Kasztany: właściwości lecznicze i zastosowanie kasztanów

Kasztany niektórym kojarzą się z maturami, innym z nieuchronnie nadchodzącą jesienią, jeszcze inni wyciągi lecznicze z kasztanowca znają z etykiet różnych preparatów leczniczych. Wedle zwolenników medycyny naturalnej kasztany pomagają na bezsenność i żylaki, niwelują skutki promieniowania elektromagnetycznego, ale jeśli w domu jest ich zbyt dużo, mogą wywoływać migreny i nudności. Jak jest naprawdę? Czy kasztany mają jakieś właściwości lecznicze i czy warto je zbierać?

Kasztany, czyli owoce i nasiona kasztanowca, to obok wrzosów, żołędzi, jarzębiny i chłodnych poranków oznaka tego, że powoli nadchodzi jesień. Dobrze zna je każdy z nas: to zielone z zewnątrz, a białe w środku, kolczaste i mięsiste łupinki, które - gdy są już dojrzałe - rozchylają się i uwalniają jedną lub kilka twardych kulek, pokrytych błyszczącą brązową skórką.

Ale nie tylko przedszkolaki i uczniowie pierwszych klas podstawówek schylają się po nie podczas spaceru: wiele osób przekonanych jest, że ze względu na właściwości kasztanów dobrze jest zawsze nosić kilka kasztanów w kieszeni, lub położyć je pod poduszką czy gdzieś blisko telewizora.

Dojrzałe owoce kasztana chętnie jedzą również niektóre zwierzęta leśne, a wedle osób, parających się medycyną ludową lub naturoterapią kasztany mają również szereg właściwości leczniczych.

Spis treści

1. Właściwości lecznicze kasztanów
2. Lecznicza nalewka z kasztanów (kasztanówka) - przepis
3. Kasztany: przesądy i mity

Właściwości lecznicze kasztanów

Warto  jednak pamiętać, że w Polsce nazwą "kasztan" określa się zarówno owoce i nasiona kasztanowca, jak i samo drzewo. Dlatego też wiele osób, mówiąc o właściwościach leczniczych kasztana, ma na myśli nie tylko właściwości owoców i nasion, lecz również kory, kwiatów i liści kasztanowca, z których pozyskuje się cenne wyciągi lecznicze.  

Właściwości owoców i nasion kasztana - zwłaszcza tych zbieranych jesienią, gdy spadną już na ziemię - są o wiele słabsze; dużo silniejsze właściwości lecznicze mają te niedojrzałe, ukryte jeszcze w łupinach. Nieprzetworzone są jednak silnie trujące, dlatego też rzadko wykorzystywane są w domowych miksturach leczniczych - stosowane są przede wszystkim w przemyśle farmaceutycznym.

W nasionach kasztanowca obecne są liczne - choć nie tak liczne, jak w korze czy liściach - cenne dla zdrowia związki, m.in. kumaryny, flawonoidy, saponiny, fenolokwasy i garbniki. 

Właściwości lecznicze kasztanów

Kasztany - przede wszystkim ich kwiaty, kora i liście, w mniejszym stopniu owoce i nasiona - mają szereg właściwości leczniczych.

• wzmacniają naczynia krwionośne i zapobiegają tworzeniu się pajączków - zawarta w nich escyna zmniejsza aktywność enzymów osłabiających ich ścianki, a flawonoidy i kumaryna uszczelniają je i działają przeciwzapalnie.
• poprawiają krążenie krwi, zmniejszając skłonność do hemoroidów i żylaków - flawonoidy i escyna zmniejszają bowiem lepkość krwi, usprawniając jej przepływ.
• łagodzą problemy trawienne - garbniki zawarte w naparach z kwiatów lub liści kasztanowca działają rozkurczowo i przeciwzapalnie, a nawet zapierająco, pomagając w razie zatrucia.
• zapobiegają obrzękom, łagodzą cellulit - wyciągi z kasztanowca zawarte np. w preparatach na tzw. ciężkie nogi i na cellulit poprawiają elastyczność naczyń krwionośnych, zapobiegając przesiąkaniu osocza do sąsiadujących z nimi tkanek.
• są pomocne przy krwiakach, siniakach i odmrożeniach - zawarte w wyciągach z kasztanowca, a także w naparach i odwarach stosowanych zewnętrznie w formie okładów substancje przyspieszają wchłanianie się krwiaków i poprawiają przepływ krwi.

Lecznicza nalewka z kasztanów (kasztanówka) - przepis

Z zebranych w parku czy lesie dojrzałych kasztanów warto zrobić nalewkę, którą można stosować zarówno doustnie, pijąc trzy razy dziennie przed posiłkiem (w ilości 5 kropli rozpuszczonych w kieliszku wody), jak i zewnętrznie, do nacierania lub do okładów w razie bólu mięśni i stawów.

Przepis na kasztanówkę:

• Dwadzieścia dojrzałych kasztanów utłucz w moździerzu albo zmiksuj w blenderze.
• Następnie zalej szklanką chłodnej, uprzednio przegotowanej wody i 0,5 l spirytusu.
• Przelej do słoika, zakręć i odstaw na miesiąc, wstrząsając słojem co jakiś czas.
• Po miesiącu przecedź nalewkę do butelki i przechowuj w lodówce.

Kasztany: przesądy i mity

Trudno znaleźć kogoś, kto choć raz nie słyszał, że kasztany pochłaniają promieniowanie elektromagnetyczne i dlatego warto nosić je w kieszeni lub położyć obok komputera czy telewizora. Problem w tym, że nikt nigdy tego nie udowodnił, nie wiadomo również, w jaki sposób kasztany miałyby pochłaniać promieniowanie - zwłaszcza, że to,  jakie emitują produkowane dziś telewizory lub monitory jest znikome i nieszkodliwe.

Mitem jest również twierdzenie, że kasztany leczą bezsenność, a w nadmiarze - i przechowywane zbyt długo - wywołują migrenę, krwotoki czy nudności, albo osłabiają apetyt.

Być może pogląd wziął się stąd, że kasztany przechowywane w nieodpowiednich warunkach mogą pleśnieć, a pleśń może już szkodzić - zwłaszcza w przypadku alergii na grzyby i pleśnie mogą pojawić się nieprzyjemne objawy, jednak zwykle jest to katar sienny, duszności, czy pokrzywka. Tak więc jest to kolejna bajka niepotwierdzona żadnymi dowodami naukowymi. 

Katarzyna Hubicz