Różne formy leków: tabletki, kapsułki, drażetki...

Tabletki, kapsułki, drażetki to zdecydowanie najpopularniejsze formy leków. Obecnie istnieje kilkadziesiąt rodzajów tabletek, kapsułek i drażetek – od tych najprostszych po najbardziej skomplikowane. Każda o innych właściwościach i zastosowaniu.

Spis treści

1. Tabletki ― nie tylko doustne
2. Drażetki ― w słodkiej otoczce
3. Kapsułki ― łykaj je w całości

Tabletki, kapsułki, drażetki jest ich kilkadziesiąt rodzajów – od tych najprostszych po najbardziej skomplikowane. Każda o innych właściwościach i zastosowaniu.

Klaudiusz Galen – rzymski lekarz urodzony ok. 130 roku n.e. jako pierwszy zauważył, że działanie leku zależy od postaci, w jakiej jest podawany. Opracował sposoby przyrządzania nalewek, soków, wyciągów, naparów, odwarów i maści.Natomiast tabletki zostały wprowadzone do lecznictwa dopiero w roku 1874. Postęp technologiczny sprawił, że ta postać leku szybko ewoluowała, stając się zdecydowanie najpopularniejszą. Obecnie na rynku jest kilkadziesiąt rodzajów tabletek, różniących się konstrukcją, wyglądem, sposobem działania i stosowania. Oprócz nich dostępne są też drażetki i kapsułki. Na ogół wszystkie wrzucane są do jednego worka i nazywane po prostu „pigułkami”. Tymczasem powstają one nie tylko w wyniku odmiennych procesów produkcyjnych, ale mają też różne zastosowania i właściwości. Znajomość tych cech pomaga we właściwym ich zażywaniu, a od tego zależy skuteczność terapii.

Tabletki ― nie tylko doustne

Tabletki powstają w wyniku sprasowania pod dużym ciśnieniem proszku, będącego mieszaniną substancji leczniczej i pomocniczych. Uzyskuje się w ten sposób stałą postać leku, która zawiera dokładnie odmierzoną ilość składnika aktywnego. Tabletki mogą mieć różne zastosowanie – dopochwowe, do implantacji, do rozpuszczania i doustne. Bardzo często tabletki są powlekane specjalnymi otoczkami. Mogą one ułatwiać połykanie, maskować smak substancji leczniczej, zwiększać odporność tabletki na czynniki atmosferyczne lub po prostu poprawiać jej wygląd. Zdecydowanie najczęstszym celem powlekania tabletek jest jednak opóźnienie uwalniania substancji leczniczej. Takie tabletki często określa się mianem „dojelitowych”. Ich otoczki nie rozpuszczają się w kwaśnym środowisku żołądka, co pozwala bezpiecznie przetransportować lek do jelit – dopiero tam powłoczka rozpada się, uwalniając substancję leczniczą. Istnieją też otoczki, które pozwalają na wydłużenie działania leku nawet o kilka godzin. Ich zadaniem jest spowolnienie uwalniania substancji leczniczej z tabletki. Preparaty, w których została zastosowana ta technologia, na ogół w nazwie mają takie skróty jak SR (Sustained Release), MR (Modified Release), CR (Controlled Release) czy ER, XL lub XR (Extended Release).

Tabletek powlekanych nie wolno dzielić!

Naruszenie otoczki takiej tabletki powoduje całkowitą utratę jej właściwości. To zaś może prowadzić do zbyt wczesnego uwolnienia substancji leczniczej, a w rezultacie do braku działania leku, a niekiedy też do podrażnienia żołądka. Wyjątek od tej reguły stanowią tabletki, na których widnieje wyraźna kreska lub krzyżyk wskazujące miejsce cięcia. Takie tabletki są skonstruowane w taki sposób, aby ich podział nie wpływał na działanie otoczki. Tabletek powlekanych nie wolno też popijać gorącymi płynami lub napojami zawierającymi alkohol, ponieważ zwiększa to ryzyko przedwczesnego rozpuszczenia otoczki.

Drażetki ― w słodkiej otoczce

To postać leku zbliżona do tabletek powlekanych z tą różnicą, że ich otoczkę tworzy cukier (najczęściej sacharoza). Taka cukrowa powłoczka najczęściej stanowi 30-80 proc. masy całej drażetki – znacznie więcej niż w tabletkach powlekanych.

Kapsułki ― łykaj je w całości

W drugiej połowie XIX wieku zostały wprowadzone kapsułki. Początkowo były to tak zwane opłatki – kapsułki skrobiowe w kształcie dwóch miseczek, które po połączeniu tworzyły szczelny i jadalny zbiorniczek. Ich przemysłowym odpowiednikiem są obecnie kapsułki żelatynowe – miękkie i twarde. Wypełnia się je proszkami, granulatami, płynami, pastami lub mikrodrażetkami.Kapsułki służą nie tylko do połykania, ale także do stosowania doodbytniczego lub dopochwowego. Niekiedy stanowią też opakowanie dla leku przeznaczonego do rozpuszczenia, rozpylenia lub wcierania. Kapsułek nie da się podzielić. W nielicznych przypadkach kapsułkę twardą można otworzyć i zażyć jej zawartość (np. preparaty flory bakteryjnej przy podawaniu dzieciom). Istnieją też kapsułki, które przed zastosowaniem należy rozgnieść – dotyczy to preparatów wziewnych. Aby to osiągnąć, kapsułkę rozgniata się w specjalnym inhalatorze, a następnie „wciąga” do płuc jej zawartość. Kapsułki mogą być powlekane specjalnymi otoczkami. Ich zadaniem jest głównie uchronienie przed rozpadem w kwaśnym środowisku żołądka i bezpieczne dostarczenie leku do jelit.Dla wegetarian istotną może okazać się informacja, że do produkcji kapsułek twardych i miękkich na ogół wykorzystuje się żelatynę. Nie jest to jednak regułą, coraz częściej bowiem wykorzystywane są w tym celu specjalne polimery. Informacja o składzie kapsułki powinna zawsze znaleźć się w ulotce leku. Niestety, producenci suplementów diety takiej informacji nie mają obowiązku zamieszczać.