Tramadol – lek na ból i depresję?

Tramadol to organiczny związek chemiczny stosowany jako opioidowy lek przeciwbólowy. Tramadol stosuje się w leczeniu bólu różnego pochodzenia o nasileniu umiarkowanym do dużego. Tramadol jest często stosowany w leczeniu bólu pooperacyjnego, jak również trudnego do leczenia przewlekłego bólu nowotworowego. Jednak nie wszyscy pacjenci decydują się na terapię tą substancją ze względu na strach przed uzależnieniem oraz przed skutkami ubocznymi.

Spis treści:

1. Tramadol - czy wszyscy mogą przyjmować tramadol?
2. Tramadol - środki ostrożności w terapii
3. Tramadol - efekty uboczne i bezpieczeństwo terapii
4. Tramadol - interakcje z innymi lekami
5. Tramadol - dawkowanie

Tramadol to wielofunkcyjny organiczny związek chemiczny o działaniu antagonistycznym w stosunku do receptora opioidowego. Jest stosowany jako przeciwbólowy syntetyczny lek opioidowy. Efekt przeciwbólowy związany jest także z hamowaniem zwrotnego wychwytu noradrenaliny i 5-hydroksytryptaminy. Tramadol według badań wykazuje poza działaniem przeciwbólowym - działanie sedatywne, tj. uspokajające i lekko nasenne.

W dawkach leczniczych nie wpływa w znaczący sposób na funkcje układu oddechowego oraz na parametry hemodynamiczne, nie zmienia ciśnienia krwi, nieznacznie jednak zwalnia perystaltykę jelit, ale nie wywołuje przewlekłych zaparć.

Wchłanialność po podaniu doustnym wynosi około 68% i wzrasta do 90-100% przy dawkach przyjmowanych systematycznie przez dłuższy czas. Początek działania leku występuje po około 20 min, zaś maksymalne stężenie we krwi osiąga po około 2 godzinach, a całkowity czas działania wynosi ok. 4-6 godzin. Jednak czas działania zależy od osobniczych predyspozycji pacjenta i od tego jak długo tramadol jest już przyjmowany.

Tramadol - kto może przyjmować tramadol?

Mimo wskazań terapeutycznych tramadol nie zawsze może być przez pacjenta stosowany. Przeciwwskazaniami są:

• nadwrażliwość na tramadol lub inne opioidowe leki przeciwbólowe
• leczenie uzależnienia od opioidów
• ostre zatrucie alkoholem
• okres leczenia inhibitorami MAO oraz okres 2 tygodni po zakończeniu takiego leczenia
• zatrucie lekami nasennymi
• zatrucie lekami przeciwbólowymi, w tym opioidami lub lekami psychotropowymi
• padaczka niepoddająca się leczeniu

Jeśli pacjent, który przyjmuje tą substancję, ma jakiekolwiek wątpliwości co do jej stosowania, powinien niezwłocznie zasięgnąć porady lekarza lub farmaceuty.

Czy tramadol może być przyjmowany przez kobietę w ciąży i matkę karmiącą?

Tramadol niestety przenika przez barierę łożyska. Bezpieczeństwo stosowania tramadolu w ciąży nie zostało ustalone, gdyż nie ma konkretnych badań prowadzonych na ciężarnych i nikt ich zapewne przeprowadzać nie będzie. Dlatego lek nie może być stosowany w ciąży.

0,1% dawki przyjmowanej przez matkę karmiącą trafia do dziecka. Z tego powodu nie zaleca się stosowania tramadolu u kobiet karmiących piersią.

Tramadol - środki ostrożności w terapii

Lekarz włączając do terapii tramadol, powinien wziąć pod uwagę wszelkie choroby współistniejące, inne przyjmowane przez pacjenta leki, a także powinien przeprowadzić z pacjentem dokładny wywiad.

Szczególnie ostrożnie należy stosować ten lek w przypadkach uzależnienia od opioidów, po urazie głowy, w zaburzeniach świadomości - zwłaszcza nieokreślonego pochodzenia, w przypadku zaburzeń oddychania lub zaburzeń czynności ośrodka oddechowego oraz w razie podwyższonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego.

Z przyjmowaniem tramadolu związane jest ryzyko pojawienia się drgawek. Ryzyko jest największe u pacjentów przyjmujących w tym samym czasie inne środki do obniżania progu drgawkowego. Tramadolu nie powinny przyjmować osoby chore na padaczkę - jeśli jest to konieczne, tylko pod ścisłą kontrolą lekarza.

Od tramadolu rzadko, ale można się uzależnić. Zwłaszcza, jeśli przyjmuje się lek w dużych dawkach i przez długi czas. 

Tramadol - efekty uboczne i bezpieczeństwo terapii

Tramadol jak każda substancja lecznicza może powodować efekty uboczne, są one zależne od innych współistniejących chorób oraz od osobniczych predyspozycji pacjenta. Zgłaszane przez pacjentów skutki uboczne to:

• Bardzo często: zawroty głowy i nudności.

• Często: ból głowy, senność; zaparcia, wymioty; nadmierne pocenie; uczucie zmęczenia.

• Niezbyt często: zaburzenia czynności układu krążenia - mogą one wystąpić zwłaszcza podczas dożylnego podawania leku oraz u pacjentów po wysiłku fizycznym; poza tym mogą wystąpić odruchy wymiotne, podrażnienie żołądka i jelit, biegunka.

• Rzadko: bradykardia, zwiększenie ciśnienia tętniczego; zmiany apetytu, drżenia mięśni, zahamowanie oddychania, drgawki, mimowolne skurcze mięśni, zaburzenia koordynacji, omdlenia; omamy, dezorientacja, zaburzenia snu, niepokój i koszmary senne; nieostre widzenie; duszność; osłabienie mięśni szkieletowych; zaburzenia oddawania moczu

• Bardzo rzadko: objawy odstawienne - napady paniki, nasilony lęk, szumy uszne, dezorientacja, urojenia, depersonalizacja, utrata poczucia realności, paranoja.

• Tramadol może silnie upośledzać sprawność psychomotoryczną, w związku z tym nie należy podczas jego stosowania prowadzić pojazdów ani obsługiwać urządzeń mechanicznych w ruchu, zwłaszcza na początku stosowania, gdy pacjent nie może przewidzieć jak zareaguje na ten lek.

W przypadku wystąpienia jakichkolwiek efektów ubocznych należy zgłosić się do lekarza, który być może zdecyduje o zmianie dawki lub w przypadku zagrożenia zdrowia lub życia o całkowitej zmianie leku.

Tramadol - interakcje z innymi lekami

Pacjent, przed rozpoczęciem przyjmowania tramadolu, powinien poinformować lekarza o wszystkich innych przyjmowanych lekach. 

• W przypadku jednoczesnego stosowania tramadolu z lekami uspokajającymi, ułatwiającymi zasypianie i innymi lekami przeciwbólowymi jak morfina i kodeina oraz z alkoholem mogą wystąpić uczucie senności, osłabienie, a czasem nawet omdlenia. W takim przypadku należy skonsultować się z lekarzem i być może zmienić dawkowanie przyjmowanych preparatów.

• Zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia pacjenta pojawia się, gdy przyjmuje on inne leki, które mogą powodować drgawki.

• Tramadol może wzajemnie oddziaływać z lekami stosowanymi w leczeniu depresji.

• W przypadku jednoczesnego stosowania leków przeciwkrzepliwych pochodnych kumaryny, np. warfaryny z tramadolem mogą wystąpić niekontrolowane krwawienia, a im wyższe dawki leków, tym te krwawienia mogą być trudniejsze do opanowania.

O zastosowaniu tramadolu i jego dawkowaniu może zadecydować wyłącznie lekarz. Mimo obawy pacjentów przed tą substancją, należy wspomnieć, że ryzyko wystąpienia uzależnienia jest jednak mniejsze niż w przypadku np. dosyć często stosowanej morfiny. Aby uniknąć albo zminimalizować ryzyko wystąpienia skutków ubocznych czy uzależnienia, należy stosować się do zaleceń lekarza i pod żadnym pozorem samemu nie modyfikować przyjmowanej dawki.

Tramadol - dawkowanie

Tramadol zazwyczaj podaje się doustnie, ale dostępny jest również w postaci leku dożylnego i doodbytniczego. Niemal nigdy - poza wyjątkowymi sytuacjami - nie stosuje się większej niż 400 mg dawki chlorowodorku tramadolu, zawsze zaczyna się od dawki jak najmniejszej. 

Czy tramadol działa antydepresyjnie?

Tramadol wykazuje podobieństwo chemiczne do wenlakaksyny - leku antydepresyjnego. Patrick i Markowitz, którzy jako pierwsi zwrócili uwagę na to podobieństwo zasugerowali, że tramadol mógłby być stosowany u pacjentów z depresją, którzy cierpią na przewlekłe zespoły bólowe.