Klasterowy ból głowy (zespół Hortona) - przyczyny, objawy i leczenie

Klasterowy ból głowy (zespół Hortona) to najsilniejszy ból głowy. Jest tak intensywny, że podczas ataku doprowadza do nieracjonalnych zachowań, np. uderzania głową w ścianę, a w niektórych przypadkach nawet do prób samobójczych. Jakie są przyczyny i objawy klasterowego bólu głowy? Na czym polega jego leczenie? Jak go złagodzić?

Spis treści

1. Klasterowy ból głowy - przyczyny
2. Klasterowy ból głowy - objawy
3. Klasterowy ból głowy - leczenie

Klasterowy ból głowy (zespół Raedera lub histaminowy ból głowy, ang. cluster headache, łac. cephalea Hortoni, dawniej zespół bólu głowy Hortona, ) to najbardziej intensywny ból głowy. Należy on do grupy bólów pierwotnych, czyli tych, których przyczyną nie jest żadna choroba (w tej grupie znajduje się także m.in. migrena), i najczęściej pojawia się u mężczyźni pomiędzy 20. a 50. rokiem życia (choć odnotowano przypadek klasterowego bólu głowy u rocznego dziecka).

Klasterowy ból głowy - przyczyny

Przyczyny klasterowego bólu głowy nie są znane. Wiadomo, że czynnikiem wyzwalającym ból może być alkohol. Ponadto ryzyko wystąpienia klasterowego bólu głowy wzrasta wśród członków rodziny osób chorych.

Klasterowy ból głowy - objawy

Objawy klasterowego bólu głowy są bardzo charakterystyczne, dlatego jego rozpoznanie nie przysparza większych problemów:

• jest opisywany jako rozdzierający, palący, rażący, kłujący, wiercący, a przede wszystkim bardzo intensywny
• jest jednostronny (występuje po jednej stronie głowy)
• jest zlokalizowany w obrębie unerwienia nerwu trójdzielnego, czyli unerwiającego czuciowo twarz. Oznacza to, że ból może się pojawić w okolicy oczodołowej (za gałką oczną) lub skroniowej, rzadziej w obrębie policzka lub szczęki
• napad bólu pojawia się nagle (bez żadnych objawów przepowiadających), osiągając maksymalne natężenie w ciągu około 5 minut i utrzymuje się średnio 15-20 minut, rzadziej do 2 godzin. W ciągu doby pojawia się 3-8 takich napadów bólowych
• występuje w klasterach, czyli kilku grupach napadowych. Najczęściej klaster (okres bólowy) trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy. Chorzy skarżą się przeważnie na 2-3 takie okresy bólowe w roku, między którymi występują okresy bezobjawowe (tzw. remisje), trwające zwykle ok. 3-4 miesiące
• zwykle pojawia się w czasie snu
• raz zlokalizowany ból pojawia się praktycznie zawsze w tym samym miejscu, rzadko przemieszcza się

Ponadto pojawiają się jedne z objawów:

• łzawienie
• przekrwienie spojówek
• uczucie zatkania nosa
• wyciek z nosa
• zwężenie źrenicy
• zwężenie szpary powiekowej
• obrzęk powiek

Charakterystycznym objawem współtowarzyszącym jest objaw Hornera po stronie bolącej części głowy, cechujący się zapadniętą gałką oczną, zwężoną szparą powiekową i zwężoną źrenicą.

W związku z tym, że klasterowy ból głowy charakteryzuje się dużym nasileniem, chorzy podczas ataku mogą zachowywać się nieracjonalnie, np. być agresywni, uderzać głową o ścianę. Mogą nawet dokonać próby samobójczej.

Klasterowy ból głowy - leczenie

Pierwszą z metod leczenia jest zwalczanie pojedynczego napadu poprzez wdychanie czystego tlenu. Ponadto podaje się choremu leki (sumatriptan). Druga metoda leczenia polega na przerywaniu okresów bólowych. W tym celu stosuje się leki steroidowe. Ważne jest także zapobieganie napadom bólowym. W tym przypadku najskuteczniejsza jest sól sodowa kwasu walproinowego.

Możliwe jest także leczenie inwazyjne, które polega na nastrzykiwaniu zwoju nerwu trójdzielnego alkoholem, glicerolem lub lidokainą. W ten sposób osłabia się jego aktywność. Radykalnym rozwiązaniem jest leczenie chirurgiczne oraz naświetlanie promieniowaniem gamma, co wiąże się z powikłaniami (np. zaburzeniami czucia na twarzy).

Przeczytaj też:

• Groźne przyczyny bólu głowy
• Badania wyjaśnią przyczyny bólu głowy
• Ból głowy po kawie
• Zatokowy ból głowy

Monika Majewska