Jak prawidłowo opiekować się osobą cierpiącą na chorobę Alzheimera

Każdy opiekun powinien wiedzieć, w jaki sposób zapewnić choremu na alzheimera właściwą opiekę i bezpieczne życie na co dzień. Najważniejsze jest stworzenie przyjaznych czterech kątów. Niemal 90 procent cierpiących na chorobę Alzheimera do końca życia pozostaje w swoim domu i w nim spędza najwięcej czasu. Dlatego warto, aby wnętrza były przystosowane do potrzeb chorej osoby.

Spis treści

1. Kuchnia dostosowana do potrzeb chorych na alzheimera
2. Przystosowanie łazienki do potrzeb osób chorych na alzheimera
3. Dawkowanie leków osobom chorym na alzheimera
4. Ubranie przystosuj dla osób chorych na alzheimera
5. Ćwicz pamięć i formę
6. Choroba skrajnych emocji
7. Nie zapominaj o sobie

Opieka nad chorym na alzheimera jest szczególnie trudna. Zasada numer jeden brzmi: w mieszkaniu chorego musi być bezpiecznie. Aby to osiągnąć, nie jest potrzebny duży remont, wystarczy kilka drobnych modyfikacji.

• Zapewnij choremu własny pokój. Powinno być to miejsce, które dobrze zna i w którym dobrze się czuje. Jeśli nie jest to możliwe, warto np. w salonie wydzielić osobną część tylko dla chorego. W pokoju oprócz wygodnego łóżka powinien znaleźć się także fotel oraz stolik z ulubionymi rzeczami - albumem ze zdjęciami (warto je podpisać, wtedy choremu będzie łatwiej rozpoznać osoby na fotografiach), książkami czy przedmiotami do trzymania w ręku (np. chusteczkami, piłeczkami etc.).
• Zadbaj o właściwe oświetlenie. Obok łóżka chorego powinien znaleźć się wyłącznik światła, a także niewielka lampka nocna, która ułatwi poruszanie się w porze snu innych. Chorzy są niekiedy w tym czasie bardzo często aktywni: korzystają z toalety, spacerują itp.
• Zabezpiecz schody i podłogi. W miarę postępu choroby podopieczny staje się mniej sprawny i może łatwo potknąć się i upaść. Dlatego zrezygnuj z chodników i dywaników oraz progów. Jeśli w domu są schody, do każdego stopnia zamocuj taśmę antypoślizgową lub odblaskową. Możesz również zamontować bramki. Na podłodze zamiast dywanów albo wykładzin dywanowych połóż zmywalną wykładzinę lub panele. Takie materiały można czyścić w łatwy sposób. Nie wchłaniają też przykrych zapachów (w późniejszym stadium choroby pacjent nie kontroluje potrzeb fizjologicznych)
• Usuń niebezpieczne przedmioty. Zatroszcz się o to, aby chory nie miał dostępu do szklanych, ostrych czy ciężkich przedmiotów. Poza jego zasięgiem umieść również zapałki, zapalniczki, leki, środki czystości i szkodliwe substancje. Szafy i inne meble powinny być ustawione pod ścianą tak, aby chory nie potykał się o nie i nie obijał. Wszelkie długie przewody również muszą być pochowane. Jeśli jest to niemożliwe, osłoń je specjalnymi listwami lub przyklej taśmą do podłogi. Osłonić należy wszystkie gniazdka wtykowe (specjalne zatyczki można kupić np. w niektórych sklepach dla dzieci).
• Nie dopuść do tego, aby chory samodzielnie otwierał okna i drzwi. Zamontuj zabezpieczenia chroniące przed otwarciem okien i drzwi balkonowych. Dodatkowo drzwi wewnętrzne i zewnętrzne nie mogą posiadać zasuwek lub haczyków, gdyż chory może próbować zamykać się w pomieszczeniu. Przy wyjściu z domu dobrze jest zainstalować dzwonek lub alarm, który uruchomi się w momencie, gdy podopieczny spróbuje wyjść sam z domu.
• Chroń liczniki gazu i prądu przed dostępem chorego. Może próbować samodzielnie w nich manipulować. Schowaj ważne dokumenty. Paszporty, polisy lub pieniądze trzymaj poza zasięgiem chorego, np. w zamykanej szufladzie lub sejfie.
• Zrezygnuj z luster. Chorzy często boją się swojego odbicia w zwierciadle. Dlatego najlepiej je zasłonić lub usunąć.
• Opisz mieszkanie. Na drzwiach, szybach czy obrazkach powinny znajdować się karteczki z napisami, które umożliwią sprawne poruszanie się po domu.
• Zapewnij dostęp do telefonu. Przy aparacie zapisz wykaz ważnych numerów do opiekuna, na pogotowie itp. W razie awarii będą pod ręką.
• Bądź z chorym, gdy pali papierosy. Zapalniczkę, zapałki i papierosy trzymaj z dala od chorego (niebezpieczeństwo pożaru). Zawsze towarzysz mu w czasie palenia.
• Jeśli chory jeździł autem, należy uniemożliwić mu dostęp do kluczyków. Wyjazd samochodem byłby nie tylko tragiczny dla niego, ale również całego ruchu ulicznego.

Kuchnia dostosowana do potrzeb chorych na alzheimera

Osoba z chorobą Alzheimera sporą część czasu spędza też w kuchni. W początkowej fazie tacy chorzy są w stanie samodzielnie przyrządzać posiłki, zmywać czy sprzątać. Jednak w razie zaostrzenia choroby są zdani na pomoc innych. Dlatego pomieszczenie powinno być jak najbardziej przyjazne i dla chorego, i dla jego opiekuna. Warto trzymać się następujących zasad:

• Zabezpiecz dopływ gazu do kuchenki, zwłaszcza w chwilach, kiedy chory pozostaje bez opieki. Uchroni to przed ulatnianiem się gazu i wybuchem. Podobnie jest z kuchenką elektryczną - należy chronić ją przed włączeniem, gdyż niekontrolowane użycie przez chorego grozi poparzeniem, a nawet pożarem. Na wszelki wypadek w mieszkaniu zamontuj również czujniki dymu.
• Używaj czajnika elektrycznego. Dobrze, aby miał automatyczny wyłącznik, ponieważ podopieczny może zapomnieć, że go uruchomił. Noże i pozostałe sztućce, a także szklane naczynia należy schować tak, aby chory nie miał do nich dostępu. Szafki i szuflady kuchenne powinny być zabezpieczone na wypadek, gdyby chory chciał się do nich dostać.
• Zamień szklane naczynia na plastikowe. Pomoże to uniknąć pokaleczenia się przez chorego, który traci sprawność. Taka zastawa stołowa jest również łatwiejsza w pielęgnacji – szybko daje się umyć i szybko schnie.
• Pozwól choremu jeść palcami. Jeśli chory ma coraz większy problem z posługiwaniem się sztućcami, zrezygnuj z nich. Najlepiej podawać potrawy, które łatwo wziąć do ręki. Chory może rozlewać napoje i kruszyć jedzenie. Warto jednak, aby jak najdłużej jadł samodzielnie. Aby zachować porządek, warto stosować plastikowe podkładki pod talerze (naczynia wtedy się nie ślizgają) i śliniaki (chory nie pobrudzi ubrania). Pamiętaj również zawsze o sprawdzeniu temperatury jedzenia, gdyż chory może mieć kłopot z prawidłową oceną.
• Kup małą gaśnicę. Trzymaj ją zawsze pod ręką i użyj w razie pożaru. Uniemożliwi to dalsze jego rozprzestrzenianie.

Przystosowanie łazienki do potrzeb osób chorych na alzheimera

• Zabezpiecz gniazdka i szklane przedmioty. W gniazdkach powinny znajdować się zatyczki, aby chory nie włączył samodzielnie suszarki czy pralki. W przypadku kontaktu z wodą grozi to porażeniem prądem. Wszelkie środki czystości i kosmetyki muszą być schowane w szafce na kluczyk. Chora osoba może próbować je zjeść lub wypić. Z łazienki muszą zniknąć również szklane, ostre przedmioty (niebezpieczeństwo skaleczenia).
• Ustaw optymalną temperaturę wody. Woda w kranie nie powinna być ani zbyt gorąca, ani zimna (chory może mieć problem z oceną i np. poparzyć się). Najlepiej, aby miała stałą temperaturę. Zamontuj uchwyty i maty antypoślizgowe – pomogą one w bezpiecznej toalecie. Pamiętaj o pielęgnacji chorego. Dbaj, aby miał umyte i ostrzyżone włosy. Podobnie z myciem zębów. W przypadku mężczyzn pamiętaj też o regularnym goleniu.

Dawkowanie leków osobom chorym na alzheimera

Osoby cierpiące na chorobę Alzheimera muszą stale przyjmować przepisane przez specjalistę leki. Opiekun powinien zawsze nadzorować, czy chory rzeczywiście połknął zalecane tabletki.

• Pilnuj punktualności. Uważaj, aby chory przyjmował leki w odpowiednich dawkach i o ustalonych godzinach. Pomogą ci w tym specjalne segregatory dostępne w aptekach. Jeśli odmawia brania leków, podawaj je z jedzeniem, np. w twarożku.
• Nie zostawiaj medykamentów bez nadzoru. Chorzy często zapominają, że już przyjęli lek Po chwili chcą przyjąć kolejną dawkę. Może być to niebezpieczne. Zabezpiecz również apteczkę.
• Nie przerywaj leczenia. Przerwy w przyjmowaniu leków mogą zaostrzyć objawy choroby.

Ubranie przystosuj dla osób chorych na alzheimera

Postępująca choroba w pewnym etapie może ograniczyć możliwości ubierania się. Opiekun będzie musiał codziennie pomagać w zakładaniu i zdejmowaniu odzieży.

• Wszyj rzepy. Zamiast guzików w ubraniach stosuj rzepy. Lepiej kupować odzież z zamkiem błyskawicznym czy wkładane przez głowę. Świetnie sprawdzają się dresy. Wybieraj łatwe w obsłudze buty. Najlepsze są na rzepy, a nie te sznurowane. Kupuj obuwie na gumie, aby nie było śliskie.
• Oznacz szuflady. W szafie naklej nazwy lub obrazki poszczególnych części garderoby, np. skarpetki, spodnie, kurtki itp. Choremu będzie łatwiej odszukać brakujące ubranie.
• Przygotuj garderobę. Każdego ranka podopieczny powinien mieć ułożony gotowy zestaw ubrań w takiej kolejności, w jakiej ma je założyć.

Ćwicz pamięć i formę

Najwcześniej pojawiającym się objawem choroby Alzheimera są zaburzenia pamięci. Niestety, w miarę postępu schorzenia, problem będzie się pogłębiał. Dlatego warto stosować proste ćwiczenia wspomagające pracę mózgu.

• Opisz fotografie. Chory powinien mieć album ze zdjęciami osób, które się z nim kontaktują. Pod każdą fotografią dobrze jest zrobić proste podpisy, np. Jan - syn. Alternatywą jest opisanie zdjęć stojących na biurku lub stoliku. Ułatwi to identyfikację osób przez chorego.
• Trzymaj się planu. Rozkład dnia (posiłki, przyjmowanie leków, toaleta itp.) powinien być stały. To zapewni choremu poczucie bezpieczeństwa
• Kup kalendarz. Dzięki temu chory będzie wiedział, jaki jest rok, miesiąc czy dzień.
• Nie wyręczaj. Chorzy powinni mieć możliwość wykonywania prostych czynności, takich jak podlewanie kwiatków albo odkurzanie.
• Zachęcaj do ćwiczeń fizycznych. Odpowiednia dawka gimnastyki pozwoli na uniknięcie ucieczek z domu, chory będzie już bowiem zmęczony. Staraj się ćwiczyć razem z nim. Mogą to być proste układy, np. podrzucanie piłki czy rowerek.

Choroba skrajnych emocji

Osoba cierpiąca na chorobę Alzheimera często już na początku traci zdolność logicznego rozumowania i do głosu dochodzą rożnego typu zaburzenia. Opiekun powinien umieć sobie radzić z nietypowym zachowaniem.

• Nie stresuj się złośliwością lub oskarżeniami. Uciążliwe zachowania (podejrzliwość, agresja, płaczliwość) nie są wymierzone przeciwko tobie - powoduje je postępująca choroba. Chorzy w ten sposób próbują zwrócić na siebie uwagę. Typowe dla osób z chorobą Alzheimera są także częste zmiany nastroju. Nie oskarżaj siebie za negatywne emocje chorego, ponieważ nie masz na nie wpływu.
• Uspokajaj chorego. Gdy dojdzie do stresującej sytuacji, nie reaguj krzykiem czy agresją. Odejdź na chwilę od podopiecznego, uspokój się. Po paru minutach spróbuj go pocieszyć, zająć innym tematem.
• Poznaj jego zwyczaje. Pomoże to ci w trudnych chwilach. Na przykład, gdy chory oskarży kogoś o kradzież. Ustal, gdzie najczęściej chowa swoje rzeczy, przeglądaj kosze na śmieci. Mów prostym językiem. Używaj niezłożonych zdań. Chory nie jest w stanie przyswoić wielu informacji za jednym razem.
• Odpowiednio formułuj pytania. Staraj się, aby chory mógł odpowiedzieć tak albo nie zamiast np. napijesz się kawy, soku czy herbaty.

Nie zapominaj o sobie

Codzienne zajmowanie się osobą z chorobą Alzheimera to trudne i wyczerpujące zadanie. Wymaga wiele cierpliwości, spokoju oraz poświęcenia. Często po kilku latach skutkuje zmęczeniem, zniechęceniem, a nawet depresją. Nie należy jednak do tego dopuścić. Opiekun od samego początku rozpoznania choroby musi dbać także o własne samopoczucie. Jak to zrobić?

• Włącz innych w opiekę nad chorym. Ustal z pozostałymi członkami rodziny, kto i jak często może zajmować się podopiecznym. Nie bierz wszystkich obowiązków tylko na swoje barki. Część zadań, np. wymagających wysiłku fizycznego, m.in. przenoszenie chorego, przekaż innym osobom. Możesz skorzystać też z pomocy ośrodków społecznych czy prywatnych placówek. Jeśli obciążenie codzienną opieką staje się dla ciebie nie do zniesienia, pomyśl o umieszczeniu chorego w domu opieki.
• Nie rezygnuj ze swojej pracy. Dopóki chory jest sprawny, nie ma powodu, aby porzucać zawodowe obowiązki. Nawet kilka godzin poza domem to szansa na oderwanie się od problemów związanych z opieką. Poza tym odcięcie od źródła dochodu może skutkować pogorszeniem sytuacji materialnej rodziny. Gdy stan twojego podopiecznego się pogorszy, pomyśl o zatrudnieniu pielęgniarki lub opiekunki na czas pracy.
• Nie zaniedbuj własnego zdrowia. Regularnie odwiedzaj lekarza i wykonuj zalecane badania. Dzięki temu nie przeoczysz objawów pojawiających się u ciebie chorób.
• Znajdź chwilę tylko dla siebie. Ciągłe przebywanie z chorym, u którego pojawiają się lęk, halucynacje i urojenia, bardzo obciąża twoją psychikę. Dlatego nie poświęcaj całego wolne go czasu na zajmowanie się podopiecznym. Znajdź czas na pójście do kina, spotkanie z przyjaciółmi, siłownię.
• Nie zaniedbuj rodziny. Masz prawo do przyjemności, bo odprężony i zadowolony lepiej wypełnisz swoje zadania. Nie bój się prosić innych o dotrzymanie choremu towarzystwa, gdy musisz wyjść z domu.
• Udzielaj się na forach internetowych dotyczących opieki nad chorymi na otępienie. W ten sposób wymienisz cenne doświadczenia i praktyczne rady. Poznasz również osoby, które dręczą podobne problemy. Poszukaj też ośrodka wsparcia dla opiekunów w swojej okolicy.
• Skorzystaj z pomocy psychologa. Otrzymasz wsparcie w trudnych chwilach, np. gdy chory nie chce wykonywać twoich poleceń lub jest agresywny. Specjalista wskaże też odpowiednie rozwiązania w sytuacji, gdy m.in. zastanawiasz się nad umieszczeniem podopiecznego w całodobowej placówce.

Encyklopedia zdrowia emeryta