Spray do gardła - rodzaje. Jak i kiedy używać?

Aerozole do gardła są formą podania leku umożliwiającą szybką i precyzyjną aplikację leku w miejsce bólu. Działanie konkretnego preparatu jest bezpośrednio zależne od zawartych w nim substancji czynnej. Istnieją spraye do gardła zawierające składniki miejscowo znieczulające, przeciwbakteryjne lub powlekające. W jakich sytuacjach warto wybrać tę formę leku? Jakie są zalety stosowania sprayów do gardła?

Aerozole są, obok tabletek i syropów, jedną z najczęściej wybieranych przez pacjentów form doraźnego leczenia stanów zapalnych górnych dróg oddechowych. Rozwiązanie to ma szereg zalet. Leki podane w formie sprayu do gardła działają bezpośrednio w miejscu podania. Substancje aktywne, dzięki temu bardzo dobrze przenikają przez powierzchnię błon śluzowych, osiągając wyższe stężenie w tkankach zmienionych chorobowo, niż w przypadku podania doustnego.

Dodatkową zaletą sprayów do gardła jest szybkość aplikacji. Ssanie tabletki w miejscu pracy lub w sytuacjach towarzyskich może być kłopotliwe. W przypadku sprayu do gardła, przyjęcie leku zajmuje mniej niż minutę. Aerozole sprawdzają się u małych dzieci. Stanowią bezpieczniejszy wybór od tabletek do ssania, którymi mały pacjent może się zadławić. Forma tabletki do ssania jest odradzana przed ukończeniem przez dziecko szóstego roku życia. Jednocześnie w aptekach dostępnych jest wiele sprayów do gardła, które mogą być stosowane już u rocznych maluchów.

Dostępne w aptekach bez recepty spraye do gardła różnią się od siebie znacząco aktywnością terapeutyczną. Przykładowo, preparat zawierający substancję o charakterze przeciwbólowym nie blokuje rozwoju infekcji, działa jedynie objawowo. Aerozole zawierające lek o właściwościach przeciwbakteryjnych mogą słabiej hamować ból, jednocześnie przeciwdziałając rozwojowi infekcji. Spraye do gardła o działaniu powlekającym nawilżają błonę śluzową gardła, łagodząc stan zapalny.

Spis treści

1. Spray do gardła - rodzaje
2. Kiedy stosować przeciwbólowy lub odkażający spray do gardła?
3. Kiedy stosować nawilżający lub powlekający spray do gardła?
4. Spray do gardła - zasady stosowania, interakcje z innymi lekami
5. Spray do gardła - czy można stosować w ciąży?

Spray do gardła - rodzaje

Aerozole do gardła możemy podzielić na:

• powlekające lub nawilżające - zawierają substancje działające powierzchniowo, często pochodzenia roślinnego, np. ekstrakt z porostu islandzkiego,
• przeciwinfekcyjne - zawierają substancje o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwwirusowym, przeciwgrzybiczym oraz przeciwbólowym, np. benzydaminę,
• przeciwbólowe - zawierają substancje o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym, np. flurbiprofen.

Kiedy stosować przeciwbólowy lub odkażający spray do gardła?

Spraye do gardła stanowią dobrą metodę samodzielnego leczenia stanów zapalnych gardła na początku infekcji, przed wizytą u lekarza. W przypadku ostrego bólu gardła warto wybrać preparat zawierający lek o właściwościach przeciwbólowych (flurbiprofen, lidokainę) lub odkażających (chlorek benzoksonium, benzydaminę).

Wskazaniem do stosowania przeciwbólowych i odkażających sprayów do gardła jest stan zapalny górnych dróg oddechowych objawiający się bólem, trudnościami z połykaniem oraz obrzękiem błon śluzowych.

Aerozole o takim charakterze, dostępne w polskich aptekach to:

• Strepsils Intensive Direct (flurbiprofen),
• Orofar Total Action ( chlorek benzoksonium, lidokaina),
• Uniben (benzydamina),
• Hascosept (benzydamina), 
• Tantum Verde (benzydamina).

Leki te zawierają substancje czynne, które nie mogą być stosowane w sposób ciągły. W związku z tym przyjmując te spraye do gardła należy przestrzegać czasu terapii określonego w ulotce.

W przypadku braku poprawy stanu zdrowia lub zaostrzenia objawów chorobowych po upływie 3-5 stosowania leku należy udać się do lekarza, a następnie dostosować dalsze leczenie do zaleceń specjalisty.

Kiedy stosować nawilżający lub powlekający spray do gardła?

Spraye o właściwościach nawilżających i powlekających są zalecane w przypadku dokuczliwej suchości gardła i chrypki. Do tej grupy należą wyroby medyczne, niebędące lekami, które mogą być stosowane profilaktycznie, np. przez osoby pracujące głosem.

Wskazania do stosowania nawilżających i powlekających sprayów do gardła:

• drapanie w gardle,
• podrażnienie wywołane suchym kaszlem,
• suchości błon śluzowych wywołana przyjmowaniem leków (np. hipotensyjnych, antydepresyjnych),
• suchości gardła wywołana zaburzeniami hormonalnymi lub cukrzycą,
• intensywna praca głosem,
• wysuszone gardło w wyniku przebywania w pomieszczeniach ogrzewanych lub klimatyzowanych,
• suchość błon śluzowych wywołana paleniem papierosów,
• pomocniczo w leczeniu bólu gardła i chrypki.

Preparaty z tej grupy często zawierają w składzie ekstrakty roślinne. Przykładowe spraye do gardła o właściwościach nawilżających i powlekających dostępne w polskich aptekach:

• Fiorda spray (ekstrakt z porostu islandzkiego, ekstrakt z korzenia prawoślazu),
• Glosal na suche gardło ( wyciąg z chrząstnicy kędzierzawej),
• Miramile tonsil spray (olejek z balsamowca mirry, olejek z nagietka),
• Oritolin spray (olej z owoców oliwki europejskiej, witamina E).

Nawilżające i powlekające aerozole do gardła można przyjmować w sposób ciągły, w większości przypadków, bez ograniczeń czasowych terapii.

Spray do gardła - zasady stosowania, interakcje z innymi lekami

Spraye do gardła znacząco różnią się od siebie składem, co sprawia, że trudno jest stworzyć dla tych preparatów uniwersalne zasady bezpiecznego stosowania. Duża część z aerozoli przeciwbólowych zawiera substancje o dużej aktywności które można przyjmować jedynie przez kilka dni. Z tego względu przed samodzielnym rozpoczęciem farmakoterapii należy dokładnie przeczytać ulotkę, przestrzegając następnie częstości przyjmowania leku oraz dozwolonego czasu leczenia.

Niektóre z przeciwbólowych sprayów do gardła mogą wchodzić w interakcję z innymi lekami, takimi jak:

• niesteroidowe leki przeciwzapalne,
• aspiryna,
• leki obniżające ciśnienie krwi,
• leki moczopędne, 
• leki przeciwcukrzycowe.

Należy jednak zaznaczyć, że niekorzystne skutki interakcji zdarzają się bardzo rzadko, ponieważ spraye do gardła działają miejscowo, jedynie w niewielkim stopniu wchłaniając się do krwi.

Spraye do gardła często przyjmuje się naprzemiennie z tabletkami do ssania. Jest to zalecana metoda samodzielnego łagodzenia drobnych infekcji górnych dróg oddechowych. Łącząc aerozol z tabletkami należy jednak pamiętać, że te dwa leki nie mogą zawierać tej samej substancji czynnej.

Nieprzestrzeganie tej zasady może prowadzić do szkodliwego dla zdrowia przedawkowania leku. Przykładowo zbyt duże dawki benzydaminy, która stanowi zarówno składnik tabletek jak i sprayów do gardła, mogą wywołać urojenia, halucynacje, suchość w ustach oraz drgawki.

Spray do gardła - czy można stosować w ciąży?

Obecna w wielu aerozolach do gardła benzydamina charakteryzuje się bardzo wysokim profilem bezpieczeństwa, co sprawia, że jej stosowanie w stężeniu 1,5mg/ml nie jest zabronione u kobiet w ciąży oraz karmiących piersią.

Dotyczy to tylko sprayów zawierających tę substancję w składzie. Przed zastosowaniem leku przez ciężarne pacjentki należy dokładnie sprawdzić zalecenia znajdujące się w ulotce.

Czytaj też:

• Ból gardła: przyczyny, choroby, leczenie
• Zioła na ból gardła: tymianek, szałwia, rzepik
• Płukanie gardła wodą utlenioną, solą, sodą… Jak płukać gardło?
• Najlepsze domowe sposoby na ból gardła i chrypkę

mgr farmacji Sara Janowska