym z typów ruchów mimowolnych, które związane są z nieprawidłowym pobudzeniem różnych mięśni i których skutkiem jest przybieranie przez pacjenta dziwacznych nierzadko pozycji. 

Napadowy mimowolny toniczny skurcz powiek typowo występuje u osób dorosłych (zazwyczaj ma on swój początek po 50. roku życia), z niewiadomych powodów częściej spotykany jest on u kobiet.

Napadowy mimowolny toniczny skurcz powiek: przyczyny

Napadowy mimowolny toniczny skurcz powiek może rozwijać się jako dystonia pierwotna lub dystonia wtórna. O pierwszej z wymienionych można mówić wtedy, kiedy napadowy kurcz powiek jest samodzielną chorobą i w takiej sytuacji zazwyczaj jego przyczyną są uwarunkowania genetyczne - w tym przypadku objawy napadowego mimowolnego tonicznego skurczu powiek pojawiać się mogą już w dzieciństwie. Zdecydowanie częściej jednak blepharospasmus występuje jako dystonia wtórna, do której doprowadzić mogą takie problemy, jak:

• nowotwory ośrodkowego układu nerwowego
• choroby demielinizacyjne (np. stwardnienie rozsiane)
• uszkodzenie tkanek układu nerwowego (spowodowane jakimś wypadkiem czy wynikające z przebycia operacji neurochirurgicznej)
• zatrucia (np. tlenkiem węgla lub metanolem)
• zażywanie pewnych leków (preparatami, które są najbardziej znane z możliwości wywoływania dystonii, są neuroleptyki, czyli leki przeciwpsychotyczne; innym środkiem, którego długotrwałe przyjmowanie także może skutkować dystonią w postaci napadowego mimowolnego kurczu powiek, jest metoklopramid)
• choroba Wilsona
• udar mózgu (zarówno krwotoczny, jak i niedokrwienny)
• leukodystrofia
• porażenie prądem elektrycznym

Napadowy mimowolny toniczny skurcz powiek: objawy

Najbardziej charakterystycznym objawem napadowego mimowolnego tonicznego skurczu powiek są epizody silnego skurczu mięśnia okrężnego oka, doprowadzające do tego, że pacjent nie jest w stanie otworzyć oczu. Taki napad trwa zwykle kilka do kilkunastu sekund. Zazwyczaj blepharospasmus poprzedzony jest uczuciem posiadania jakiegoś ciała obcego pod powiekami (np. piasku), później pacjent zaczyna bardzo często mrugać, a w dalszej kolejności dochodzi u niego właśnie do silnego zaciśnięcia powiek.

Istnieją różne czynniki, które mogą prowokować napadowy mimowolny skurcz powiek, np.:

• intensywne światło
• oglądanie przez dłuższy czas telewizji
• praca przy komputerze
• jazda samochodem
• silny stres

Zdarza się natomiast tak, że mówienie lub dotknięcie zewnętrznego kąta oka skutkuje ustąpieniem silnego skurczu powiek.

Czytaj także: Te objawy świadczą o zmęczeniu oczu

Napadowy mimowolny toniczny skurcz powiek: diagnostyka

Rozpoznawaniem i leczeniem mimowolnego napadowego tonicznego kurczu powiek zajmują się specjaliści neurologii.

Wstępnie ich zadaniem jest określenie, czy kurcz powiek ma charakter dystonii pierwotnej, czy też może jednak wtórnej - aby ułatwić specjaliście to zadanie, należy powiedzieć mu o tym, na jakie choroby aktualnie cierpimy (ale i o wspomnieć o schorzeniach, które przebyliśmy w przeszłości), a także poinformować lekarza o lekach, które zażywamy.

Czasami samo już dokładne zebranie z pacjentem wywiadu lekarskiego umożliwia zdobycie wiedzy na temat przyczyn napadowego mimowolnego tonicznego skurczu powiek, jeżeli jednak istnieją jakieś wątpliwości, choremu może zostać zlecone badanie elektromiograficzne (EMG).

Napadowy mimowolny toniczny skurcz powiek: leczenie

Leczenie napadowego mimowolnego tonicznego skurczu powiek przebiegać może bardzo różnie - postępowanie uzależnione jest od tego, jaka jest przyczyna problemu u danego pacjenta.

Przykładowo u tych chorych, u których blepharospasmus rozwinie się jako skutek uboczny zażywanych przez nich leków, do ustąpienia problemu wystarczająca może być modyfikacja farmakoterapii.

W innych zaś przypadkach zalecane może być pacjentom leczenie farmakologiczne bazujące na stosowaniu takich leków, jak:

• lewodopa
• benzodiazepiny
• baklofen

W sytuacji, gdy leki są nieskuteczne, stosowane bywają iniekcje toksyny botulinowej (tzw. jadu kiełbasianego). Celem takiej terapii jest czasowe porażenie mięśni i jest ona skuteczna, problemem jest jednak tutaj to, że niezbędne jest powtarzanie takich iniekcji co około trzy miesiące.

U tych natomiast chorych, u których ani farmakoterapia, ani iniekcje toksyny botulinowej nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, wykorzystywane może być leczenie chirurgiczne, polegające na częściowym nacięciu włókien mięśnia okrężnego oka.

Napadowy mimowolny toniczny skurcz powiek: rokowania

Tak jak napadowy mimowolny toniczny skurcz powiek z całą pewnością można uznać za bardzo nawet uciążliwą dolegliwość, tak dobra informacja jest tutaj taka, że rokowania pacjentów ogólnie można uznawać za dobre.

Statystycznie u jednego na dziesięciu pacjentów kurcz powiek - po krótszym lub dłuższym czasie - ustępuje całkowicie samoistnie. U pozostałych chorych problem udaje się zwykle opanować z wykorzystaniem farmakoterapii czy innych metod leczenia napadowego mimowolnego tonicznego skurczu powiek.