Podchloryn sodu - właściwości i zastosowanie

Podchloryn sodu jest związkiem chemicznym o szerokim zastosowaniu w różnych gałęziach przemysłu, kosmetyce, rolnictwie i medycynie. Choć stężony podchloryn sodu jest substancją niezwykle niebezpieczną, to odpowiednio rozcieńczony może mieć właściwości lecznicze np. w leczeniu chorób skóry. Podchloryn sodu wykazuje silne działanie utleniające, dlatego też jest powszechnie wykorzystywany jako środek do dezynfekcji. Jakie jeszcze właściwości ma podchloryn sodu i do czego jest wykorzystywany?

Podchloryn sodu, inaczej chloran (I) sodu, jest nieorganicznym związkiem chemicznym, solą sodową kwasu podchlorawego o wzorze chemicznym NaOCl. Podchloryn sodu ma specyficzny ostry zapach i żółto-zielony kolor. Charakteryzuje się silnie zasadowym odczynem w zakresie pH 12-13. Mocno stężony wykazuje właściwości żrące, jednak w odpowiednich proporcjach wykorzystywany jest do dezynfekcji.

Spis treści

1. Podchloryn sodu – właściwości
2. Podchloryn sodu – roztwór Dakina
3. Podchloryn sodu – zastosowanie
4. Podchloryn sodu – metody produkcji
5. Podchloryn sodu – zastosowanie medyczne
6. Podchloryn sodu – atopowe zapalenie skóry

Podchloryn sodu – właściwości

Podchloryn sodu jest substancją niebezpieczną. Stężony ma działanie żrące i jest szkodliwy dla środowiska. Stężony podchloryn sodu jest substancją bardzo nietrwałą i szybko ulega rozkładowi, dlatego zwykle jest przechowywany w postaci roztworów wodnych.

Ponadto ma on właściwości korozyjne, powodują korozję stali, nawet tej nierdzewnej.

Podchloryn sodu wykazuje silne działanie utleniające, z tego też powodu jest powszechnie wykorzystywany jako środek do dezynfekcji. Wykazano, że jest zabójczy dla takich drobnoustrojów jak:

• gronkowiec złocisty,
• pałeczka okrężnicy,
• Clostridium difficile
• czy wirus brodawczaka ludzkiego (HPV).

Dodatkowo podchloryn sodu ma właściwości wybielające tkaniny. Właściwości wybielające tego związku wynikają z tego, że po kontakcie podchlorynu sodu z dwutlenkiem węgla w powietrzu powstaje wodorowęglan sodu i kwas podchlorawy. Ten ostatni powoduje utlenianie barwników zawartych w tkaninach i w efekcie go wybiela.

Podchloryn sodu – roztwór Dakina

W trakcie pierwszej wojny światowej w medycynie powszechnie był stosowany tzw. roztwór Dakina, który służył do odkażania ran oraz narzędzi chirurgicznych. Nazwa tego roztworu pochodzi od nazwiska chemika H.D. Dakina, który po raz pierwszy go zastosował.

Rozwór Dakina jest 0,5 % roztworem podchlorynu sodu sporządzanym przez zmieszanie roztworów chloranu (I) wapnia i węglanu sodu, a następnie odsączenie wytrąconego osadu węglanu wapnia.

Podchloryn sodu – zastosowanie

Podchloryn sodu z uwagi na silne właściwości utleniające ma przede wszystkim zastosowanie jako substancja do dezynfekcji:

• wody pitnej,
• wody kąpielowej w basenach,
• wody technologicznej,
• studni i ujęć wody,
• warzyw, owoców i zbóż,
• instalacji, aparatury, zbiorników, urządzeń np. przemyśle spożywczym,
• butelek i pojemników,
• ścieków i odpadów przemysłowych,
• w gospodarstwach domowych.

Warto podkreślić, że chociaż przebadano wiele innych środków dezynfekujących (podchloryn wapnia, ozon, promieniowanie UV) i procesów oczyszczania, podchloryn sodu wydaje się najlepszym wyborem ze względu na jego wysoką skuteczność, niski koszt i względne bezpieczeństwo.

Oprócz zastosowania w dezynfekcji, podchlorynu sodu ma także zastosowanie:

• w wybielaniu i odplamianiu tkanin
• w usuwaniu biofilmów i alg w instalacjach wodnych
• w neutralizacji toksyn np. rycyny, jadu kiełbasianego, mykotoksyny
• w sadownictwie np. przy zwalczaniu różnego rodzaju grzybów atakujących drzewa owocowe
• w stomatologii np. w leczeniu kanałowym zębów
• jako substancja dezodorująca
• jako substancja antyseptyczna

Podchloryn sodu – metody produkcji

Podchloryn sodu na skalę przemysłową w zakładach chemicznych jest produkowany poprzez dodawanie chloru gazowego do wodorotlenku sodu (ługu sodowego).

Ponadto może być on wytwarzany poprzez elektrolizę chlorku sodu (soli kuchennej) oraz jako produkt uboczny podczas syntezy chlorku sodowego.

Podchloryn sodu – zastosowanie medyczne

Podchloryn sodu jest składnikiem różnych wyrobów medycznych, takich jak płyny do płukania czy maści. Mają one przede wszystkim na celu odkazić i przyspieszyć leczenie miejsca na które są stosowane.

Płyny, mydła lub żele do mycia z podchlorynem sodu to środki czyszczące, które nakłada się na wilgotną skórę i następnie spłukuje.

Zaleca się ich stosowanie przy stanach zapalnych skóry, np.:

• egzemach,
• atopowym zapaleniu skóry,
• stopie cukrzycowej,
• chorobach skóry wywołanych przez drobnoustroje np. zapaleniu mieszków włosowych, trądziku, kolonizacji gronkowcem złocistym,
• a także w oparzeniach,
• po operacjach
• i przy nieprzyjemnym zapachu ciała.

Ponadto podchloryn sodu jest powszechnie stosowany w stomatologii np. w leczeniu kanałowym zębów do niszczenia drobnoustrojów.

Podchloryn sodu – atopowe zapalenie skóry

U osób chorych na atopowe zapalenie skóry dodanie do kąpieli środków antyseptycznych, takich jak podchloryn sodu, może być dodatkową opcją terapeutyczną pomagającą złagodzić stany zapalne.

Dodatkowo pomoże to w zapobieganiu zakażeniom skóry, poprzez ograniczanie kolonizacji bakterii na skórze.

Są to tzw. kąpiele podchlorynowe lub kąpiele w wybielaczu.

W niektórych badaniach udokumentowano, że dzieci regularnie kąpane w 0,005% roztworze podchlorynu sodu doświadczyły złagodzenia objawów atopowego zapalenia skóry.

Wykazano również, że kąpiele podchlorynowe mogą zmniejszyć częstość stosowania kortykosteroidów i antybiotyków.

Należy jednak podkreślić, że wciąż brakuje jednoznacznych badań klinicznych potwierdzających skuteczność takich zabiegów.

Jak przygotować kąpiel podchlorynową?

Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Chorób Atopowych kąpiel podchlorynowa powinny być wykonywane 2-3 razy w tygodniu i być przygotowana w następujący sposób:

• wannę należy wypełnić letnią wodą
• do wanny standardowej o pojemności około 180 litrów z wodą należy dodać ½ szklanki wybielacza (np. ACE) lub 2 łyżki stołowe wybielacza do wanienki dziecięcej o pojemności około 18 litrów
• takie proporcje pozwalają na uzyskanie około 0,005% roztwór podchlorynu sodu
• w tak przygotowanej wodzie należy zażywać kąpieli przez około 10 minut (nie zanurzaj twarzy w wodzie z podchlorynem)
• po kąpieli należy dokładnie spłukać całe ciało bieżącą wodą z kranu

Warto wspomnieć, że na rynku są również dostępne gotowe skoncentrowane preparaty z podchlorynem sodu do przygotowywania kąpieli.

Pamiętaj, aby przed zastosowanej kąpieli podchlorynowych skonsultować się z lekarzem.

Czytaj też:

• Soda oczyszczona - właściwości i zastosowanie. Leczenie sodą oczyszczoną
• Woda utleniona - właściwości i zastosowanie. Leczenie wodą utlenioną

dr n. med. Karolina Karabin