Jakie skutki ma zlekceważone nadciśnienie? Mózg jest jego pierwszą ofiarą

Nieleczone nadciśnienie tętnicze działa podstępnie - przez lata może nie dawać żadnych objawów, a mimo to uszkadzać najważniejsze organy. Jednym z pierwszych i najbardziej narażonych jest mózg. Brak leczenia prowadzi do poważnych zmian: zaburzeń pamięci, spadku koncentracji, a nawet demencji.

Jak nieleczone nadciśnienie wpływa na mózg?

W młodym wieku nie myśli się o wartościach ciśnienia krwi. Wraz z upływem czasu pojawiają się pierwsze oznaki nadciśnienia, ale się ich nie zauważa. Z tego względu niezwykle ważne jest regularnie kontrolowanie ciśnienia, również w wieku 30 lat. Według badania opublikowanego w czasopiśmie European Heart Journal wyższe niż normalnie ciśnienie krwi wiąże się z uszkodzeniami mózgu u osób starszych.

Badacze wykazali wyraźną korelację między wysokim ciśnieniem rozkurczowym u osób przed 50. rokiem życia a występowaniem uszkodzeń mózgu w późniejszym okresie życia. Omawiane wyniki pochodzą z analizy danych 37 041 uczestników projektu UK Biobank, obejmującego osoby w wieku od 40 do 69 lat.

Zespół pod kierownictwem dr Karoliny Wartolowskiej, która pracuje jako badacz kliniczny w Centrum Zapobiegania Udarom i Demencji Uniwersytetu Oksfordzkiego w Wielkiej Brytanii, skoncentrował się na zmianach mózgowych określanych jako „hiperintensywności istoty białej” (WMH).

Zmiany te widoczne są na obrazach MRI jako jaśniejsze obszary i odzwierciedlają uszkodzenia małych naczyń krwionośnych, które postępują wraz z wiekiem i ciśnieniem krwi. WMH są powiązane z wyższym ryzykiem wystąpienia udaru, demencji, zaburzeń ruchowych, depresji i pogorszeniem funkcji poznawczych.

Nie u wszystkich osób te zmiany pojawiają się wraz z wiekiem, ale występują u ponad 50 proc. pacjentów powyżej 65. roku życia i u większości osób powyżej 80 roku życia, nawet bez wysokiego ciśnienia krwi. Istnieje jednak większe prawdopodobieństwo ich wystąpienia u osób z wyższym ciśnieniem krwi i większego prawdopodobieństwa ich poważnego przebiegu

- wyjaśniła dr Karolina Wartolowska.

Naukowcy doszli do wniosku, że każdy wzrost ciśnienia oddziaływał na WMH.

Badanie wykazało, że ciśnienie rozkurczowe u osób w wieku 40 i 50 lat jest związane z poważniejszymi uszkodzeniami mózgu wiele lat później. Oznacza to, że nie tylko ciśnienie skurczowe, ale i ciśnienie rozkurczowe jest ważne, aby zapobiec uszkodzeniu tkanki mózgowej. Wiele osób może uważać nadciśnienie i udar za choroby osób starszych, ale nasze wyniki sugerują, że jeśli chcemy zachować zdrowy mózg do 60. i 70. roku życia, będziemy musieli upewnić się, że nasze ciśnienie krwi pozostaje w zdrowym zakresie

- powiedziała.

W tym przypadku nieistotne są kryteria nadciśnienia.

Nawet nieznacznie podwyższone ciśnienie krwi, zanim spełni kryteria leczenia nadciśnienia, ma szkodliwy wpływ na tkankę mózgową

- dodała.

Inne badanie, opublikowane w 2023 r. w JAMA Network Open, wykazało, że wysokie ciśnienie krwi w wieku 30 i 40 lat może prowadzić do kurczenia się mózgu w późniejszym wieku. Badacze zaobserwowali, że każde zwiększenie ciśnienia skurczowego o 5 mmHg wiązało się z pogorszeniem stanu kory skroniowej - obszaru mózgu odpowiedzialnego za przetwarzanie języka i pamięć. Z kolei 5-punktowy wzrost ciśnienia rozkurczowego korelował ze spadkiem objętości kory ciemieniowej, która odgrywa kluczową rolę w orientacji przestrzennej i koordynacji ruchowej.

Czym grozi nieleczone nadciśnienie?

Poza uszkodzeniem mózgu (w tym zmianami w istocie białej i zanikiem kory mózgowej), nieleczone nadciśnienie tętnicze może prowadzić do wielu poważnych powikłań w całym organizmie. Oto najważniejsze z nich:

• przerost lewej komory serca,
• niewydolność serca,
• choroba wieńcowa,
• zawał serca,
• udar niedokrwienny i krwotoczny,
• niewydolność nerek,
• retinopatia nadciśnieniowa,
• pogorszenie widzenia lub ślepota,
• tętniaki,
• rozwarstwieniem aorty,
• zaburzenia rytmu serca (w tym migotanie przedsionków),
• nagłe zatrzymanie krążenia,
• encefalopatia nadciśnieniowa,
• upośledzenie funkcji poznawczych,
• przyspieszenie rozwoju otępienia,
• miażdżyca tętnic obwodowych,
• zespół metaboliczny,
• przeciążenie układu krążenia.

Zobacz galerię 10 zdjęć

Paula Komendarczuk