Choroby móżdżku mogą prowadzić do upośledzenia

Choroby móżdżku należą do chorób układu nerwowego. Ze względu na centralną, kontrolującą i koordynującą rolę, jaką ten układ sprawuje, mogą mieć bardzo dramatyczny przebieg, czasem związany nawet ze znacznym upośledzeniem.

Móżdżek człowieka ma kształt spłaszczonej elipsy. Znajduje się na dole z tyłu głowy, między półkulami mózgu. Wyróżnia się powierzchnię górną móżdżku, bardziej płaską, i powierzchnię dolną, silnie uwypukloną. Ze względu na funkcje pełnione przez poszczególne części móżdżku dzielimy go na:

• Móżdżek przedsionkowy - odpowiada za zachowanie równowagi i ruchy gałek ocznych
• Móżdżek rdzeniowy - odpowiada za koordynację ruchową
• Móżdżek nowy – odpowiada za planowanie ruchów i napięcie mięśniowe

Jak działa móżdżek

Móżdżek otrzymuje informacje z wielu ośrodków mózgu, szybko je analizuje i odpowiednio moduluje, aby ruchy były płynne i dokładne. Decyduje, które mięśnie należy uruchomić, a które powinny pozostać w bezruchu. Odpowiada też za koordynację ruchową, zachowanie równowagi, napięcie mięśni, uczenie się zachowań motorycznych (np. jazdy na rowerze, nartach), decyduje o płynności i precyzji ruchów. Docierają do niego informacje z narządów ruchu, narządu wzroku, słuchu, stóp, z kory mózgowej czy rdzenia kręgowego. Jest również odpowiedzialny za nasze emocje i bierze udział w procesie uczenia się. W móżdżku znajdują się miliardy komórek i ich połączeń, które sprawiają, że w ciągu nanosekund przetwarzanych jest tysiące informacji.

Zespół móżdżkowy - co to jest?

Zdarza się jednak, że móżdżek nie pracuje tak sprawnie jak powinien. Mówimy wtedy o tzw. zespole móżdżkowym. Typowymi objawami tej choroby są zaburzenia chodu i równowagi, niezborność ruchów oraz obniżone napięcie mięśniowe. Chory chwieje się, upada do tyłu, zatacza podczas chodzenia. Uszkodzenie półkul móżdżku powoduje, że ruchy ciała stają się nieprawidłowo skoordynowane. Chory ma również problemy z mówieniem – mówi znacznie wolniej, a wypowiadane słowa są dzielone na sylaby i nieprawidłowo akcentowane. Czasem występuje również oczopląs, czyli rytmiczne, niezależne od naszej woli ruchy gałek ocznych w jednym kierunku. Jeśli móżdżek jest poważnie uszkodzony, mięśnie stają się wiotkie, a odruchy nerwowe znacznie osłabione.

Przyczyny chorób móżdżku

Główną przyczyną zespołu móżdżkowego może być nałogowe picie alkoholu. W organizmie zaczyna wtedy brakować witaminy B1, czyli tiaminy, która jest niezwykle ważna dla prawidłowej pracy móżdżku.  Ostry zespół móżdżkowy bywa także następstwem zatrucia lekami przeciwpadaczkowymi, jest skutkiem urazu lub rozwinięcia się ropnia tego narządu.

Przewlekłe choroby móżdżku

Do jednej z nich należy m.in. zespół Arnolda-Chiariego. Choć jest to choroba genetyczna, może ujawnić się dopiero w wieku dorosłym. Czasem wystarczy silne kichnięcie, by pojawiały się objawy zespołu móżdżkowego z bólem szyi, zawrotami głowy i trudnościami w przełykaniu. Przyczyną tego jest tzw. wciągnięcie części móżdżku w obręb leżącego niżej kanału kręgowego.
Innym wrodzonym schorzeniem jest ataksja Friedreicha. To schorzenie dotyczy nie tylko móżdżku, ale i innych części układu nerwowego oraz serca. Przyczyną tej choroby jest brak w mitochondriach wiążącego żelazo białka zwanego frataksyną. Im więcej wolnego żelaza, tym więcej wolnych rodników, które uszkadzają komórki.
Medycyna wymienia też choroby móżdżku prowadzące do jego zwyrodnienia lub zaniku. Są to m.in. zanik kory móżdżku, zanik wieloukładowy i zanik oliwkowo-mostowo-móżdżkowy. Wszystkie prowadzą do utraty koordynacji ruchów, zaburzeń równowagi i mowy. W końcu całkowicie unieruchamiają chorego. Móżdżek może ulec uszkodzeniu przy niedoczynności tarczycy, stwardnieniu rozsianym i nowotworach obejmujących tę okolicę.

Choroby móżdżkowe - rozpoznanie

Do rozpoznawania chorób móżdżku wykorzystuje się rezonans magnetyczny, który pozwala obejrzeć wszystkie fragmenty tej części mózgu.

Leczenie chorób móżdżkowych

W leczeniu najważniejsze jest ustalenie przyczyny zachorowania. Jeśli na zespół móżdżkowy zachorował alkoholik, należy podać mu witaminę B1 i zaproponować odwyk. W ataksji Friedreicha stosuje się antyoksydanty – koenzym Q10 czy witaminę E. W leczeniu zespołu Arnolda-Chariego wykonuje się zabieg chirurgiczny – odbarczenie tylnego dołu czaszki, dzięki czemu znikają objawy choroby.