Zakwaszenie organizmu: przyczyny, objawy, zapobieganie

Zakwaszenie organizmu to efekt niewłaściwego sposobu odżywiania. Coraz częściej włączamy do diety produkty wysoko przetworzone, które zaburzają równowagę kwasowo-zasadową i powodują dolegliwości zdrowotne. Sprawdź, jak uniknąć zakwaszenia organizmu.

Spis treści

1. Czym jest zakwaszenie organizmu?
2. Przyczyny zakwaszenia organizmu
3. Objawy zakwaszenia organizmu
4. Kwasotwórcze i zasadotwórcze produkty spożywcze
5. Jak zapobiegać zakwaszeniu organizmu?
6. Czy dieta alkaliczna rzeczywiście działa?

Zakwaszenie organizmu to stan, w którym dochodzi do pewnych dysfunkcji w równowadze kwasowo-zasadowej. Jego główną przyczyną jest nieprawidłowa dieta złożona z żywności wysoko przetworzonej, nadmiernej ilości mięsa, zbóż i nabiału, a niedoborowa w warzywa i owoce. Stosowanie diety alkalicznej może chronić organizm przed zakwaszeniem i różnymi chorobami.

Czym jest zakwaszenie organizmu?

Zakwaszenie organizmu to modny od kilku lat termin, który przewija się często w reklamach suplementów diety. Zakwaszenie ma odpowiadać za przybieranie na wadze, łamliwe paznokcie, matowe włosy, częste infekcje i wiele innych. Spektrum objawów jest bardzo szerokie i w rzeczywistości może wskazywać na niedobory pokarmowe lub różnego typu schorzenia. Jak zatem podchodzić do tematu zakwaszenia organizmu? To mit i kolejny chwyt reklamowy, czy rzeczywiście dostarczanie do organizmu zbyt wiele produktów kwasotwórczych może być szkodliwe?

Skala pH wynosi od 0 do 14. Różne płyny w organizmie mają inne pH, a zadaniem mechanizmów regulujących jest ich utrzymanie na właściwym poziomie. Najbardziej kwaśny jest sok żołądkowy (pH ok. 2), natomiast mocz może być zarówno lekko kwaśny, obojętny, jak i lekko zasadowy, ponieważ to nerki w dużej mierze odpowiadają za wydalanie substancji zbędnych i nadmiarowych z organizmu. Zakwaszenie organizmu to stan, w którym dochodzi do pewnych dysfunkcji w równowadze kwasowo-zasadowej. Nie należy mylić go z kwasicą, w której zaburzeniu ulegają mechanizmy regulujące pH ustroju kontrolowane np. przez płuca i nerki. Kwasica jest stanem niebezpiecznym dla zdrowia i życia, w którym dochodzi do zmiany pH krwi. Odczyn krwi jest prawidłowy w bardzo wąskim zakresie pH=7,35 – 7,45, a każda zmiana powyżej lub poniżej tych wartości może wywołać poważne konsekwencje zdrowotne. W przypadku zakwaszenia mechanizmy regulujące pH organizmu funkcjonują prawidłowo. Muszą sobie jednak radzić z metabolizowaniem i wydalaniem większej ilości związków działających kwasotwórczo.

Przyczyny zakwaszenia organizmu

Zakwaszenie organizmu wynika przede wszystkim z nieprawidłowej diety. Produkty spożywcze można podzielić na kwasotwórcze, zasadotwórcze i obojętne ze względu na ich skład. Podczas trawienia uwalniane są aminokwasy, wolne kwasy tłuszczowe, monocukry, kwasy organiczne, witaminy i składniki mineralne, które następnie są metabolizowane. Od efektu tych przemian zależy, czy żywność działa kwasotwórczo, czy zasadotwórczo. Na to oddziaływanie wpływa stężenie w produkcie fosforu, siarki i chloru (kwasotwórcze), wapnia, magnezu, sodu i potasu (zasadotwórcze), a także powstawanie kwasu węglowego oraz innych kwasów w wyniku metabolizmu. Wśród przyczyn zakwaszenia obok diety należy wymienić stres, brak ruchu, nadmierną aktywność fizyczną, stosowanie używek i głodzenie się. Wszystkie te stany prowadzą do zachwiania homeostazy organizmu.

Objawy zakwaszenia organizmu

Zakwaszenie organizmu może prowadzić do zaburzeń enzymatycznych, agresywnego oddziaływania kwasów na tkanki i demineralizacji, w efekcie czego skutki tego stanu mogą być odczuwane w całym organizmie. Objawy zakwaszenia są niespecyficzne, bardzo rozległe i mogą być spowodowane wieloma innymi czynnikami. Ciężko jednoznacznie stwierdzić, czy to właśnie zakwaszenie odpowiada za nasze dolegliwości, jednak warto przyjrzeć się objawom zakwaszenia organizmu, do których należą:

• brak energii, stałe zmęczenie, depresja,
• nerwowość, pobudzenie bez powodu, drażliwość,
• zapalenie dziąseł,
• pękanie kącików ust (zajady),
• biegunki, pieczenie odbytu,
• predyspozycje do zapalenia jelit,
• podrażnienie i pieczenie dróg moczowych,
• katar,
• sucha skóra skłonna do podrażnień w miejscach największej potliwości,
• cienkie, łamliwe i rozdwajające się paznokcie,
• słabe włosy ze skłonnością do wypadania,
• skurcze łydek,
• sztywnienie szyi,
• lumbago,
• zmniejszenie masy kostnej, osteoporoza,
• reumatyzm,
• artretyzm,
• zapalenie ścięgien,
• migrujące bóle stawów.

Kwasotwórcze i zasadotwórcze produkty spożywcze

Uogólniając, można powiedzieć, że do produktów odkwaszających należą wszystkie warzywa i owoce, natomiast do zakwaszających pozostałe produkty spożywcze. Oznacza to, że aby dieta była odkwaszająca, musi obfitować w warzywa i owoce, które powinny pojawiać się w każdym posiłku i zawsze towarzyszyć nabiałowi, mięsu czy przetworom zbożowym. Dla określenia, czy dana żywność ma działanie kwasotwórcze czy zasadotwórcze, bardzo pomocny jest wskaźnik PRAL (Potential Renal Acid Load). Mówi on o zdolności produktów spożywczych do obciążania nerek kwasami. Uwzględnia zawartość białek i składników mineralnych w pożywieniu, ich biodostępność, produkty metabolizmu siarki i kwasy organiczne wydalane z moczem. PRAL podaje się w mEq na 100 g produktu. Wartości dodatnie świadczą o działaniu kwasotwórczym, a ujemne o zasadotwórczym. W celu utrzymania odpowiedniego pH moczu i zapobiegania zakwaszeniu organizmu, należy tak komponować posiłki, aby PRAL wynosił -10 – 60 mEq/dzień.

Tabela indeksu PRAL [mEq/100 g] produktów spożywczych

Jak zapobiegać zakwaszeniu organizmu?

Związki kwasotwórcze i same kwasy mogą powstawać w wyniku wielu przemian metabolicznych i być dostarczane wraz z dietą. Jedyną metodą wprowadzania związków zasadotwórczych do organizmu jest odpowiedni sposób odżywiania, dlatego chcąc uniknąć zakwaszenia, należy przede wszystkim skupić się na diecie. Ważny jest też styl życia – rezygnacja z palenia papierosów, ruch na świeżym powietrzu, odpowiednia ilość snu, radzenie sobie ze stresem. W diecie zasadowej podstawę jadłospisu powinny stanowić warzywa i owoce, a mięso, nabiał i przetwory zbożowe być jedynie dodatkiem. Trzeba zrezygnować z żywności wysoko przetworzonej jak słodycze, słone przekąski i dania gotowe. Najlepiej, aby każdy posiłek nie tylko zawierał warzywa lub owoce, ale składał się z nich w głównej mierze.

Czy dieta alkaliczna rzeczywiście działa?

Badania naukowe pokazują, że sposób odżywiania i konkretne produkty spożywcze wpływają na równowagę kwasowo-zasadową organizmu. Sugerują także, że dieta zasadowa może wpływać na zmniejszenie zachorowalności i umieralności na choroby przewlekłe.

Korzyści ze stosowania diety alkalicznej potwierdzone badaniami naukowymi:

• Współczesna dieta jest zbyt uboga w potas, a dostarcza za dużo sodu. Wzrost spożycia warzyw i owoców, który zaleca dieta alkaliczna, poprawia stosunek potasu do sodu, co wpływa pozytywnie na stan kości, zapobiega utracie masy mięśniowej, nadciśnieniu i udarom.
• W wyniku stosowania diety alkalicznej zwiększa się stężenie hormonu wzrostu, który wpływa na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, pamięć i zdolności poznawcze.
• Dieta alkaliczna zwiększa poziom magnezu wewnątrzkomórkowego, który jest niezbędny do pracy wielu układów enzymatycznych i aktywowania witaminy D.
• Stosowanie diety alkalicznej może zwiększać skuteczność niektórych środków chemioterapeutycznych, które wymagają wyższego pH.

Źródła:

1. Welch A.A. i in., Urine p His an indicator of dietary acid-base load, fruit and vegetables and meat intakes: results European Prospective Investigation into cancer and nutrition (EPIC)-Norfolk population study, British Journal of Nutrition, 2008, 99 (6), 1335-1343

2. Remer T., Influence of diet on acid-base balance, Seminaris in Dialysis, 2000, 13 (4), 221-226

3. Frasetto L. i in., Diet, evolution and aging--the pathophysiologic effects of the post-agricultural inversion of the potassium-to-sodium and base-to-chloride ratios in the human diet, European Journal of Nutrition, 2001, 40 (5), 200-213

4. Schwalfenberg G.K., The alakline diet: Is there evidence that an alkaline pH diet benefits health?, Journal of Environmental and Public Health, 2012, 727630. http://doi.org/10.1155/2012/727630

5. Remer T. i in., Potential renal acid load of foods and its influence on urine pH, Journal of the American Dietetic Association, 1995, 95 (7), 791-797

6. http://www.precisionnutrition.com/wp-content/uploads/2009/05/acid-base-foods-pral.pdf

7. http://cojesc.net/zakwaszenie-organizmu-jak-rozpoznac-jak-leczyc-jak-unikac/

8. http://www.christophervasey.ch/anglais/articles/the_acid_alkaline_diet.html

9. http://www.positivehealth.com/article/cellular-chemistry/stress-diet-and-body-acidification

Aleksandra Żyłowska-Mharrab