Masz zawroty głowy po wstawaniu? Poznaj możliwe przyczyny

Zawroty głowy to powszechna dolegliwość, która może pojawić się przy nadmiernym zmęczeniu, niedotlenieniu lub odwodnieniu organizmu. Nie muszą one oznaczać występowania poważnej choroby, jednak potrafią skutecznie utrudnić wykonywanie codziennych czynności, a nawet wywołać nudności. Okazuje się, że ponad 50% osób po 65. roku życia cierpi na zawroty głowy po wstawaniu z łóżka lub fotela. Dlaczego tak się dzieje i czy można zapobiegać temu zjawisku?

Spis treści

1. Zawroty głowy: pionizacja ciała a zmiana ciśnienia krwi
2. Zawroty głowy: reakcja ortostatyczna i objawy jej zaburzenia
3. Co może wpływać na pojawienie się zawrotów głowy?
4. Zawroty głowy - jak można sobie pomóc?

Zawroty głowy mogą, ale nie muszą zapowiadać utajonej choroby. Przyczyn pojawiania się zawrotów głowy po zmianie pozycji może być naprawdę dużo. Jednak nie powinno się ignorować ich regularnego występowania. Jeżeli czujesz, że negatywne objawy występują regularnie przez kilka tygodni, skontaktuj się z lekarzem, który pomoże ci zidentyfikować źródło problemu.

Zawroty głowy: pionizacja ciała a zmiana ciśnienia krwi

Podczas leżenia lub spoczynku w wygodnym fotelu nasze ciało jest zrelaksowane, a krew pozostaje równomiernie rozprowadzona w całym układzie żylnym. Podczas gwałtownego wstawania, siła grawitacji sprawia, że duża część krwi (nawet do 1 litra - czyli około 1/5 całej objętości krwi) pozostaje w kończynach dolnych.

Krew trudniej wraca i dochodzi do serca, a to przekłada się na mniejszą objętość wyrzutową krwi na obwód. W efekcie w całym układzie spada ciśnienie tętnicze. Taki spadek nazywany jest inaczej hipotonią lub hipotensją ortostastyczną i jest zjawiskiem całkowicie fizjologicznym.

Nagłe wahania ciśnienia mogą być niebezpieczne dla funkcjonowania organizmu i zaburzać jego homeostazę. Dlatego też natura wyposażyła organizm człowieka w specjalne czujniki, nazywane baroreceptorami, które monitorują ciśnienie tętnicze i przekazują informacje do ośrodka regulacji krążenia, będącego częścią autonomicznego układu nerwowego. Ośrodek ten znajduje się w rdzeniu przedłużonym w mózgu i może „sterować” funkcjami układu krwionośnego, w zależności od zmieniających się warunków.

Jeśli ciśnienie tętnicze obniża się, baroreceptory otrzymują bardzo małą ilość bodźca, a ośrodek regulacji krążenia stymuluje nerwowy układ współczulny. Wydzielane neuroprzekaźniki powodują m.in. zwężenie naczyń krwionośnych, zwiększenie częstości skurczów serca i jego objętości wyrzutowej.

Dzięki temu ciśnienie tętnicze znów ulega podwyższeniu. Jeśli z kolei ciśnienie będzie zbyt wysokie, aktywowane zostaną ponownie baroreceptory, które będą dawać sygnał układowi przywspółczulnemu do spowolnienia akcji serca i rozszerzenia naczyń krwionośnych. W ten sposób - na zasadzie sprzężenia zwrotnego - cykl się zamyka.

Zawroty głowy: reakcja ortostatyczna i objawy jej zaburzenia

Reakcja danej jednostki na pionizację ciała oceniana jest czasami w tzw. próbie ortostatycznej wykonywanej w gabinecie lekarskim. Podczas tego testu, badana osoba leży przez 10 min, po czym mierzone jest u niej tętno i ciśnienie skurczowe.

Następnie pacjent przyjmuje pozycję stojącą, a po upływie 2 minut powtarza się pomiary. Uzyskane wyniki pozwalają na pośrednie oszacowanie wydolności fizycznej osoby badanej.

Oceny tej nie stosuje się jednak w przypadku osób starszych. Prawidłowo działający autonomiczny układ nerwowy powinien sprawnie radzić sobie z regulacją zmian ciśnienia tętniczego i pracy serca. U niektórych osób reakcja na zmianę pozycji ciała może być jednak znacznie opóźniona lub wręcz upośledzona. Pojawiają się wtedy objawy takie jak:

• zawroty głowy,
• uczucie ciemności przed oczami,
• omdlenia lub upadki,
• bóle z tyłu głowy.

Co może wpływać na pojawienie się zawrotów głowy?

Nadmierne obniżenie ciśnienia powstające w wyniku zmiany pozycji ciała występuje kilkukrotnie częściej u osób starszych, co może wynikać z naturalnego procesu starzenia układu nerwowego lub niewydolności układu autonomicznego.

Czasami nawracające zawroty głowy u pacjentów po 65. roku życia bywają też pierwszymi symptomami postępującej choroby neurodegeneracyjnej, takiej jak choroba Parkinsona. U młodszych osób, zawroty głowy i omdlenia występujące tuż po wstaniu, mogą mieć jednak zupełnie inne podłoże, wynikające np. z:

• odwodnienia organizmu,
• nieleczonej cukrzycy,
• spożywania alkoholu,
• przyjmowania leków moczopędnych lub leków rozszerzających naczynia krwionośne,
• niedoborów witaminy B12
• lub chorób błędnika, będących np. powikłaniem po infekcji wirusowej.

Jeżeli dolegliwości występują raczej epizodycznie, nie powinny świadczyć o poważnej chorobie i stanowić powodu do niepokoju. Jeśli jednak zawroty głowy zdarzają się coraz częściej lub towarzyszą im silne zaburzenia równowagi – niezbędna będzie specjalistyczna diagnostyka neurologiczna.

Czytaj też: Kręci ci się w głowie? Sprawdź, jakie mogą być przyczyny ZAWROTÓW GŁOWY

Zawroty głowy - jak można sobie pomóc?

Jednym ze skuteczniejszych sposobów minimalizowania zawrotów głowy podczas zmian pozycji ciała jest na pewno dbanie o odpowiedni stopień nawodnienia organizmu.

Niedobory wody wpływają negatywnie nie tylko na bóle i zawroty głowy, ale ogólne zmęczenie i wytrzymałość organizmu lub stan skóry.

Ile wody powinniśmy pić w ciągu dnia? Obecnie uważa się, że na 1 spożytą kalorię, powinno się przyjąć 1 mililitr wody.

Jeżeli więc w codziennej diecie spożywa się średnio około 2000 kalorii, proporcjonalnie powinno się wypijać 2 litry wody. Warto tu zaznaczyć, że nic nie nawadnia komórek organizmu tak, jak czysta woda – a więc na pewno do dziennego bilansu płynów nie powinniśmy wliczać kawy czy herbaty.

Zawroty głowy związane ze wstawaniem mogą być również sygnałem przemęczenia i niedoboru snu, którego domaga się nasze ciało. W wirze pracy i nadmiary obowiązków łatwo zapomnieć, że dorosły człowiek do utrzymania zdrowia potrzebuje aż 7 do 9 godzin snu na dobę.

U dzieci w wieku szkolnym ta wartość powinna wynosić nawet do 10 godzin. Warto zadbać także o regularne wykonywanie podstawowych badań krwi i pomiarów ciśnienia, które pomogą wcześnie wykryć ewentualne nieprawidłowości.