Tocilizumab - działanie, zastosowanie, skutki uboczne

Tocilizumab - jest to rekombinowane humanizowane przeciwciało monoklonalne, ukierunkowane przeciwko receptorowi dla interleukiny 6, otrzymanym w komórkach jajnika chomika chińskiego (CHO) z wykorzystaniem technologii inżynierii genetycznej. Tocilizumab został wprowadzony po raz pierwszy na rynek w 2005 roku przez Japońską Agencję ds. Wyrobów Farmaceutycznych i Medycznych.  Jest to pierwszy na świecie i jak dotąd jedyny w swojej klasie lek hamujący biologiczne działanie IL-6. W naszym kraju lek jest dostępny w postaci iniekcji, w ramach programu lekowego.

Spis treści

1. Skład tocilizumabu
2. Działanie tocilizumabu
3. Zastosowanie tocilizumabu
4. Wskazania do stosowania tocilizumabu
5. Przeciwskazania do stosowania tocilizumabu
6. Dawkowanie tocilizumabu
7. Środki ostrożności
8. Działania niepożądane tocilizumabu
9. Interakcje z innymi lekami oraz chorobami
10. Tocilizumab a ciąża oraz karmienie piersią
11. Przechowywanie tocilizumabu

Skład tocilizumabu

Tocilizumab (RoActemra 20 mg/mL) : koncentrat do sporządzania roztworu do infuzji.

• Substancja czynna: każda fiolka zawiera 80/200/400mg tocilizumabu* w 4/10/20 ml (20 mg/mL).
• Substancje pomocnicze: sacharoza, polisorbat 80, Disodu fosforan dwunastowodny, sodu diwodorofosforan dwuwodny, woda do wstrzykiwań.

Działanie tocilizumabu

Tocilizumab posiada zdolność wiązania się swoiście z rozpuszczalnym (sIL-6R), jak i z błoną komórkową (mIL-6R) receptorem dla IL-6. W wyniku tego blokuje przekazywanie sygnału do komórki docelowej, doprowadzając do zahamowania prozapalnej aktywności interleukiny 6.

Zastosowanie tocilizumabu

Tocilizumab znalazł zastosowanie w leczeniu dorosłych pacjentów z czynnym, postępującym reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS) o ciężkim nasileniu, które nie były dotychczas leczone metotreksatem (MTX).

Ponadto lek ma zastosowanie w leczeniu czynnego młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów o początku uogólnionym (uMIZS). Stosuje się go również w leczeniu dorosłych pacjentów z czynnym reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS) o nasileniu umiarkowanym do ciężkiego, u których stwierdzono niewystarczającą odpowiedź na leczenie lub nietolerancję na leczenie jednym lub większą ilością leków przeciwreumatycznych modyfikujących przebieg choroby (ang. DMARDs) lub inhibitorami czynnika martwicy nowotworu (ang. anti-TNF).

Tocilizumab może być stosowany w monoterapii w przypadku nietolerancji metotreksatu lub u pacjentów, u których kontynuacja leczenia metotreksatem nie przynosi korzyści.

Wskazania do stosowania tocilizumabu

Lek zaleca się do:

• leczenia osób dorosłych z postępującym reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS),
• leczenia młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów,
• leczenia zespołu uwalniania cytokin (CRS) indukowanych terapią komórkami T
• oraz w leczeniu zakażenia wywołanego przez COVID-19.

Przeciwskazania do stosowania tocilizumabu

Nie należy stosować leku w przypadku uczulenia na tocilizumab lub na jakikolwiek moduł wymieniany w składzie leku.

Przeciwskazaniem do stosowania leku są ciężkie zakażenia takie jak m.in. gruźlica lub wirusowe zapalenie wątroby typu B.

Dawkowanie tocilizumabu

Lek powinien być stosowany zgodnie z zaleceniami lekarza. Terapia powinna być prowadzona wyłącznie przez lekarza, który jest doświadczony w leczeniu danej jednostki chorobowej.

Środki ostrożności

Zaleca się zachowanie szczególnej ostrożności u pacjentów z chorobami wątroby (zapalenie wątroby, marskość wątroby), ponieważ cytokiny takie jak na przykład interleukina 6 (IL-6) powodują zahamowanie ekspresji wątrobowych enzymów cytochromu P450, co prowadzi do zmniejszenia ekspresji enzymów CYP1A2, CYP2C9, CYP2C19 oraz CYP3A4.

Oprócz tego przed zastosowaniem leku należy zwrócić uwagę na parametry hematologiczne. Głównie u pacjentów z RZS liczbę granulocytów obojętnochłonnych i płytek krwi należy sprawdzać co 4 do 8 tygodni po rozpoczęciu leczenia, a następnie zgodnie z zaleceniami lekarza.

Należy również zwracać uwagę na ośrodkowe zaburzenia demielinizacyjne oraz na parametry gospodarki lipidowej, gdyż pacjenci stosujący tocilizumabem mają tendencję do:

• zwiększonej wartości cholesterolu całkowitego,
• frakcji lipoprotein o niskiej gęstości (LDL),
• frakcji lipoprotein o wysokiej gęstości.

Podczas stosowania leku należy zachować szczególną ostrożność u pacjentów:

• z ryzykiem pojawienia się nowotworu złośliwego oraz z nawracającymi zakażeniami,
• z przewlekłymi zakażeniami
• lub z chorobami współistniejącymi takimi jak zapalenie uchyłków jelita, owrzodzenie jelit, cukrzyca, śródmiąższowa choroba płuc, nadciśnienie tętnicze.

W czasie leczenia tocilizumabem nie należy podawać szczepionek żywych i żywych o osłabionej zjadliwości (atenuowanych).

Działania niepożądane tocilizumabu

Tocilizumab może powodować przede wszystkim:

• zakażenie górnych dróg oddechowych,
• zapalenie jamy nosowej,
• zapalenie gardła,
• owrzodzenie jamy ustnej,
• zapalenie podskórnej tkanki łącznej,
• zapalenie płuc,
• opryszczkę wargową,
• półpasiec,
• ból brzucha,
• zapalenie spojówek,
• zapalenie błony śluzowej żołądka,
• wysypkę,
• świąd,
• pokrzywkę,
• ból głowy,
• zawroty głowy,
• zwiększenie aktywności aminotransferaz wątrobowych oraz stężenia bilirubiny całkowitej,
• zwiększenie masy ciała,
• nadciśnienie tętnicze,
• leukopenię,
• neutropenię,
• obrzęk obwodowy,
• a także zapalenie uchyłków jelita.

Interakcje z innymi lekami oraz chorobami

W celu uniknięcia niepożądanych dolegliwości należy poinformować lekarza o wszystkich lekach stosowanych aktualnie lub w ostatnim czasie, a także o lekach, które pacjent zamierza stosować.

Należy również poinformować lekarza o obecnym stanie zdrowia, o chorobach lub dodatkowych dolegliwościach chorobowych z jakimi się zmagamy.

Rozpoczynając lub kończąc leczenie tocilizumabem powinno się monitorować chorych przyjmujących leki, których dawki dobiera się indywidualnie, a które są metabolizowane przez enzymy ( CYP4503 A4, 1A2 lub 2C9), ponieważ może być potrzeba zwiększenia dawek poszczególnych leków w celu utrzymania właściwego działania leczniczego.

Tocilizumab a ciąża oraz karmienie piersią

Przed zastosowaniem leku, należy poinformować lekarza o ciąży lub o karmieniu piersią. Przeważnie nie zaleca się stosowania leku tocilizumab u kobiet w ciąży oraz podczas karmienia piersią.

Przechowywanie tocilizumabu

Roztwór tocilizumab do infuzji powinien być wykorzystany bezpośrednio po pierwszym otwarciu oraz po sporządzeniu roztworu. Jeżeli produkt nie został użyty natychmiast, przechowywanie nie powinno trwać dłużej niż 24 godziny w temperaturze 2°C do 8°C.

Fiołki nie otwarte z lekiem należy przechowywać w lodówce zgodnie z datą ważności.

Czytaj też: Lek na reumatoidalne zapalenie stawów może pomóc w leczeniu COVID-19

Karolina Porowska